Темэ: Бжыгъэц1эм и мыхьэнэр. Ар къыщыгъэлъэгъуа
ф1эщыгъэц1эхэр
Урокым
щагъуэтын хуей щ1эныгъэр, есэныгъэр:
Предметнэ УУД
-Бжыгъэц1эр
зыхэт ф1эщыгъэц1эхэр къагъэлъэгъуэн
-Бжыгъэц1эм
щхьэхуэныгъэу и1эр убзыхун
- Дэтхэнэ зы
бжыгъэми тхыдэ зэри1эр сэтей къэщ1ын
Регулятивнэ
УУД
-Езыхэм я
щхьэзакъуэ лэжьыгъэр зэрек1уэк1ынур яубзыхужыфын
Познавательнэ
УУД
-
Къэхутэныгъэ лэжьыгъэ егъэк1уэк1ын( бжыгъэр къыздэщыгъэлъэгъуа ф1эщыгъэц1эхэр
къэгъуэтын
-Бжыгъэм
ц1ыхум ирипхыу щыта 1уэхугъуэхэр къэгъуэтын,зэгъэщ1эн; иджыпсту абы (бжыгъэм)
ц1ыхум бгъэдыхьэк1э хуи1эхэм теухуауэ материал зэхуэхьэсын.
Личностнэ УУД
Я
нравственнэ щытык1эхэм егъэф1эк1уэн
Коммуникативнэ
УУД
Гупым
яхэпсэлъыхьыфу, и гупсысэр нэсу зыжри1эхэм ягуригъэ1уэфу егъэсэнхэ
Урокым и
ек1уэк1ык1эр:
1. Оргмомент
2. Нобэ дэ лингвистическэ псысэм дыкъыщыхутащ.
Сценкэ
3. Псалъэ лъэпкъыгъуэхэр зы махуэ гуэрым зэхуэзауэ бзэр
егъэф1эк1уэным теухуауэ псалъэмакъ ирагъэк1уэк1ырт.
Зэхуэсым и
тхьэмадэм жи1ащ:
-Фи 1эр
къэф1эт хэт иджыпсту жыт1амк1э арэзы хъуами. Щы1эц1э, уэ къэбжыт зи 1э
къэзы1этхэр. Арщхьэк1э щы1эц1эр хэгупсысыхьат…
- Егъэлеящ,-
къэк1иящ плъыфэц1эр
- Куэдыщэщ,-
жи1ащ зыгуэрым
Щы1эц1эми
ди1ыгъащ :« Куэд мэхъу»,- жери
Глаголыр къэпсэлъащ:
-Ди тхьэмадэ
лъап1э, щы1эц1эм бжэк1э ищ1эркъым, абы и1эр закъуэ бжыгъэмрэ куэд бжыгъэмрэщ.
Куэд бжыгъэм хэхауэ бжыгъэ гуэр къигъэлъагъуэркъым.
- Ат1э абы
щыгъуэ, псалъэ лъэпкъыгъуэ ,предметхэр къызэрыдбжынур къыхэдвгъэх. Хэт хъуну
ар?
Зэгъусэу
жыдвгъы1эт псоми.
Мис апхуэдэу бжыгъэц1эр къыхыхьащ ди бзэм
4. - Унэм фтхын хуея мини-сочиненэ фи пэшым е фи ныбжьэгъум
теухуауэ Абыхэм зэрыхъук1э бжыгъэц1эхэр къыщывгъэсэбэпын хуеящ.
( еджак1уит1
сочиненэхэм къоджэхэр)
5. Мис апхуэдэщи, бжыгъэц1эхэр куэдрэ ди бзэм къыщыдогъэсэбэп.
Абы
куэду ущрохьэл1э къуажэхьхэм, псалъэжьхэм.
Слайд
1,2
- Подлежащэу къэк1уар сыт хуэдэ псалъэ
лъэпкъыгъуэ?
