ҚҰРЫЛЫС ЖҰМЫСТАРЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

М.Тынышпаев атындағы

ҚазККА Ақмола колледжі

Арнайы пәндер оқытушысы

Саттаров Т.М.

ҚҰРЫЛЫС ЖҰМЫСТАРЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Құрылыс жұмыстарын ұйымдастыру және оның технологиясы –бұл ұйымдастырушыдық және технологиялық құрылыстың негізін анықтайтын ұйымдастырушылық-тәжірибелік сұрақтардың маңызды бөлігі.

Бұл сұрақтар бір-бірімен байланысқан екі бөліктен тұрады:

−құрылыс жұмыстарын ұйымдастыру ( негізге еңбектің барлық элементтерін біріктіру, құрылыстағы дайындау және реттеу процессі);

−құрылыс жұмыстарының технологиясы (жүйенің кешенін қарастырады, құрылыстың обьектілерін құруға материалдарды өңдеу және дайындау)

Құрылыс материалдық өндірістің маңызды салаларының бірі. Құрылыстың негізгі тапсырмасы- халықтың үнемі өсіп отыратын керек-жарағын қанағаттан-дыру үшін мемлекеттің ғылыми-техникалық дамуының негізгі қорларының кеңейтілген өндірісін қамтамасыз ету болып табылады.

Жаңа құрылыс - жаңа алаңдарда алғашқы бекітілген жоба бойынша жүргізілетін ғимарат құрылысы. Егер құрылыс кезінде өзгерістер енгізілсе, онда өзгертілген жоба бойынша құрылысты жалғастыру жаңа құрылысқа жатады.

Күрделі құрылыс – жаңа құрылыс, істеп тұрған өндірісті кеңейту және қалпына келтіру, олардың жаңадан техникалық қарулануы.

Құрылыс өндірісін ұйымдастыру – құрылыс алаңдарындағы жобалау және іздестірудің ғылыми негізі мен маңыздылығын, уақыт пен кеңістіктегі құрылыс процестерін орындаудың өзара байланысын, құрылыстың материалдық– техникалық қамтылуын, өндірісті тиімді жоспарлау мен басқаруды анықтайды. Жалпы құрылыстық, арнайы және дайындық жұмыстарын бөліп қарастыруға болады.

Ғимаратты салу кезінде жұмыстарды кезеңдерге топтастыру қалыптасқан. Құрылыстың дайындық кезеңі аяқталғаннан кейін бірінші кезеңнің – жерасты кезеңінің жұмыстары орындалады.

Құрылыс алдын ала жасалған жоба бойынша жүргізіледі, онда объекттің негізгі ерекшеліктері анықталады: құрылымдық сызбалары, объект салынатын негізгі материалдар мен бөлшектер, ғимараттың жобалық шешімдері мен басқа да ерекшеліктері.Ғимараттар деп адамның қызметі үшін арналған және салынған жердегі салуларды айтамыз (тұрғын үйлер, фабрикалар, мектептер және т.б.).

Басқа жербеті, жерасты және суасты салулары инженерлік құрылыстар деп, ал оларды салатын жұмысшылар құрылыс түрлеріне байланысты - көпір салушылар, тоннель салушылар және т.б. аталады.

Жұмысты жүргізу әдістеріне ғимараттардың бірқатар құрылымдық ерекшеліктері әсер етеді: бір қабатты, аз және көп қабатты, биіктіктік, кірпішті ірі панельді, ұсақ және ірі блокты және т.б.

Құрылыс өнімі өнеркәсіптік өніммен салыстырғанда өзіндік ерекшеліктерге ие:

- салынып жатқан ғимарат қозғалыссыз бір орында тұрады, ал жұмысшылар объекттер, қабаттар,қабат ішіндегі бөлімшелерде орын ауыстыра алады;

- ғимарат құрылысының ұзақтығы айларды құрайды, кейде жылдарға созылады;

- ғимарат көлемі, өлшемдері, күрделілігі және жұмысты ұйымдастыру дәлдігі бойынша әртүрлі болады;

- құрылыс өнімін жасау процесінде құрылыс ұйымдарынан басқа көптеген ұйымдар мен кәсіпорындар қатысады (жобалау, тасымалдау ұйымдары, құрылыс материалдарын және бөлшектерін дайындайтын зауыттар және т.б.).

Құрылыс өндірісі құрылыс процестерінен тұрады. Құрылыс процестері негізгі, қосымша және тасымалдауыш болып бөлінеді.

