Сабақ жоспары "Сан есім"

Күні:

Пәні: Қазақ тілі

Сабақтың  тақырыбы:  Сан есім.

Сабақтың  мақсаты:

Білімділік: Сан есім туралы түсінік беру және сан есімнің заттың санын, ретін білдіретінін ұғындыру.Сан есімнің сөз табы екенін түсіндіре отырып, сан есімге сұрақ қоя білуге үйрету.

Дамытушылық:  Оқушылардың  сөз  байлығын  дамыту.сөз  таптарын  өзара  салыстыра  отырып,  айырмашылығын  білу. Ауызекі және жазба тілін дамыту, сөздік қорларын, ойлауын, таным қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік:Оқушыларды  топтасып  жұмыс  істеуге,  зер  салып  тыңдауға,  құрметтеуге,  жауапкершілікке  әдепті  және  батыл  сөйлеуге,  адам  бойындағы  жақсы  қасиеттерге  білімге  құштарлығын  тәрбиелеу.

Сабақтың  көрнекілігі: ребус,  тест,  сызбалар, кеспе қағаздар, электрондық оқулық.

Сабақтың  түрі:Жаңа сабақ.

Сабақтың  әдісі:  СТО , сұрақ - жауап, түсіндіру, өз бетімен жұмыс, бірін - бірі бағалау, көрнекі, талдау, салыстыру.

Сабақтың  барысы:

І. Ұйымдастыру  кезеңі. 

а) Оқушыларды  түгендеп,  сабаққа  назарын  аудару.

-Кезекші сөзі.

ә) Психлолгиялық дайындық.

Жабырқауды білмейміз,
Жалқаулықты сүймейміз.
Біз талантты жас ұлан,
Үлгі аламыз жақсыдан.
(Бір – бірімізді қол

шапалақтап қолдап қоямыз)

-Оқушыларды топқа бөлу.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру:

182-бет 4- жаттығу.

ІІІ. Жаңа сабақ. «Ой шақыру» кезінде  «Ребус» шешіп көрелік.

,,,,,   ,  ,,   ,  ,  , , , ,             

(бес,   кітап ,нан ,  бесік,  қалам)

Жаңа сабақтың тақырыбы сан есім деп аталады.

 -Оқушылардын сабақтың мақсатын сұрау.

Сан есім – заттың санын, саналу ретін, мөлшерін білдіретін сөз табының бірі. Сұрақтары:қанша? неше? нешеу? нешінші? Жамбыл жүз жас жасаған. (Неше жас? Жүз жас).

 Реттік сан есім заттың саналу ретін білдіріп, нешінші? деген сұраққа жауап береді.Есептік сан есімге төмендегі жұрнақтар жалғану арқылы реттік сан есім жасалады:

-ыншы –қырық тоғызыншы, алпысыншы, оныншы, т.б.

-інші – отыз бесінші, үшінші, елуінші, жүзінші, т.б.

-ншы – алпыс алтыншы, алтыншы, т.б.

-нші – қырық екінші, жетінші, т.б.​​​​​​​

3. Жинақтық сан есім заттың жинақталған санын көрсетеді. Сұрағы: нешеу? Жинақтық сан есім бірден жетіге дейінгі сан есімге -ау, -еу жұрнағы жалғану арқылы жасалады. Біреу, екеу, үшеу, төртеу, бесеу, алтау, жетеу. Дауысты дыбысқа аяқталған екі, алты, жеті сан есімдеріне -ау, -еу жұрнағы жалғанғанда, түбірдегі соңғы дауысты дыбыс түсіп қалады: екі+еу→екеу, алты+ау→алтау, жеті+еу→жетеу.

БОЛЖАЛДЫҚ САН ЕСІМ
Заттың санын дәл білдірмей, шамамен болжалдап көрсетеді де, қанша? неше? қай шамалы?, қаншадан? Сияқты сұрақтарға жауап береді.
Жасалу жолы:
- лаған, - леген, - даған, - деген, - таған, - теген, - лап, - леп, дап, - деп, - тап, - теп, - дай, - дей, - тай, - тей
Мысалы: жүздеген, мыңдап, елулеп;

1-топ: Сан есім

2-топ:Сан есім (постер құрастыру)

№1 карточка.

