Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
1 слайд
Сабақтың тақырыбы:Киіз үй –көшпелілердің баспанасы.
Сыныбы:6
2 слайд
Сабақтың мақсаты:
1.Оқушыларға көшпелілер өмірінен деректер беру, киіз үйдің ерекшеліктерімен таныстыру.
2.Оқулық пен қосымша деректерді пайдалануға, өз ойларын еркін айтуға, өз пікірлерін қорғап6әдеби тілмен сөйлеуге дағдыландыру.
3.Ұлтжандылыққа, батылдыққа, бірлікке, туған жерін, елін сүюге тәрбиелеу.
3 слайд
Түрі: жаңа сабақ
Көрнекілігі: суреттер, тақырыпқа арналған слайдтар.
Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, музыка
Барысы: .
1.Ұйымдастыру
-Сәлеметсіздер ме балалар. Отырыңыздар.
-Оқушылар назарын сабаққа аудару.
4 слайд
1. Тренинг «Жүректен шыққан жылы сөз».
Оқушылар сабақты бір - біріне жылы сөз айтып, жаңа сабақты меңгеру барысында көңіл - күйлерінің жақсы болуына тілек білдіреді.
- Балалар, қазақта мынадай сөз бар «Жылы сөз жанға қуат береді» дейді. Ендеше бүгін сабағымызды бастамас бұрын бір - бірімізге жылы сөз айтып, бүгінгі күнге жақсы тілек айтып бастайық.
5 слайд
2. Үй жүмысын тексеру Жұптық жұмыс
2.1 Сұрақ жауап
1. Темір дәуірі неше кезеңнен тұрады?
2. Тарихтағы дәуірлердің атауы нені білдіреді?
3.Тарихта еңбек құралдарын жасаудың адам өмірінде қандай маңызы болды?
4. Көшпелі мал шаруашылығы дегеніміз не?
5. Көшпелі мал шаруашылығының пайда болуының негізгі себептері
6. Ат әбзелдерін атаңдар
6 слайд
кезеңі
кезеңі
Қамтитын уақытты
Қамтитын уақытты
Темір дәуірі
7 слайд
.
8 слайд
.
2.4 Суретпен жұмыс
Пеш көріктің жұмыс істеу принципіне сипаттама бер
9 слайд
.
2.5 Отырықшы шаруашылық пен көшпелі мал шаруашылығын салыстырыңдар
(Венн диаграммасы )
10 слайд
.
І.Қызығушылықты ояту.
Ой шақыру стратегиясы.
Мұғалім: Жұмбақ шешкізу
Төбедегі көзінен
Күн сәулесі түседі
Бұрышы жоқ төрінен
Самал еркін еседі
11 слайд
.
Жаңа тақырып
Жоспары: 1. Дәстүрлі мал шаруашылығындағы көші- қон
2. Көшпелілердің баспанасы
ІІ. Мағынаны тану
12 слайд
.
13 слайд
.
Бейнеоролик көру
14 слайд
.
15 слайд
.
Көшу ұраны: Тек қажеттілерді алу)
16 слайд
.
17 слайд
.
Киіз үй маңызы мен көлеміне қарай бірнеше түрге бөлінеді. Орда - салтанатты, жоғары мәртебелі адамдар бас қосатын, аса құрметті хан, би, сұлтандар отыратын үй. Мүның да бірнеше түрі бар. Алтын орда - 30 қанаттан тұратын ханның мәжіліс ордасы.
18 слайд
.
Ақ ала орда - 8 қанатты дәулетті бай, үй.
19 слайд
.
Ақ үй - 6 қанатты дәулетті адамдар тұратын үй.
20 слайд
.
Боз үй, қоңыр үй, қараша үй - 4 - 5 қанатты қарапайым адамдар тұратын киіз үй.
21 слайд
.
Отау үй - жас жұбайлар үйі. Жолым үй, абылайша үй, жаппа – уақытша ғана отыратын шағын немесе жартылай тігілетін үй. Ақ шаңқан үй - сүттей ақ, аппақ киіз үй. Ұраңқай - уық тәрізді сидам ағаштардан басын түйістіріп тігілген киіз үй.
22 слайд
.
V. Бекіту.
1. «Киіз үй тігу» ойыны
Ойынның шарты: төменде берілген сұрақтарға дұрыс жауап беру арқылы киіз үй макетін құрастыру.
1. Киіз үй неше бөліктен тұрады?
