Разработка урока по башкирскому языку на тему "Продукты" (5 класс)

Тема: Аҙыҡ-түлек ( 5-се Б класс)

Үткәрҙе : Йәғәфәрова Зөлфиә Урал ҡыҙы

Маҡсат: 1. Белем биреү: аҙыҡ-түлекте белдергән һүҙҙәрҙе иҫкә төшөрөү, ҡабатлау; яңы һүҙҙәр менән танышыу һәм үҙләштереү;

2. Үҫтереүсе: уҡыусыларҙың һөйләү телмәрен, логик фекерләүҙе, хәтерҙе үҫтереү; коммуникатив мөмкинлектәрен киңәйтеү;

3. Тәрбиәүи: аҙыҡ-түлеккә һаҡсыл мөнәсәбәт тәрбиәләү.

Йыһазландырыу: экран, ноутбук, таратма материалдар, карточкалар, йылмайликтар.

Дәрес барышы:

1. Ойоштороу мәле

Сәләмләү

• Һаумыһығыҙ! Ултырығыҙ!

• Уҡыусылар, күреп торам, кәйефтәрегеҙ ҙә яҡшы, хәлдәрегеҙ ҙә һәйбәт. Дәресте башлап ебәрһәк тә була.

• Мин һеҙгә бер йомаҡ – һорау әйтәм, уйлайбыҙ, яуабын табып ҡарайбыҙ:

• Беҙ был нәмәләрҙе көнөнә бер нисә тапҡыр тотабыҙ;

• Уларҙың үҙҙәренең айырым урыны, бүлмәһе бар;

• Ҡайһы берһе бик ҡиммәт була;

• Кемгәлер был әйберҙәр оҡшамай, кемдер уларҙы бик ярата;

• Уларҙы һатып та алып була;

• Ул әйберҙәр ауылда ла, ҡалаларҙа ла бик күп;

• Беҙҙең ата-бабаларыбыҙ элек ул әйберҙәр етмәгәндә хатта үлгәндәр;

• Ҡайһы берҙәрен бик оҙаҡ һаҡлап булмай, шул ваҡытта малдарға бирәләр;

• Әгәр кеше уны ҡулланмаһа, хәле бөтөп йығылырға мөмкин;

• Кеше уны артыҡ күп ҡулланһа ла арып китергә мөмкин;

Фонетик күнегеү.

• Дәресте тел шымартыуҙан башлап ебәрәйек

Ҡа-ҡа-ҡа

Яратабыҙ беҙ бутҡа.

Мәк-мәк-мәк

Өҫтәлдә тәмле икмәк.

Ма-ма-ма

Ағаста ҡыҙыл алма.

Һаҡ-һаҡ-һаҡ

Бешерҙек беҙ бауырһаҡ.

• Һеҙ нисек уйлайһығыҙ, ниндәй һүҙҙәр билдәләнгән? Ниндәй темаға ҡарай был һүҙҙәр?

• Тимәк, бөгөнгө дәрестә нимә хаҡында һүҙ барасаҡ?

• Уҡыусылар, беҙ һеҙҙең менән теманы асыҡланыҡ. Нисек уйлайһығыҙ, беҙ бөгөнгө дәрестә нимә өйрәнәсәкбеҙ?

2. Төп өлөш.

• Бөгөн дәрестә беҙ һеҙҙең менән аҙыҡ-түлек темаһына ҡараған һүҙҙәр менән танышасаҡбыҙ. Дәфтәрҙәргә бөгөнгө числоны һәм теманы яҙып ҡуяйыҡ.

1. ВЫУЧИТЕ: 145-се биттә

(ҡабатлау)

Аҙыҡ-түлек

Продукты

Ҡап

Пачка

Ҡаймаҡ

Сметана

Май

Масло

Ҡара икмәк

Чёрный хлеб

Кишер

Морковь

Ҡарағат

Смородина

йөҙөм

Изюм

һуған

Лук

ултыртыу

Посадить

һатыу

Продать

Һатып алыу

Купить

түләнем

Заплатил(а)

Һатыусы

Продавец

Һатып алыусы

Покупатель

сейә

Вишня

кәбеҫтә

Капуста

ҡыяр

Огурец

сөгөлдөр

свёкла

үҫтереү

вырастить

2. 349-сы күнегеү

Напишите названия предметов по-башкирски.

