Сабақ жоспары. Көлік жүйесі. (10-сынып)

Сабақ: 44 Тексерілді:

Сынып: 10 Күні:

Мұғалім: Нургалиева А.С.

Күні: 19.02.2014

Пәні: география

Тақырыбы: Дүниежүзінің көлік географиясы

Мақсаты:

Білімділік: дүниежүзінің көлік жүйесі және оның мәселелері мен даму болашағы туралы мағлұмат беріп, ой қалыптастыру;

Дамытушылық: картамен жұмыс істеу икемділіктерін арттыра отырып, картографиялық сауаттылығын дамыту, талдау жасап, ой тұжырымдауға дағдыландыру;

Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке, ұйымшылдыққа тәрбиелей отырып, географиялық мәдениетін қалыптастыру.

Сабақ түрі: жаңа сабақ

Оқыту әдістері: сұрақ-жауап, түсіндіріп-суреттеу, репродуктивті, проблемалық

Оқу құралдары: дүниежүзінің саяси картасы, Қазақстанның әкімшілік-саяси картасы, үлестірмелі тапсырмалар, слайд «Дүниежүзінің көлік географиясы», интербелсеңді тақта, 10-сыныпқа арналған «География. Дүниежүзіне жалпы шолу. ТМД елдері» атласы, кескін карта

Пәнаралық байланыс: математика, тарих, экология

Номенклатура: АҚШ, Ресей, Канада, Панама, Либерия, Грекия, Кипр, Ұлыбритания, Жапония, Норвегия, Қытай, Роттердам, Нидерланд, Жаңа Орлеан, Марсель, Франция, Гамбург, ГФР, Кобе, Нагоя, Иокогама, Ла-Манш, Сингапур, Ормуз, Малакка, Босфор, Зонд, Гибралтар, Суэц, Панаа, Киль, Каспий, Ұлы көлдер, Рейн, Дунай, Эльба, Одер, Чикаго, Даллас, Лос-Анджелес, Атланта, Токио

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру (2 мин)

Оқушылардың назарын сабаққа аударып, психологиялық дайындығын тексеру.

ІІ. Мақсатын қою (2 мин)

Көлік жүйесі дүние жүзі елдері арасындағы экономикалық және әлеуметтік байланыстарды жүзеге асырудағы көмекші құрал болып табылады.Сондықтан олардың қалыптасуы, дамуы мен және таралу ерекшеліктерін білудің де қажеттілігі де туындайды. Біз көлік жүйесіне байланысты барлық сұрақтарды бүгінгі сабақта толығымен қарастырып үлгермейміз, сондықтан оқушылар әр түрлі ақпарат көздерін, соның ішінде негізінен картографиялық құралдарды пайдалана отырып, өздігінен оқып ізденеді.

ІІІ. Жаңа материалды түсіндіру (18 мин)

Көліктің қандай түрлерін білесіздер?

Көлік жүйесінің дамуына ғылыми-техникалық революцияның (ҒТР) қандай әсері бар?

Әлеуметтік-экономикалық даму мен көлік кешенін дамыту деңгейінің арасында өзара байланыс бар ма? Неге?

Қазіргі кезде елдің экономикалық жағдайына көлік кешені сипаттама беруі мүмкін бе?

Қазақстанның көлік жүйесі қалай дамыған?

Көлік – экономиканың қалыпты жұмыс істеуінің негізі, «қан жүргізетін» жүйесі. Көлік мемлекеттік және халықаралық еңбек бөлінісінің матреиалдық негізін құрайды. Барлық байланыс жолдары, көлік кәсіпорындары мен көлік құралдары дүниежүзілік көлік жүйесіне бірігеді.

Көлік қатынасы жоғары дамыған елдерде жақсы жолға қойылған. Шығыс Еуропа елдері мен Ресейдің көлік жүйесі жолдардың жилігі мен сапасы, жүк айналмының мөлшері жөнінен Батыс Еуропа елдері мен АҚШ-тан әлдеқайда төменірек. Дүние жүзі бойынша көлік кешенінде 100 млн. адам қызмет етеді.

Кесте арқылы дүниежүзінің (д.ж.) көлік салаларының ерекшеліктерін түсіндіру.