2. Киіз үйден басқа ежелгі Қазақстанда қандай баспаналар болған?
3. Кереге мен шаңырақты жалғастыратын иілген сырық.
4. Сықырлауық дегеніміз не?
5. 30 қанат киіз үйді қалай атайды?
23 слайд
.
«Бес жолды өлең құрастыру»
24 слайд
.
Қорытындылау:
Мына ойды жалғастыр
Егер мен киіз үйде тұрсам......................
25 слайд
Үйге тапсырма беру: §13 оқып келу. Диаграмма сызу, киіз үйдің ішкі бөлігі туралы қосымша мәлімет жинау
26 слайд
VI. Бағалау. Оқушылардың үй тапсырмасы мен жаңа сабақты игерумен белсенділіктерін бағалаймын.
27 слайд
«Біле бер қанша білсең, тағы тіле.
Жетерсің мақсатыңа біле-біле». Ж.Баласағұн
28 слайд
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Сабақтың тақырыбы: Киіз үй – көшпелілердің баспанасы (киіз үйдің құрылысы және жасауы)
Сабақтың мақсаты:
§ Киіз үй – тарихымыздағы ең бірінші сәулеттік құрылыс, көшпелілердің ғаламат өнертабысы екендігін айта отырып, оқушыларды халқымыздың тарихына үңілдіру;
§ Оқушылардың тарихқа, халқының мәдениетіне деген қызығушылығы мен құрмет сезімін дамыту;
§ Еңбексүйгіштікке, ұқыптылыққа, жоғары эстетикалық талғамға тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі:интерактивтік тақта,тірек сызбалар, слайдтар.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың типі: жаңа білім беру
Сабақтың әдісі: «Қарлы кесек» сұрақ-жауап әдісі, «Синкуейн» әдісі, «Бортты журнал» әдісі, ассосация құру, түсіндіру
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру.
а) оқушылармен амандасу;
ә) сабаққа қатысымын тексеру;
б) сабаққа дайындық жасау
II. Үй тапсырмасын сұрау
«Қарлы кесек» сұрақ-жауап әдісі арқылы үй тапсырмасын бекіту.
Миға шабуыл:
Бір нәрсе өзі білік, іші қуыс,
Ол заттың сүйегі көп айқыш-ұйқыш.
Көзі бар жарқыраған төбесінде,
Жайса үлкен, жиналғанда бір-ақ уыс. (киіз үй)
Жұмбақ шешу арқылы жаңа тақырып хабарланады.
«Бортты журнал» әдісі
Жүзеге асыру қадамдары:
1-қадам: сабақ тақырыбын хабарлау.
2-қадам: тақырып бойынша болжамды жүк журналының сол жағына жазу.
Жүк журналы
Болжам
Жаңа ақпарат
Тақырып бойынша бұрыннан не білемін? Бұл туралы не білуім керек?
Бұл туралы енді не білдім? Қандай маңызды сәттерді мен енді анықтадым.
ІІІ. Жаңа білімді меңгерту
Киіз үй – көшпелілердің баспанасытақырыбы бойынша бейнебаян көрсету.
Киіз үй – жер бетіндегі ең жеңіл тұрғынжай. Оны бірнеше сағат ішінде “тұрғызуға”, яғни тігуге болады, сондай-ақ соншалықты мерзімде жығып, өзіңмен бірге алып кетуге болады. Киіз үй – көшпелілердің ғаламат өнертабысы. Оның жасы, шамасы, көшпелілер дүниеге келген уақытпен парапар болар. Біз әңгіме етіп отырған киіз үй біздің заманымыздың мыңжылдығының ортасында пайда болды.Үй тігу мен жығу дегеніміз – тұтас бір рәсім. Дәстүр бойынша оны бірер ер адам мен екі-үш әйел тұрғыза береді. Олар әуелі ағаш есікке қос қапталынан екі кереге-қанатын бекітеді, сосын қалған қанаттарын (төрт, алты… он екі болуы мүмкін) жалғастырып, дөңгелектеп, үйдің негізгі қаңқасын іргесін тұрғызады. Сосын оның ортасынан жоғары қарай, бақанға іліп, шаңырақты көтереді.
Кереге мен шаңырақты уықпен біріктіріп болған соң, оны киізден жасалған туырлық, үзік, түндік, есікпен жабады. Олар желден, қардан, ыстықтан өте жақсы қорғайды. Киіз үйдің сүйегін ұстастырып, оның киізден істелген бөліктерін мықтап бекіту, бастырып тұру мақсатында түрлі бау-басқұрлар қолданылады.
