Сабақ жоспары: Қан топтары. Резус-фактор. Қан құю.

№19 орта мектебі

Ашық сабақ

Тақырыбы: Қан топтары. Резус-фактор. Қан құю.

Пән: Биология

Сынып: 8 «А»

Мұғалім: Сулекина Н. М.

Тақырыбы: Қан топтары. Резус-фактор. Қан құю.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушылардың қан топтары және резус-фактор туралы білімдерін толықтыру.  «Қашан? Кім? Қалай?» -  Деген сұраққа жауап беру.

Дамытушылық: Оқушылардың сөйлеу, есте сақтау қабілеттерін дамыту. Биология пәніне деген қызығушылығын арттыру.

Тәрбиелілік:Табиғатты сүюге, оның берекелі тіршілігін құрметтеуге, отансүгіштікке тәрбиелеу.

Сабақ  тұрі: Ашық сабақ

Әдіс – тәсілі:

Құрал-жабдықтар: Ғалымдардың суреттері. Тұқымқуалаушылық кестесі. Ақылды тақта. Қосымша мәліметтер, әдебиеттер. Деңгейлік тапсырмалар.

Сабақ валеология, тарих пәндерімен байланыстырыла өтеді.

Сабақ жоспары:    I.  Ұйымдастыру кезеңі

II. Үй жұмысын тексеру.

III. Жаңа сабақ түсіндіру.

IV. Бекіту.

V. Бағалау

VI. Үй тапсырмасын беру.

I.  Ұйымдастыру кезеңі

Амандасу, түгендеу.

II. Үй жұмысын тексеру

Деңгейлік тапсырмалар беру.

III. Жаңа сабақ түсіндіру

Сынып оқушылары 5 топқа бөлінеді. Олар: Дәрігерлер, тарихшылар, биологтар, психологтар, диетологтар. Әрбір топқа өткен сабақта берілген тапсырма бойышна, оқушылар сабақ түсіндіреді.

Жоспар:  1. Ой қозғау

 2. Қан топтары мен резус-фактордың шығу тарихы.

         3. Қан құю.

         4. Қан топтары бойынша тұқым қуалау.

         5. Қан топтары бойынша адамдардың мінез-құлық топологиясы.

         6. Қан топтары бойынша диета ұстау.

         7. Қорытындылау.

1. Ой қозғау.

Әр топ  үйге берілген тапсырма бойынша қалған топтардан сабақ сұрайды. 

Диетологтар: тест

Биологтар:  крассворд

Тарихшылар:

Біз адам ағзасының қаннан тұратынын білеміз.

1. Қан неден тұрады? (плазма және жормплы элементтерден)

2. Формалы элементтер дегеніміз не?  (эротроциттер, лейкоциттер және тромбоциттер) 3. Олардың қызметтері қандай?  (Эротроциттер қанға қызыл түс береді, лейкоциттер – микроорганизмдерді жояды, тромбоиттер – қанның ұюын қамтамасыз етеді.)

4. Қанда олар қанша тіршілік етеді? (э-120күн, т -7-10 күн, л – 4-2-4 күн)

5. Қан неге қызыл? (Себебі онда темір атомдары бар.)

6. Гемоглобин дегеніміз не? ( қанда оттегін тасымалдайды)        

2. Біз қанның құрамымен танысып болдық. Енді біз қанды топтарға бөлетінін білеміз. Ал оны кім және қашан ашқан  деген сұрақтарға біздің тарихшылар жауап береді.

Тарихшылар.  Ян Янскийдің портреті

3. Өмірде біз жиі естиміз: «Адамның қанын басқа  бір адамға құйыпты» дегенді. Ал қан беруші және қан алушы адамдар туралы бізге дәрігерлер әңгімелеп береді.

Дәрігерлер.

Донор дегеніміз –

Реципиент  дегеніміз  -

Кесте бойынша қан құю.

