Разработка урока Ужуглел "Кадыг (ъ) демдек" 1 класс

Тема: Кадыг демдек (Ъ) 

(Быжыглаашкын кичээли)

Кичээлдин сорулгалары:

Ооредиглиг: уругларнын кадыг демдек дугайында алган билиглерин быжыглап, катаптаар; кыскаладыр, ок-биле адаар ажык уннерни будавайн, шын дыннап, номчуп билирин чедип алыр.

Сайзырадыглыг: чуруктар, оюннар, мергежилгелер дузазы-биле уругларнын харылзаалыг аас чугаазын, угаан-медерелин, кичээнгейин, салаа-сайгыдын сайзырадыр.

Кижизидиглиг: дириг амытаннарга ынак болурунга кижизидер.

Кичээлдин дерилгези: чуруктар, сигналдыг карточкалар, ном, проектор.

Кичээлдин чорудуу:

I.      Организастыг кезээ.

- Экии, уруглар!

- Бо хун чуруунче корунерем. Кандыг-дыр?

- Хун бугу-ле амылыг чуулдерге чылыгны, чырыкты база херелдерин берип чоруур. Силер база бо кичээлде бот-боттарынарже корушкеш хулумзуржуп, эки чуулдерден кузенер.

II.  Кичээлдин сорулгазын дамчыдары.

- Бо кичээлди ооренип эрткен ужуувуске быжыглаашкын кичээли кылдыр эрттирер бис. Кичээлди анаа эвес, а бир онзагай кылдыр эрттирээлинер.

- Бо чурукта кымыл? (Айболит чуруун коргузер)

- Силер ам шупту Айболит эмчинин дузалакчылары болуп, аарыг дириг амытаннарга дузалажып, оларны эмнээр силер. Ол  дээрге, янзы-буру онаалгалар, мергежилгелерни шын кууседир болзунарза, силернин дузанар, эмнээшкининер болур. Ынчангаш шупту демниг ажылдаалынар.

III.           Ооренип эрткенинге катаптаашкын.

- Айболитке кандыг дириг амытаннар кээп турганыл?

- Силерден койгун дуза дилеп чедип келди. (Койгун чуруун азар.) Койгуннун чузу аарый бергенил?

Койгунга дуза.

- Дараазында даалгаларны кууседиилинер.

1. Оюн «Ужуктерден состерни тургус».

-  Ужуктер состер болур дээш, боттарынын туруштарын тыппайн турар-дыр. Состер болур кылдыр тургузаалынар.

А     О      Т      Ъ

(ат, от, аът, оът)

- Шын-дыр, эр-хейлер! Бо туругскан состернин кайы бирээзи-биле домактардан аас-биле чогаадынар.

(Уругларнын харыылары).

- Даалгаларны шын куусеткеш, койгунга дузалаптывыс, уруглар. Койгун силерге ооруп четтиргеш, эки ажылдаан уругларны шаннап тур. (Жетоннар бээр).

Адыгга дузалажыр. (Адыг чуруун азар)

1. Таблица-биле ажыл.

Ат – аът

От – оът

Эт – эът

Кат – каът

2. Ном-биле ажыл.  (арын 88). Состерни, домактарны чангыстап номчуур.

3. Кыдыраашка ажыл.

Чараш бижилге: ъ демдекти бижиир

Домакты самбырадан дужуруп бижиир: Аът суурда хой.

Аътка дузалажыр. (Аъттын чуруун азар)

1.     Ужуктер кожаазы-биле ажыл.

Ъ демдектин туружун тывар, ун илеретпес деп чувени катаптаар.

2.     Словарь состери-биле ажыл. Состернин шын бижилгезин, адалгазын катаптаар, сактып алыр.

Аът, оът, эът, каът, чаъс.

Инекке дузалажыр. (Инек чуруун азар)

1.     Оюн «Кым эн кичээнгейлигил?» Адаан состер ишитинден ок-биле адаар состер таваржырга сигналдыг карточкаларны кодурер.

Час, аът, ат, чаъс, эт, каът, эът, кат, оът, от.

- Бо дузалашкан дириг амытаннарывыстын аразында кайы дириг амытанда ъ демдек хереглеттинип турарыл?

- Аъттын кижиге ажыынын дугайында чугаалап корунерем.

- А бо чуу чылы болур ийик?

Аът – эн-не ажылчын мал. Оон кижиге ажыы улуг. Ол чуък-даа чудурер, ону чарыштарга-даа салыр. Ынчангаш аътка база оске-даа дириг амытаннарны камгалаар болгаш оларга ынак болуулунар!

Аъттын чуруун оннээр.

IV.            Кичээлдин туннели.

- Бо кичээлде чуну кылдывыс? Чуну катаптадывыс? Кандыг дириг амытаннарга дузалаштывыс?

     V.   Онаалга.

1. Арын 86 – номчуур

2. Аът чуруун улаштыр оннээр.

VI.  Демдектер салыышкыны.