Сабақтың тақырыбы:
«Ғұндар тарихы. Ғұн мемлекетінің қалыптасуы.»
Сабақтың мақсаты:
а) білімділік: Ғұндардың тарихқа енуі,
олардың мемлекет дәрежесіне көтеріліп, мекендеген территориясы туралы, олардың
тұрмыс-тіршілігі туралы тарихи мәлімет беру;
ә) тәрбиелілік: Қазақ жерінде өмір сүрген
тайпалар туралы тарихи мәлімет бере отырып, өз Отанының тарихын құрметтейтін
ұрпақ тәрбиелеу;
б) дамытушылық: өзіндік ой-өрістерін
қалыптастыру үшін қосымша деректерді пайдалану, жеке жұмыс жүргізу.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты меңгерту
Көрнекілігі: карта, электрондық оқулық, слайд,
тірек сызба
Сабақтың әдісі: баяндау, фемида диктант, сұрақ-жауап,
жаңа сөзбен жұмыс, тірек сызба, кесте толтыру
Үй тапсырмасын тексеру:
- Баяндау
- Сұрақ-жауап
- Фемида диктант
- Жаңа сөздермен жұмыс
- Фемида диктант
Табиғат жағдайының
қолайлылығына байланысты мұнан ............. жыл бұрын қаңлыларда егін, мал,
қолөнер, аңшылық,........................ сияқты кәсіптер жақсы дамыды.
Қаңлылар Сырдария аңғарларында
дәнді және бау-бақша дақылдары өсірілді. Жерді тас және металл
................. өңдеді.
Қаңлы әйелдері арасында қолөнердің
........................... жақсы дамыған.
Қаңлылар мемлекеті аумағы арқылы Ұлы Жібек
жолы өтті. Зерттеушілер қаңлылар жерінен б.з-дың ................. соғылған
салмағы әртүрлі 1300-дей .............. тапты.
Қаңлылардың ...................... қала жұрты 16
гектар жерді алып жатыр.
Жерлеу құрылыстары
әр аймақта әртүрлі болып келеді. .............................. мәдениетіне
жататын аймақтарда қайтыс болған адамдар киімімен жерленген.
( Алтын асар,екі мың, кетпендермен, Қауыншы,
сауда-саттық, жүн өңдеу кәсібі, 3-4 ғасырда, теңге)
Дұрыс жауабы:
Табиғат жағдайының
қолайлылығына байланысты мұнан екі мың жыл бұрын қаңлыларда егін, мал,
қолөнер, аңшылық, сауда-саттық сияқты кәсіптер жақсы дамыды.
Қаңлылар Сырдария аңғарларында
дәнді және бау-бақша дақылдары өсірілді. Жерді тас және металл кетпендермен өңдеді.
Қаңлы әйелдері арасында қолөнердің
жүн өңдеу кәсібі жақсы дамыған.
Қаңлылар мемлекеті аумағы арқылы Ұлы Жібек
жолы өтті. Зерттеушілер қаңлылар жерінен б.з-дың 3-4 ғасырда соғылған
салмағы әртүрлі 1300-дей теңге тапты.
Қаңлылардың Алтын асар қала жұрты 16
гектар жерді алып жатыр.
Жерлеу құрылыстары
әр аймақта әртүрлі болып келеді. Қауыншы мәдениетіне
жататын аймақтарда қайтыс болған адамдар киімімен жерленген.
2. Сұрақ-жауап
- «Қаңлы» атауы алғаш қандай деректерде
кездеседі? (Қытай деректерінде)
- Қаңлылар өмір сүрген уақыт? (б.з.б. 3-2
ғасырлар- б.з-дың 5 ғасыры аралығында)
- Көшпелілердің өмірі мен тұрмысын сипаттаған
Қытай тарихшысы Сыма Цянның еңбегі? («Тарихи жазбаларында»)
- Қаңлылардың астанасы? (Битянь қаласы)
- Қаңлы елінің билеуші лауазымы? (хан)
- Қаңлылар соғыс бола қалған жағдайда қанша
жауынгер жасақтай алды? 120 мың
- Егіс алқаптарын суландыру үшін қаңлылар
қазған, Шыршық өзенінің оң жағалауында ұзындығы 20 шақырым келетін
арық? (Зах арығы)
- Қаңлылар мемлекетінің территориясы арқылы
өтетін керуен сауда жолы? (Ұлы жібек жолы)
- Қаңлылар Ұлы Жібек жолы арқылы сауда
жасасқан мемлекеттер? (Сирия, Үндістан, Балтық бойы, Египет, Қытай, Иран)
- Қаңлыларға тән мәдениет? (Қауыншы мәдениеті)
3. Жаңа сөздермен
жұмыс:
Кремация
|
|
теріні, ағашты және сүйекті өңдеу үшін орта
палеолитте кеңінен қолданылған жүзі өткір тас құрал.