	Қан береді	Қан құяды
I
II
III
IV

 I  топты қаны бар адамдарда

II топты қаны бар адамдарда

III  топты қаны бар адамдарда

IV топты қаны бар адамдарда

4. Тұқым қуалау кезінде қан топтары ұрпақтан ұрпаққа беріледі ме? Ол жайлы бізге генетиктар айтып береді:

анасы + әкесі	Баланың қан тобы: мүмкін нұсқалары (  % )
I + I	I ( 100 % )	-	-	-
I + II	I ( 50 % )	II ( 50 % )	-	-
I + III	I ( 50 % )	-	III ( 50 % )	-
I + IV	-	II ( 50 % )	III ( 50 % )	-
II + II	I (25 % )	II ( 75 % )	-	-
II + III	I ( 25 % )	II ( 25 % )	III ( 25 % )	IV ( 25 % )
II + IV	-	II ( 50 % )	III ( 25 % )	IV ( 25 % )
III + III	I ( 25 % )	-	III ( 75 % )	-
III + IV	-	I ( 25 % )	III ( 50 % )	IV ( 25 % )
IV + IV	-	II ( 25 % )	III ( 25 % )	IV ( 50 % )

5. Психологтар зерттей келе әрбір қан топтарының иелерінде өздеріне тән мінез – құлықтары бар екенін анықтаған болатын. Ол жайлы бізге Психолог мамандар не айтады екен?

I  топты қаны бар адамдар

II топты қаны бар адамдар

III  топты қаны бар адамдар

IV топты қаны бар адамдар

6. Келесі диетологтар бізге қан топтарына сәйкес  қалай тмақтану керек екендігі жайлы баяндап береді.

7. Қорытындылау. Биолог.

Сонымен қан топтарының адам өміріндегі маңызы өте зор екенін біз білдік. Тірек  конспектілерімізді толтыруды ұмытпаймыз.

I ( 0 ) –А және В антигені болмайды

II ( А ) –А антигені болады

III ( В ) –В антигені болады;

          IV( АВ ) –А и В антигені болады

IV. Бекіту.

1. Есептер шығару. Әр топқа бір-бір карточкадан.

Тапсырма№1

Ауруханада екі баланы шатастырып алды. (Мысалға Ж жәнне Н)  Бірінші ата-ананың қан топтары  I және  IV, ал екінші ата-ананың қан топтары  I және III. Анализ нәтижесі бойынша Ж-да  I қан тобы, ал Н-да  II қан тобы екені анықталды. Балалардың ата – анасын табыңдар.

Жауабы: қан топтары  I және  IV ата-ананың баласы –Ж. Ал  қан топтары I және III ата-ананың баласы –Н.

Тапсырма №2

Ата – анасының қан топтары II және III. Олардың баласында I топты қан болуы мүмкін бе?

Жауабы: ия, болуы мүмкін.

Тапсырма №3

 Анасының қан тобы  I, ал баласының қан тобы II . Әкесінің қан тобы қандай?

Жауабы:  II немесе IV топ

Тапсырма №4

Баланың қан тобы I, ал оның қарындасыныкі IV. Ата – анасының қан тобы жайлы не айтасын?

Жауабы. Ата-анасының қан топтары II және III.

Тапсырма №5

IV топты қаны бар баланың ата-анасын іздеуге салды.  екі отбасын  тексере келгенде Бірінші отбасында әкесінің қан тобы  II ,ал анасының қан тобы III екені анықталды.Екінші отбасында әкесінің қан тобы I, ал анасының қан тобы IV екенін дәлелдеді. Баланың ата-анасы қай отбасы?

Жауабы:  Бірінші отбасы.

2. Тест жұмысын орындау.

1. Қан топтары қай жылы ашылды?

а)  1900

б)  1940

в)  1865

2. Қан топтарын ашқан кім?

а) Мечников

б) Ландштейнер және  Янски

в) Пастер

3. Бірінші қан  тобының құрамында болады:

а) ештеңе де болмайды

б) агглютиноген және  эритроцит

в) агглютинин

5. Екінші топты қанды құюға болады

а) 1 және 4топқа

б) 2 және 4 топқа

в) 3 және 1 топқа

Жауаптары: 1-  2 -   3 – 4 – 5-

Не білгім келді? Және не білдім?

V. Бағалау.

Оқушылардың көрсеткен білімдеріне қарап, бағалау.

VI. Үй тапсырмасын беру.

§34.35 Иммунитет.  Ғасыр дерті-  СПИД  жайлы мәлімет жинап келу.