Киіз үй негізгі 3бөліктен тұрады:Үйдің сүйектері(ағаштан жасалған бөліктері «сүйектері»деп аталады.Киіздері(ши де осыған кіреді). Баулары мен басқұр, арқандары(мұны кейде бір сөзбен «бау-шулары» дейді).
Киіз үй ағаштан,оның ішінде қайыңнан, көпшілігі талдан жасалады.Бұл ағаштар әрі берік, әрі құрт түспейді, басқалардай тез шірімейді.Талдың тағы бір артықшылығы-оны керегеге қажетті жуан-жіңіңшкесін таңдап алуға болады.Үйдің сүйегін үйшілер жасайды, оны «үй басу»дейді.Қажетті ағаштар 6ай, кейде бір жылдай көлеңкеде кептіріледі.Үйшілер мезгілі жеткен кезде бұл ағаштарды қажетінше жонып,тезге салып, түзетіп алады.
Киіз үйдің негізін құрайтын –кереге.Үйдің берік, кеңдігі керегеге байланысты. Керегенің басы мен аяқ жағы сәл шалқайтып ортасы дөңестеу жасалады.Дайын керегені «қанат» деп атайды. Яғни 18қанат үйде 18кереге болады деген сөз.
Киіз үйде есік екеу болады. Бірі ағаштан жасалады, оны сықырлауық деп атайды. Екіншісі киізден жасалады, ол сықырлауықтың сыртынан қапталады.Мұны киіз есік дейді. Киіз есік ашық күндері маңдайшаға дейін шиыршықталып, жиналып қойылады. Үйдің барлық ауырлығын ұстайтын, беріктігін сақтайтын бас арқан. Бас арқан тұсынан сәндік үшін және кереге басы туырлықты қажамас үшін басқұр тағы да орай жүргізіледі.
Уық кереге мен шаңырақ ортасын қосатын негізгі бөліктің бірі.Уық «алақан», «иіні», «қары» және «қаламы» деген атаулардан тұрады.Ол иінінен ішке иіле жасалады,яғни үйдің күмбезді үлгісі осы уақыттан басталады. Қанат санына қарай уақыттың саны да, ұзындығыда өсе береді.Әр үйде көлеміне қарай кеміне 60,әрі кеткенде 150-160-тай уық болады.
Шаңырақ киіз үйдің қасиетті, киелі мүлкі. Киіз уй шаңырағы тоғын,күлдіреуіш, кепілдік (кейде «қарғаша») деген бөліктерден тұрады. Тоғынды (яғни шеңбер) қайыңнан оюлап, өрнектеп жасайды.
Үй сүйегі әзір болған соң,оның киіздері жасалады. Киіздері: кереге бойына «туырлық», шаңыраққа дейін «үзік» шаңырақты жабатын «түндік» және «киіз есік» деп аталады. Киіздер құр, бауырлар арқылы тұтылады.
Дәптермен жұмыс:
Киіз үй— көшпенділердің тез жығып, шапшаң тігуге, яғни көшіп-қонуға ыңғайлы үйі.
ІV. Қорытынды:
V. Бекіту.
1. Ассоциация құру:
2. «Киіз үй тігу» ойыны
Ойынның шарты: төменде берілген сұрақтарға дұрыс жауап беру арқылы киіз үй макетін құрастыру.
1. Киіз үй неше бөліктен тұрады?
2. Киіз үйден басқа ежелгі Қазақстанда қандай баспаналар болған?
3. Кереге мен шаңырақты жалғастыратын иілген сырық.
4. Сықырлауық дегеніміз не?
5. 30 қанат киіз үйді қалай атайды?
3.«Синкуейн» әдісі (бес жолды өлең шығару)
4. «Бортты журнал» әдісі
3-қадам: ақпаратты тыңдап «Болжам» бөлігімен жұмыс жасап, «-» немесе «+» таңбасын болжамның дұрыс-бұрыстығына қарай қойып отырады, екінші бөлігіне жаңа ақпарат жазады.
4-қадам: «жүк» журналының екі жағын салыстырып, сабақ соңында класпен талдау.
VI. Үй тапсырмасы: 13 оқу
VII. Бағалау.
6 661 606 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Жумаева Гулжан Толегенкызы. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Курс профессиональной переподготовки
600 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Мини-курс
3 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.