Мына сөздердің ішінен сан есімдерді тап.

Ана, қалам, екі,  сағат,  келді ,  бес, жиырма,  келе жатыр, сегіз,бірінші, Айдос, алтыншы.

Оқулықпен жұмыс. (183-бет )

1-жаттығу.Берілген сөздердің ішінен сан есімдерді теріп жаз.

Сегізбай,сегіз, алтын, алты, тоқсанық баға,  тоқсан, жүзгіш, жүз бір, қырықтық, қырық, Елубай, елу.

(Сегіз, алты, тоқсан, жүз бір, қырық, елу)

2-жаттығу. Жұмбақты оқып шешуін тап.Жұмбақты көшіріп жазуп,Сан есімдердің астын сыз.

Қатар өскен дос құсап,

Екі жақта қос бұтақ.

Әрұайсысында

Біреуі қысқа,

Біреуі ұзын,

Бес бұтақ.    (Қол)

3- жаттығу.Көп нүктенің орынына тиісті сан есімдерді қойып,сқйлемді кқшіріп жаз.

ІV.сергіту сәті. (Видео арқылы).

Интерактивтік тақтамен жұмыс.(Электрондық оқулық)

(Қазақ тілі→Сөз таптары→Сан есім→1 сабақ )

V. Сабақты қорытындылау.( тест сұрақтары арқылы).

1. Заттың санын білдіретін сөз табы –
А) зат есім     Ә) сын есім     Б) сан есім
2. Сан есімнің сұрақтарын белгіле.
А) Қандай? Қай?
Ә) Қанша? Неше? Нешінші?
Б) Не істеді? Қайтті?
3. Нешінші сұрағына жауап беретін сөзді тап.
А) бесінші        Ә) бес        Б) бесеу
 4. Сан есімді тап.
А) сана, оқы
Ә) жиырма, үш жүз
Б) биыл, былтыр
 5. Сөйлемнен сан есімді тап. Олжас бірінші орын алды.
А) Олжас
Ә) бірінші
Б) орын
В) алды.
Жауаптары: 1.Б, 2.Ә , 3. А, 4.Ә,5.Ә

«Кім тез табады» ойыны
Саны бар сөздің шешуін тауып, сөйлем құрастыру.
К+3+ІК=КҮШІК
ЖЕЛ+90=ЖЕЛТОҚСАН
7+К=ЖЕТІК
1+ҚАЗАН=БІРҚАЗАН
ТҮ+1=ТҮББІР
6+БАҚАН=АЛТЫБАҚАН
ДЕР+5=ДЕРБЕС
8+КӨЗ=СЕГІЗКӨЗ

VI.Үй жұмысын беру.

Үйге 184-бет 4-жаттығу.

VIІ.Бағалау.

Сан есім – заттың санын, саналу ретін, мөлшерін білдіретін сөз табының бірі. Сұрақтары:қанша? неше? нешеу? нешінші? Жамбыл жүз жас жасаған. (Неше жас? Жүз жас).

 Реттік сан есім заттың саналу ретін білдіріп, нешінші? деген сұраққа жауап береді.Есептік сан есімге төмендегі жұрнақтар жалғану арқылы реттік сан есім жасалады:

-ыншы –қырық тоғызыншы, алпысыншы, оныншы, т.б.

-інші – отыз бесінші, үшінші, елуінші, жүзінші, т.б.

-ншы – алпыс алтыншы, алтыншы, т.б.

-нші – қырық екінші, жетінші, т.б.​​​​​​​

3. Жинақтық сан есім заттың жинақталған санын көрсетеді. Сұрағы: нешеу? Жинақтық сан есім бірден жетіге дейінгі сан есімге -ау, -еу жұрнағы жалғану арқылы жасалады. Біреу, екеу, үшеу, төртеу, бесеу, алтау, жетеу. Дауысты дыбысқа аяқталған екі, алты, жеті сан есімдеріне -ау, -еу жұрнағы жалғанғанда, түбірдегі соңғы дауысты дыбыс түсіп қалады: екі+еу→екеу, алты+ау→алтау, жеті+еу→жетеу.