|
Кроманьон
|
неолит соңында пайда болған, мәйітті өртеп, қалдығын жерлеу ғұрпының
бір түрі. Қазақстан аумағында қазылған обалардан қазақ жерін мекендеген ежелгі
тайпалар кремация дәстүрінің кең тарағанын байқаймыз.
|
Мезолит
|
қола құралдардың
өндіріске енген кезеңі
|
Қола дәуірі
|
палеолит дәуірінде Еуропа, Азия, Африка және Солтүстік Америкада
кеңінен таралып, мұз басу кезінде құрып біткен, салмағы 5 тоннаға дейін
жететін алып піл. Ол алғашқы адам өмірінде етті жануар ретінде маңызды рөл
атқарған. Оның ұзын тістерімен қабырға сүйектерін ежелгі адамдар баспана
тұрғызуда пайдаланған.
|
Микролит
|
б.з.б 12-5 мыңжылдықта палеолитпен неолит арасын жалғастырған тас
дәуірінің орта кезеңі. Мезолитте еңбек құралдарының дамуында үлкен қадам
болған микролит және садақ пен жебе ойлап табылды.
|
Қабір
|
адамның эволюциялық
даму сатысында неандерталь адамнан соң қалыптасқан қазіргіге ұқсас саналы
адам. Бұл адамның қаңқасы1868 жылы Франциядағы Кро-Маньон үңгірінен табылған,
жасы б.з.б 40 мың жыл
|
Мамонт
|
мезолитте пайда болған, ұзындығы 1-2
см болатын геометриялық пішіндегі құралдар жасалған ұсақ сына тастар.
|
Қырғыш
|
адамның бүтіндей немесе өртелген сүйегі (кремация) қойылатын жерлеу
орны.
|
Жаңа сабақты оқыту
жоспары:
- Ғұндар тарихының ерте кезеңі
- Ғұндар мемлекетінің құрылымы
- Ғұн тайпаларының бірлестігі
- Ғұндар кезеңі б.з.б. 3 ғасыр мен б.з.-дың 4
ғасыр аралығын қамтиды. «Ғұн» сөзі «гун руң, хун ю» т.б. атаулармен берілген.
Қытайлар ғұндардың басшысын «шаньюй» деп атаған. Ғұндар Қытайдың солтүстігінде
Байкалдан Ордосқа дейінгі аралықты мекендеген. Ғұндар мен Қытай елінің
арасындағы соғыс қимылдары 300 жылдан астам уақытқа созылған. Цин патшалығы
өзінің шекарасын қорғау үшін Ұлы Қытай қорғанын салды. Қорған 5000 шақырымға
созылған, биіктігі 10 метр, әр 60-100
метр сайын күзет мұнарасы қойылған. Б.з.б. 1 ғасырдың ортасында Ғұн мемлекеті
оңтүстік және солтүстік ғұндар болып екіге бөлінді. Қазақстанның оңтүстік-батысы
мен Арал бойына ғұн тайпаларының келе бастаған екінші толқыны б.з.-дың 1
ғасырынан басталды.
-интерактивті
тақтамен жұмыс;
- тірек сызба
бойынша жұмыс;
- слайд «Жас достар жадына қосымша»;
-
Сабақты бекіту;
Сөзжұмбақ
1.Ғұн билеуші дауазымы?
2. Қазақстан территориясындағы ғұндар
мекендеген таулар?
3. Шаньюйден кейінгі бас тұлғалар, бекзадалар
қалай аталды?
4. Өз шекарасын қорғау үшін Ұлы Қытай қорғанын
салған патшалық?
5. Аттиланың қазақша атауы?
6. Ғұндар 300 жылдан астам уақыт соғыс
қимылдарын жүргізген ел?
-Оқушыларды бағалау
- Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу, түсінгенін
айту
Қ.Ахмиров
атындағы жалпы орта білім беретін мектеп-балабақшасы
Ашық сабақ тақырыбы:
«Ғұндар тарихы. Ғұн
мемлекетінің қалыптасуы»
Орындаған: Тарих пәнінің
мұғалімі Жаумбаева А.Е.
6
сынып оқушылары
2011-2012
оқу жылы
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.