- Сыт хуэдэ падежым ит бжыгъэц1эр?
- Фэ езыхэм бжыгъэц1э къызыхэщ псалъэжьми къуажэхьми
къэфхьыфыну?
( еджак1уэхэм я
щапхъэхэр къахьын)
6. Классыр гупищу ищ1ык1ауэ, карточкэ
етынхэ « Хэт пэжу, зэман пыухык1ак1э ( дакъикъит1к1э) цифрэк1э тха бжыгъэц1эхэр
хьэрфк1э имытхми ток1уэр.
1гуп
2гуп 3 гуп
1-----------------------
66 13
5-________________33
4
32--_______________24
87
11-__________________7
19
10-___________________8
7
6-______________________9
26
78-___________________13
8
55-____________________17
6
Апщ1ондэху ( Даов,Самира) текстыр
къратхык1
(
лэжьыгъэхэм к1элъыплъын)
Карточкэк1э мэлажьэхэр
Къывотхык1ри бжыгъэц1эхэр щ1ывотхъэ.
Карточкэ
1уащхьэмахуэ и лъагагък1э Европэ псом щы1э
1уащхьэхэм яф1ок1. Абы къуэк1ып1эмк1э и лъагагъыр минитхурэ щихрэ т1ощ1рэ зырэ
мэхъу,къухьэп1эмк1э минитхурэ щихрэ пл1ыщ1рэ т1урэ мэхъу.
(
лэжьыгъэхэм к1элъыплъын)
--Хэт ищ1эрэ «1уащхьэмахуэ « щхьэ
ф1аща?
Нэгумэ Шорэ зэритхыжымк1э,дзэпщ Аттилэ
1уащхьэмахуэ зэры1уплъэу и дзэр къызэтригъэувы1ащ. Абы къыхэк1ыу ц1ыху куэди
зауэм хэмык1уадэу къэнащ.
Дэри псоми дыкъэзыухъуреихь щ1ыуэпсыр
ф1ыуэ тлъэгъун хуейщ,абы дыхуэсэкъыпхъэщ, абы и дахагъ псоми гу лъыттапхъэщ.
( ролик )
6.
Егъэджак1уэм: Ижь -ижьыж лъандэрэ нэгъуэщ1 лъэпкъхэр къехъуапсэрт ди
адыгэбзэ дахэм. Щ1эныгъэл1хэм жа1эрт « Псы 1эрышэ ежэхым ещхьщ адыгэбзэр, сыту
дахащэ ар ».' Урыс народым хуэдэу ди лъэпкъыр мыинми урысыбзэм ар
пэдгъэувыфынущ и шэрыуагъымк1э и псалъэхэм купщ1эшхуэ зэрахэлъымк1э. Урок к1уам
фэ унэ лэжьыгъэу фи1ащ, бжыгъэц1э хэхахэм я нэщэнэ гуэрхэр къэфлъыхъуэну.Ц1ык1ухэ,
девгъэплъыт иджы хэт дапхуэдэу зигъэхьэзырами !
7. Доскам ватман к1эрылъщ. Дэтхэнэ зыри игъэхьэзыра бжыгъэц1эм
теухуауэ къопсалъэ, и бжыгъэр кластерым к1эрелъхьэри мэт1ысыж. Апхуэдэурэ
гъурыгъуурэ къыдок1хэр.
Егъэджак1уэ Бжыгъэц1э 1-м сыт хуэдэ нэщэнэ и1э?
Еджак1уэхэм: Ди
нэхъыжьхэм къазэрыф1эщ1у щытамк1э языныкъуэ бжыгъэхэм тепщэныгъэ къару щэху
я1эу ябжырт. Зэрани дэ1эпыкъуэгъуи хъуфу жа1эрт. Лъэпкъ куэдым «щы», «тху»,
«блы» бжыгъэц1эхэр адрейхэм къыхагъэщхьэхук1ырт. Ауэ, псалъэм папщ1э, «Зы»
бжыгъэц1эм апхуэдэ щэху бгъэдэлъу ябжыртэкъым.