БОЛЖАЛДЫҚ САН ЕСІМ
Заттың санын дәл білдірмей, шамамен болжалдап көрсетеді де, қанша? неше? қай шамалы?, қаншадан? Сияқты сұрақтарға жауап береді.
Жасалу жолы:
- лаған, - леген, - даған, - деген, - таған, - теген, - лап, - леп, дап, - деп, - тап, - теп, - дай, - дей, - тай, - тей
Мысалы: жүздеген, мыңдап, елулеп;

                                                       Тест

1. Заттың санын білдіретін сөз табы –
А) зат есім     Ә) сын есім     Б) сан есім
2. Сан есімнің сұрақтарын белгіле.
А) Қандай? Қай?
Ә) Қанша? Неше? Нешінші?
Б) Не істеді? Қайтті?
3. Нешінші сұрағына жауап беретін сөзді тап.
А) бесінші        Ә) бес        Б) бесеу
 4. Сан есімді тап.
А) сана, оқы
Ә) жиырма, үш жүз
Б) биыл, былтыр
 5. Сөйлемнен сан есімді тап. Олжас бірінші орын алды.
А) Олжас
Ә) бірінші
Б) орын
В) алды.
                                                            Тест

1. Заттың санын білдіретін сөз табы –
А) зат есім     Ә) сын есім     Б) сан есім
2. Сан есімнің сұрақтарын белгіле.
А) Қандай? Қай?
Ә) Қанша? Неше? Нешінші?
Б) Не істеді? Қайтті?
3. Нешінші сұрағына жауап беретін сөзді тап.
А) бесінші        Ә) бес        Б) бесеу
 4. Сан есімді тап.
А) сана, оқы
Ә) жиырма, үш жүз
Б) биыл, былтыр
 5. Сөйлемнен сан есімді тап. Олжас бірінші орын алды.
А) Олжас
Ә) бірінші
Б) орын
В) алды.

№1 карточка.

Мына сөздердің ішінен сан есімдерді тап.

Ана, қалам, екі,  сағат,  келді ,  бес, жиырма,  келе жатыр, сегіз,бірінші, Айдос, алтыншы.

№1 карточка.

Мына сөздердің ішінен сан есімдерді тап.

Ана, қалам, екі,  сағат,  келді ,  бес, жиырма,  келе жатыр, сегіз,бірінші, Айдос, алтыншы.

№1 карточка.

Мына сөздердің ішінен сан есімдерді тап.

Ана, қалам, екі,  сағат,  келді ,  бес, жиырма,  келе жатыр, сегіз,бірінші, Айдос, алтыншы.

№1 карточка.

Мына сөздердің ішінен сан есімдерді тап.

Ана, қалам, екі,  сағат,  келді ,  бес, жиырма,  келе жатыр, сегіз,бірінші, Айдос, алтыншы.

№1 карточка.

Мына сөздердің ішінен сан есімдерді тап.

Ана, қалам, екі,  сағат,  келді ,  бес, жиырма,  келе жатыр, сегіз,бірінші, Айдос, алтыншы.

«Кім тез табады» ойыны
Саны бар сөздің шешуін тауып, сөйлем құрастыру.
К+3+ІК=
ЖЕЛ+90=
7+К=
1+ҚАЗАН=
ТҮ+1=Т
6+БАҚАН=
ДЕР+5=
8+КӨЗ=

«Кім тез табады» ойыны
Саны бар сөздің шешуін тауып, сөйлем құрастыру.
К+3+ІК=
ЖЕЛ+90=
7+К=
1+ҚАЗАН=
ТҮ+1=Т
6+БАҚАН=
ДЕР+5=
8+КӨЗ=

«Кім тез табады» ойыны
Саны бар сөздің шешуін тауып, сөйлем құрастыру.
К+3+ІК=
ЖЕЛ+90=
7+К=
1+ҚАЗАН=
ТҮ+1=Т
6+БАҚАН=
ДЕР+5=
8+КӨЗ=

«Кім тез табады» ойыны
Саны бар сөздің шешуін тауып, сөйлем құрастыру.
К+3+ІК=
ЖЕЛ+90=
7+К=
1+ҚАЗАН=
ТҮ+1=Т
6+БАҚАН=
ДЕР+5=
8+КӨЗ=