Сабақ жоспары "Ағаш желімдерінің түрлері"

Тексерілді: Оқу ісінің меңгерушісі:                                                        Күні: 06.10.2017ж.

_________ Андамасова.Д.А.                                                                          Сыныбы: 6.

06.10.2017ж.

Сабақтың тақырыбы: Ағаш желімдерінің түрлері.

Сабақтың мақсаты: Ағаш желімдерінің түрлерін сарамандық түрде меңгеру.

а) Білімділік: Оқушылардың шығармашылық жобаны жобалау туралы түсінігін қалыптастыру:

ә) Дамытушылық:  Теориялық білімдерін практикада қолдана білуге үйрету; оқушылардың ой - өрісін дамыту.

б) Тәрбиелілік:  Отанға, еңбекке, мамандыққа сүйіспеншілігін арттыру - ұқыптылыққа, ынтымақшылдыққа, топпен жұмыс жасай білуге тәрбиелеу;

Сабақтың типі: Жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: Түсіндіру, машықтық, сұрақ жауап.

Құрал-жабдықтар, көрнекті құралдар: нұсқамалық карта, оқулық.

Сабақтың өту барысы:

I.Ұйымдастыру кезеңі.

а.Оқушылармен амандасу.

ә.Түгендеу.

б. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

II.Үйге берілген тапсырманы тексеру.

§4.

III.Жаңа тақырыпты түсіндіру.

 Бұрынғы ағаш шеберлері желімді өздері жасаған. Ағаш бөлшектерін өңдеуге мал өнімдерінен жасалған ағаш желімі немесе мал сүйегінен жасалған мөлдір желім, казейн желімі қолданылады. Табиғи желім. Мал терісінің шелінен де желім жасалады. Суға қоймалжың етіп қайнатылады. Қайнап жатқанда тұз қосуға, әк немесе бор қосуға болады. Бұл желім құрғақ түрінде болады, қыздыру арқылы дайындайды. 
Ал, малдың кепкен майсыз сүйегінен, мүйізі мен тұяғынан сүйек желімін алуға болады. Бұны да, алдымен минералды тұздарын жою үшін өңдеп алады. Содан кейін арнаулы ыдыста қайнатады. Осының нәтижесінде қоюланады. Оны қай-натқан кезде үнемі араластырып отыру керек. Бұл желім көбінесе ағаш шикі-затын желімдеуге арналған. 
Бұдан кейін тоқталатын табиғи желімнің түрі – казейн. Казейн желімі – сүт белоктарынан яғни, майы алынған сүзбеден жасалады. Әуелі сүтті ірітіп, оны қайнатып сүзбе алады, желімнің түсі ашық та, қошқыл да бола береді. 
Оны сатуға ұнтақ түрінде беріледі. Сатып алғанда шірік иісі шықпау керек. Казейн желімінің бір кемшілігі онымен ағаш бұйымдарын жапсырғанда, түсін өзгертіп, қарайтып жібереді. Сондықтан казейн желімі шыршадан, қайыңнан жасалған бұйымдарды ғана желімдеу керек. 
Казейн желімін жасау үшін, сүттен алынған минералды тұз керосин, тотияйын, цемент қоспасы, борды қосып араластырып белгілі бір ыдысқа суға араласты-рып қайнатылады. Содан пайда болған қоспаны құрғатып, кептіріп, үгіп – үгіп ұнтақ желім жасайды. Ал, пайдаланарда үй температурасындағыдай суға тұз немесе мүсәтір спиртін қосып араластырады. Ешқандай түйіршік болмау керек, қаймақтың қоюлығындай – ақ, сұрғылттау, күлгіндеу болғанда пайдалануға болады, 3 – 7 сағатқа дейін тұрса пайдалануға жарамайды. Желімдейтін бұйымды алдын – ала дайындап бірден жағу керек. 
Казейн желімі ағаштан жасалған бұйымды қарайтып, түсін өзгертіп жібереді, сондықтан шыршадан, қайыңнан жасалған бұйымдарды пайдалану керек. Өңдіріс те тақта түріндегі желімдерде кездеседі. Оны пайдаланғанда ұсақтап – ұнтақтап сумен араластыру арқылы пайдаланады. 
Ал, енді синтетикалық желімге тоқталатын болсақ, суға төзімді, қара күйе, микробтар бүлдіре алмайды. 
Синтетикалық желімдермен жұмыс жасағанда, оқтын – оқтын есік ашып отыру керек, дұрыс ашық алаңда жұмыс істеу керек. 
ПВА, нитрожелім, БФ-2, момент деген желімдер бар? 
ПВА (Поливинилацетат желімі) ағашты, қағаз бұйымдарын, мақта т.б. шикізат-тарды желімдеуге пайдаланады. Сақтау мерзімі 6 ай. 
Нитрожелім – дегеніміз нитроцеллюлоза мен шайырлардыдың органикалық еріткіштеріндегі ерітідісі. Ал, ағаш бөлшектерді бір – біріне жапыстыруға қолданыла қоймайды. Қайта ағашқа мата, тері жапсырғанда қолданады. Шайырлы желім қатарына МК-1, МК-60, МК-70, ВИАМ-6, ВИАМ-Ф-9, ВИАМ-3. 
Ағашты жақсы желімдейді. «Марс» желімімен ағашты, қағазды, тері, мата, металл, керамиканы желімдеуге болады. 
«Феникс», «Момент» осы «Марс» желіміне ұқсас. БФ-2 сықпа түріндегісін пайдаланған дұрыс. 

IV.Машықтық кезең.

Ұлдар әкелген бұйымдарын желімдеу керек. Әр оқушы өз беттеріңше жұмыс 
жасайды. 

V.Қорытынды.

1. Желімнің қандай түрлері бар ? (табиғи, синететикалық желім). 
2. Мал өнімдерінен алынған желімді не дейді ? (табиғи). 
3. Табиғи желімдердің түрлері қандай ? (шел желім, сүйек желім, казейн). 
4. Сүйек желім қалай жасалады ? 

VI.Бағалау.  

Оқушылардың жұмыстарын тексеріп, бағалау, мадақтау.

VII. Үйге тапсырма.

§5.