Көлік салалары

Ерекшеліктері

Автомобиль жолдары

Ұзындығы 25 млн км-ге жуықтады. Д.ж. жүк айналымының 10%-ын, жолаушының 80%-ын тасымалдайды. Трансконтиненттік магистральдар: Сахара, АҚШ пен Канада аралығы, Панамерикалық, Трансамазоналық жолдар

Теміржол

Ұзындығы-1млн 250 мың км. Ең ұзын теміржол АҚШ (240 мың км), Канада (90 мың км), Ресей (86 мың км) тиесілі.Тығыздығы жөнінен Батыс Еуропа (100 км²-қа 100 км-ден келеді) көзге түседі. Электрлендірілген теміржол Ресейде жақсы дамыған.

Ал, біздің өз өлкемізде көліктің қандай көлік түрлері бар және олар қалай дамыған?

Қазақстанның қай аймағында жаңадан теміржолдар салуға болады және не себепті?

Әуе көлігі

Д.ж. ең ірі әуе паркі АҚШ-та шоғырланған Ол д.ж. жолаушыларының 50%-ын тасымалдайды. Одан басқа ірі әуе ұшақтарының шоғырлануы Канадада, Францияда, Австралияда, Германияда байқалады. Халықаралық әуе байланысына 1 мыңнан астам әуежай қатысады.

Құбыр көлігі

Мұнай құбырының ұзындығы 400 мың км, газ құбырының ұзыныдығы 900 мың км. Д.ж. жүктің 11%-ы тасымалданады. Д.ж. ең ірі мұнай құбырлары Дружба-Ресей-Батыс Еуропа (5,5 мың км), Редуотер-Порт Кредит (4,8 мың км), Хьюстон-Нью Йорк (2,5 мың км).

Жерорта теңізі түбімен трансжерортатеңіздік газ құбыры тартылған. Мұндай құбырлар Мексика шығанағы мен Солтүстік теңіздеде жүргізілген.

Су көлігі

Теңіз көлігінің үлесіне елдер арасындағы жүк тасымалының 80%-ы, дүниежүзілік жалпы жүк айналымының 60%-ын құрайды. Теңіз жүк тасымалндағы жетекші елдер: Панама, Либерия, Грекия, Кипр. Ірі сауда кеселері: Ұлыбритания, Жапония, Норвегия, АҚШ, Ресей, Қытай. Халықаралық маңызды ірі порттар: Кобе, Нагоя, Иокогама, Сингапур

Не себепті дүние жүзіндегі жүк тасымалы көрсеткіші жөнінен ең көне теңіз көлігі жетекші орында?

• Теңіз көлігі халықаралық сауданың 4/5 бөлігін тасымалдайды;

• Кемелердің жүк тасымалдау мен жылдамдығы ұлғайды.;

• Мамандандырылған және әмбебап порттар («Д.ж. көлік» картасымен жұмыс)

Экологиялық лас көлік түрлері және оны алдын-алу шаралары?

Қорытындылау.

ІУ. Түсінігін тексеру (9 мин)

1.Көлік кешені және оның салалары?

2. Д.ж. автомобиль көлігі?

3. Д.ж. теміржол көлігі?

4. Д.ж. су және құбыр көлігі?

5. Д.ж. әуе көлігі?

6. ХХІ ғасырда көліктің қандай түрінің қарқынды даму болашағы бар?

7. ХХІ ғасырдың көлігі қандай талаптарға сай болуы керек?

Жеке үлестірмелі тапсырмалар

Қорытындылау

У. Бекіту (12 мин)

1. Жеке көлік түрлерінен жетекші елдерді кестеге толтырыңыздар

Көрсеткіштер

Мемлекет

1.

Теміржолдардың ұзындығы бойынша

АҚШ, Канада, Ресей, Үндістан, Қытай

2.

Теміржол желісінің жиілігі

Швейцария, ГФР, Чехия, Куба, Бельгия

3.

Автомобиль жолдарының ұзындығы

АҚШ, Жапония, Қытай, Үндістан, Франция, Ресей

4

Теңіз жүк тасымалындағы жетекші елдер

Панама, Либерия, Грекия, Кипр

5.

Ірі порттар

Сингапур, Шанхай, Роттердам, Кобе, Жаңа Орлеан

6.

Ірі каналдар

Суэц, Панама, Киль

7.

Ірі аэропорттар

Атланта (Хартсфилд),Чикаго (О Хара), Даллас, Лондон (Хитроу), Лос-Анджелес

2. Кескін картаға д.ж. көлік кешенін түсіріңіздер

УІ. Үйге тапсырма беру (2 мин)

Үйге: §40. 176-179 бет оқу. Кескін картаны аяқтау және талдау жасау