Ф1эщыгъэц1эхэм «1» куэдрэ ущрихьэл1эркъым:
1уащхьэ закъуэ, Езанак1уэ.
Егъэджак1уэм: Хэт
къизжи1эн т1у бжыгъэц1эм и нэщэнэхэр, сыт хуэдэ гъэщ1эгъуэн хэфлъэгъуа?
Еджак1уэхэм: « Т1у
» зыхэт ц1эхэм дуней псом куэдрэ уащрохьэл1э. Тюрк лъэпкъым я мащ1экъым «эки» е
«ик1и»-к1э къыщ1эзыдзэ щ1ыпэц1эхэр. Къапщтэмэ, балъкъэр ф1эщыгъэц1эхэр:
Эки-агъач-жыгит1, Эки-тебе-1уащхьэжьит1»
«Т1у» бжыгъэц1эр на1уэу къыхощ адыгэц1эхэми:
Ет1уанэрей щхьэдэхып1э, 1уащхьэжьит1. Шэчэрит1 зэхуак1у, Т1уапсэ, Адыгэхэр
псит1 зэхуакум дэль ш1ынальэм Т1уащ1эк1э йоджэ.
Егъэджак1уэм: Сыт хуэдэ увып1э
щиубыдрэ «щы» бжыгъэц1эм мы дунейм?
Еджак1уэхэм: «
Щы » бжыгъэц1эм увып1эшхуэ щеубыд псысэхэм, хъыбархэм. «Къарэ - лъэкъуиш,, три
девицы под окном, тридевять земель, три дня и три
ночи. Апхуэдэ щапхъэ урысыбзэк1и къэтхъ хъунущ. Дунейм щыкуэдык1ей хъэпшып
зэмыл1эужьыгъуэхэм, нэщэнэхэм, къэхъукъащ1эхэм ц1ыхум нэхъ тыншу
къыхагъэбелджылык1 щыр. А бжыгъэм лъэпкъ зэмыл1эужьыгъуэхэм я деж куэдрэ
уащрохьэл1э. Хьэблищыр зы къалэу зэхагъэхьэжу хабзэ щы1ащ.
Апхуэдэу зэхэгъэхьэжа
къалэхэм алыдэжхэр Триполистк1э (къалищк1э) еджэу щытащ.
Егъэджак1уэм: «Пл1ы» бжыгъэц1эм теухуауэ хэт къызжи1эн?
Еджак1уэхэм: « Пл1ы » зыхэт ц1эхэр мащ1эщ.
Еджак1уэм: Ауэ «тхурытхуурэ бжэнми дэнэк1и
зыщиубгъуауэ щытащ: Пятигорск, Бештау (1уащхьитху къик1ыу аращ)
Егъэджак1уэм: Бжыгъэ «хы»-р сытк1э къасэбэпрэ.
Еджак1уэм: Бжыгъэ «хыр» зыхэт ц1эхэм куэдрэ урихьэл1эркъым.
Еджак1уэм: Ауэ
«блым» и 1уэхур нэгъуэщ1щ. Еджагъэшхуэхэм куэд щ1ауэ гу лъатащ «блы» бжыгъэм
ц1ыхум и гъаш1эм увып1эшхуэ зэрыщиубыдым. Мы бжыгъэм гупсысэ зэхуэмыдэхэр,
нэщэнэ зэмыл1эужьыгъуэхэр, псалъэжьхэр, 1уэры1уатэхэм къыхэщ образхэр епхащ.
Егъэджак1уэ: Бжыгъэ «блым» теухуауэ хэт щапхъэ къихьын?