Башҡортса

Русса тәржемәһе

Һүрәте

Сөгөлдөр

Свёкла

Ҡыяр

Огурец

Ҡарбуз

Арбуз

Икмәк

Хлеб

Тоҙ

Соль

Май

Масло

Шәкәр

Сахар

Һөт

Молоко

Кәнфит

Конфета

Бал

Мёд

Балыҡ

Рыба

Сәй

Чай

Ит

Мясо

Йомортҡа

Яйцо

• 3) 350-се күнегеү (Физминут – ҡулдарҙы елпеп урында әйләнеү)

Бал

Сәскәнән сәскәгә ҡунып,

Бал йыя бал ҡорто.

Эшсән булған өсөн тулған

Бал менән бал йорто.

• 4) Улар нимә ашарға ярата? Өлгө буйынса яҙығыҙ

Юлбарыҫ ит Тутыйғош (Попугай) ... Маймыл ... Ат ...

ашарға ярата.

• 5) Быны беләһеңме?

БАНАН – энергия келәте. Башҡа бер емеш тә кешенең организмын шулай оҙайлы ваҡытҡа (45 – 60 минут) энергия менән тәьмин итмәй. Углеводтарҙың юғары һәм майҙың түбән миҡдары холестерин кимәлен кәметеүгә булышлыҡ итә, ә калий инфаркт һәм инсульт ихтималлығын кәметә. Быйылғы йыл – Маймыл йылы.

6) кроссворд (цифрҙар һүҙҙәрҙәге хәрефтәрҙең урынын күрһәтә; мәҫ., 1 – “Б” хәрефе, банан)

1, 1, 1, 2, 6, 1, 5

Май

• Аҙыҡ-түлек

• Груша

• ҡАймаҡ

• ҡарбуЗ

• Икмәк

• һуғаН

м

а

й

а

ҙ

ы

ҡ

-

т

ү

л

е

к

г

р

у

ш

а

ҡ

а

й

м

а

ҡ

ҡ

а

р

б

у

з

и

к

м

ә

к

һ

у

ғ

а

н

Мин магазиндан ..., ..., ..., ... һатып алам.

(тауар чектары менән эшләйҙәр)

• 7) Ҡайһы ресторанға бараһың? Менюҙан аш-һыу һайлап ал. Өлгөгә ҡарап һөйләмдәр төҙө.

Мин

“Өфө”

ресторанына барам.

“Ханым”

“Ағиҙел”

“Башҡортостан”

Меню

Аштар

Хаҡтары

Эсемлектәр

Хаҡтары

Итле аштар

Хаҡтары

Ҡамыр аштары

Хаҡтары

Туҡмас

45 һум

Сәй

30 һум

Билмән

150 һум

Ҡоймаҡ

45 һум

Һурпа

60 һум

Ҡәһүә

50 һум

Бәлеш

75 һум

Сәксәк

50 һум

Борщ

65 һум

Һут

55 һум

Котлет

75 һум

Бауырһаҡ

44 һум

Щи

62 һум

Кеҫәл

45 һум

Ҡурылған тауыҡ

120 һум

Ҡабартма

25 һум

Рассольник

64 һум

Ҡымыҙ

100 һум

Буҙа

53 һум

Өлгө: Мин ... (һурпа, билмән, сәксәк, сәй) алам. Мин ... (290) һум түләйем.

8) Яратам - яратМАйым, ашайым – ашаМАйым һүҙҙәрен үҙләштереү

Мин ... яратам, ... яратмайым.

Мин ... ашайым, ... ашамайым.

9) Балалар, һеҙ нисек уйлайһығыҙ, өҫтәлдә иң кәрәкле аҙыҡ-түлек нимә?

Был нимә? Икмәк.

• ИКМӘК – ИЛ БАЙЛЫҒЫ.

• ИКМӘКТӘН ОЛО БУЛМА.

• Икмәк т-да нимә әйтә алаһығыҙ?

(Икмәктән бер ваҡытта ла туймайбыҙ ҙа, ялҡмайбыҙ ҙа, әгәр икмәк ашамаһаҡ, туймаған кеүек булабыҙ. Икмәктең ҡәҙерен белергә кәрәк. )

- 10) Төркөмләп эшләү.