Негізгі процесті орындау нәтижесінде құрылыс өнімінің элементі пайда болады. Қосымша және тасымалдауыш процестер негізгі процестің дұрыс орындалуын қамтамасыз етеді.

Кез келген құрылыс процесіне қатысады: жұмысшылар, еңбек заты (материалдар, конструкциялар) және еңбек құралы (құрылыс машиналары, құралдары).

Өндірістің күрделілігіне байланысты құрылыс процестері жұмысшы (қарапайым) және кешендік (күрделі) болып бөлінеді.

Жұмыс процесі деп орындаушының бір құрамымен орындалатын технологиялық байланысқан жұмыс операцияларының қосылысын айтады, мысалы қабырға панельдерінің монтажы, жабын плиталарын салу және т.б.

Кешендік процесс деп өзара ұйымдастырушылық тәуелділікте болатын және соңғы өнімнің бірлігімен байланысқан бірмезгілде орындалатын процестер қосылысын айтады.

Қарапайым құралдар мен қол құрылғыларымен орындалатын құрылыс процесі қолмен орындалатын процестер деп, ал электрлік қол машиналарымен (электрара) орындалатын жұмыстар - жартылай

Қолданылған әдебиеттер тізімі

1 Хамзин С.Қ. Құрылыс өндірісінің ұйымдастыруылуы мен технологиясы. Оқу құралы. - Астана: Фолиант, 2007 ж. - 204 б.

2 Алма-Ата. Энциклопедия / Гл. ред. Козыбаев М. К.. — Алма-Ата Гл.ред. Казахской советской энциклопедии, 2002 ж. — 16-17 бет.

3 Маслов А.В.,Гордеев А.В., Батраков Ю.Г. Геодезия: – М.:Колос С, 2007-598 с.: (Учебники и учеб.пособия для студентов высш.учеб.зав.)

4 Инженерлік геодезия : оқулық / Б. Б. Атымтаев, Т. П. Пентаев. - Алматы : Эверо, 2005 ж. – 100-182 беттер.

5 Куштин И.Ф., Куштин В.И. Геодезия: Учебно-практическое пособие – Ростов н/Д: Феникс, – 909, [1] б. 2009 г.

6 Инженерная геодезия: Учебник для вузов. – 4-е, 7-е и 10-е изд. - М. : Академия, 2004 - 2010. - 496с.2010 г.

7 Гудков В.М., Хлебников А.В. Математическая обработка маркшейдерско-геодезических измерений: Учебник для вузов. – М.: Недра, - 335 с. 2005 г.

8 Генике А.А, Побединский Г.Г. Глобальные спутниковые системы определения местоположения и их применение в геодезии. Изд.2. – М.: Картгеоцентр, - 355 с. 2004 г.

механикаландырылған деп аталады. Машина мен механизмдер көмегімен орындалатын және мұнда жұмысшылардың қызметі берілген машинаны басқаруға негізделген құрылыс- монтаждық жұмыстар механикаландырылған деп аталады.

Құрылыс процестерінен (қарапайым, кешендік және олардың қосылысы) құрылыc - монтаждық жұмыстары жүргізіледі, оларды орындау нәтижесінде құрылыс өнімі жасалынады.

Құрылыс жұмыстары қолданылатын материалдар мен құрылғылық элементтерінің сипаты бойынша бірнеше түрге бөлінеді.

Монтаждық жұмыстар деп алдын ала жасалынған құрылыс конструкцияларының элементтерін, бөлшектерін, тораптарын, санитарлық– техникалық және басқа да құрылғыларды жалпыға біріктіретін және жобалық жағдайға орнатуға байланысты технологиялық қызмет кешенін айтады.

Жалпы құрылыстық, арнайы және дайындық жұмыстарын бөліп қарастыруға болады.

Жалпы құрылыстық жұмыстар- нәтижесінде ғимараттың қалыбы ретіндегі бітпеген құрылыс өнімін алатын жұмыстар кешені. Бұл жұмыстар құрамына шұңқырлар құрылысы, іргетас, қабырға, жабын және т.б. тұрғызу кіреді.

Арнайы жұмыстарды жалпы құрылыс жұмыстарынан соң немесе оған параллель орындайды. Оған сумен қамту, каналлизация, жылу, желдету, электр өткізу және т.б. жүйелердің монтажы, сонымен қатар өндірітік ғимараттардағы, қазандықтардағы технологиялық құрылғылардың монтажы жатады.