Еджак1уэм:
1.Вагъуэ зэшибл
2.Лэгъупыкъум и фэ зэмыфэгъуибл
З.Тхьэмахуэр махуибл мэхъу
4.щыблэ
Разминка
Топ ц1ык1ур кърадзэк1ыурэ мабжэ. Зыхуадзам бжэным пещэ.
Пасэм щыгъуэ.ц1ык1ухэ, щыблэр
тхьэуэ ябжу щытащ. Абы ц1ыхур егъэлеяуэ щышынэрт. Щыблэр къеухамэ, уэшхыр
махуищ-блык1э къешхыну жа1эрт. Ди иджырей зэманми ар жа1эр. Ауэ « щыблэ» псалъэм
иджы къик1ыр « молния» жи1эу аращ.
Егъэджак1уэм: Блыр хэту сыт хуэдэ урысыц1эхэм уащрихьэл1эрэ ди
къэралым?
Еджак1уэм:
1. Семипалатинск
2. Семиречье
Егъэджак1уэм: «Блы» бжыгъэр къыхэщу нэщэнэхэр, 1уэры1уатэм щыщ
ф1эщыгъэц1э гуэрхэр, псалъэжьхэр урысыбзэк1э хэт къыджи1эн?
Еджак1уэм:
1. Семеро одного не ждут.
2. Семь раз отмерь, один раз отрежь.
З. У семи нянек дитя без глаза.
4. Волк и семеро козлят.
Еджак1уэм: «И»,
«Бгъу» «пщ1ы» бжыгъэхэм нэщэнэ гуэрхэр ирапхыркъым. Ахэр зыхэт ц1эхэм бжыгъэ
гуэрхэр къагъэлъагъуэу аращ. Пщ1ым нэхърэ нэхъыбэ зыхэт ц1эхэм куэдрэ
уахуэзэркъым. Сыту жып1эмэ, пкъыгъуэ куэду зэхэт псалъэр ц1эуэ ф1эпщыну нэхъ
гугъущ.
Вывод ящ1ыж:
Кластерым деж
маркерк1э тратхэр.
Еджак1уэхэм :
-Адыгэбзэр
пщ1ым къытобжык1 .
- Бжэк1эм
тхыдэ и1эщ.
Егъэджак1уэ:
зыгуэрым иджыри жыф1эн фыхуей1а?
Еджак1уэ:
-
Щ1эныгъэл1хэм къызэралъытэмк1э. зы 1эм и 1эпхъуамбитхумк1э япэ1уэк1э бжэрт, ит1анэ
ет1уанэ 1эпэри къыдыщ1агъуащ. 1эхъуамбэхэр яуха нэужь 1эфрак1эхэри
хагъэхьащ.адэк1э ябжын я1эжтэкъыми, 13-м чертово дюжинэк1э еджэу щ1адзащ. США-м
истребитель F-3 зэик1 и1акъым. Италием я опернэ театрхэми,
кхъухьхэми 13 тету т1ысып1э и1экъым
Ауэ щы1эщ
ц1ыху 13-р зыф1эф1и.
Егъэджак1уэ: нобэрей ди темэр зытеухуауэ щытар «Бжьыгъэц1э зыхэт
ф1эщыгъэхэрщ.» Си гугъэщ си упш1эм еджак1уэхэм жэуап тэмэм къефтауэ.
Унэ лэжьыгъэ: «Бжыгъэц1эм хузэф1ок1…» и ф1эщыгъэц1эу
сочиненэ зэхэлъхьэн.
Оценкэхэр
гъэувын
Муниципальное казенное общеобразовательное
учреждение
« Средняя общеобразовательная школа№1»
г.п. Залукокоаже
Разработка урока по кабардинскому языку
Тема урока:
«Бжыгъэц1эм и мыхьэнэр. Ар къыщыгъэлъэгъуа ф1эщыгъэц1эхэр»
6 «б» класс
Дата проведения урока:
18.11.2016г.
Подготовила учитель: А.А. Псанукова
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.