‒ Һеҙҙең алдығыҙҙа карточкалар ята. Унда аҙыҡ-түлек, емеш-еләк һәм йәшелсәләр исемдәре буталып бирелгән. Һеҙгә дөрөҫ итеп уларҙы йыйырға кәрәк. Беренсе төркөм – аҙыҡ-түлек һүҙҙәрен, икенсе төркөм – емеш-еләк, өсөнсө төркөм – йәшелсәләрҙе йыя.

11) Йомаҡтар.

‒ Ә хәҙер мин һеҙгә ошо темаға ҡараған йомаҡтар әйтәм. Иғтибар менән тыңлағыҙ.

Ҡыҙыл төймә таптым,

Ауыҙыма ҡаптым. (еләк)

Әсәйем мейескә һалһа,

Табала ул ҡабара.

Бешкәс телеп кенә алһаң,

Тәмле еҫтәр тарала.

Нимә һуң ул?Кем белә? (икмәк)

Ерҙән ҡаҙып алалар,

Аш, бәлешкә һалалар.

Көлгә күмә малайҙар,

Иҙеп ашай бабайҙар. (картуф)

Әбей түгел,бабай түгел,

Үҙе ҡат-ҡат тун кейә,

Һыуҙар һибеп үҫтерәбеҙ-

Ул дымлы ерҙе һөйә.

Йәшкелтем һәм аҡ төҫтә,

Шытырлап тора тештә,

Ә исеме ... (кәбеҫтә)

Һурпаһын эсәләр,

Итен түгәләр. (сәй)

‒Афарин, бигерәк зирәкһегеҙ.

Йомғаҡлау.

‒ Шулай итеп, беҙ һеҙҙең менән нимә үттек?

‒ Ниндәй яңы һүҙҙәр үҙләштерҙегеҙ?

‒Һеҙ нисек уйлайһығыҙ, дәрес башында билдәләгән маҡсаттарға беҙ ирештекме?

‒ Дәрес һеҙгә оҡшанымы?

Рефлексия.

Дәрестә үҙегеҙҙе нисек эшләнем, тип уйлайһығыҙ икән?

Әгәр бөтә эш тә еңел бирелһә, дәрес оҡшаһа – йылмайып торған йылмайлик күрһәтегеҙ.

Дәрес бик ауыр булһа, нимәлер аңлашылмаһа – кәйефе төшкән йылмайликтар күрһәтегеҙ.

Баһалау.

‒ Һеҙ нисек уйлайһығыҙ, дәрестә ҡатнашҡанығыҙ өсөн үҙегеҙгә ниндәй баһа ҡуйыр инегеҙ? Ни өсөн?

( Уҡыусылар үҙҙәренә баһа ҡуялар) “5” “4” “3”

‒ Дәрестә барыһы ла әүҙем ҡатнашты. Афарин! Гел шулай актив булып ҡалығыҙ.

3. Өйгә эш биреү.

‒ Өйҙә һеҙгә бөгөн танышҡан һүҙҙәрҙе иҫтә ҡалдырырға һәм 144-се биттәге 349-сы күнегеү бирелә.

‒ Дәрес тамам. Һау булығыҙ!

349-сы күнегеү:

Сгруппируйте названия предметов по темам и напишите.

А) аҙыҡ-түлек: ...

Б) кейем-һалым: ...

В) мебель: ...

Слова для справок: пальто, ит, банан, итек, эшләпә, күлдәк, карауат, өҫтәл, туфли, шәкәр, тоҙ, яулыҡ, сыр, шкаф, бүрек, ултырғыс, ҡаймаҡ, быйма, диван

Башҡортостан Республикаһы Ауырғазы районы

муниципаль район хакимиәте  муниципаль бюджет

дөйөм белем биреү учреждениеһы Талбазы 2 – се урта

дөйөм белем биреү мәктәбе

Тема: “Аҙыҡ-түлек” (5-се Б класс)

Төҙөүсеһе: башҡорт теле һәм әҙәбиәте

уҡытыусыһы Йәғәфәрова

Зөлфиә Урал ҡыҙы

Талбазы 2016