Сабақ жоспары №15 "9 сынып "

9-сынып

Сабақтың тақырыбы:  Транскрипцияның және трансляция бактерияларда реттелуі. Бұл процестердің жоғары сатыдағы организмдерде реттелуі.

Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларды микроорганизмдер  селекцияның  әдістерімен,мақсатымен   таныстыру.

 2. Оқушылардың оқу материалдарының мазмұнын меңгеру,                 

                        ойлау   қабілетін дамыту .  

   3.Оқушылады мамандықтаңдауға, еңбекке тәрбиелеу.                                       .                                      

Сабақтың пән аралық байланысы:, жануартану,,тарих.,                                     

Сабақтың көрнекілігі: сызба-нұсқа,суреттер, .                                                      

Сабақтың барысы:  І. Ұйымдастыру бөлімі.

                                 ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

                                 ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.Бекіту. 

                                 ІV. Үйге тапсырма беру.

                                V.  Бекіту.                                     

                                 VІ  Бағалау.                           

І. Амандасу. Сабаққа әзірлеу. Түгелдеу,

Нәруыз биосинтезі дгеніміз не?

Трансляция қай кезде басталады?

тРНҚ  құрлысы қандай?

Биотехнология және гендік инженерия. Биотехнология  дегеніміз — тірі организмдер мен биологиялык процестерді адамның мақсатына сай өндірісте колдану. Биотехнологияның басты міндеті — халықты азық-түлікпен камтамасыз ету үшін мал шаруашылығы өнімдері мен мәдени өсімдіктерд. өнімін арттыру, микроорганизмдерден азыктық, нәруыз алуды жоғарылату, адам өміріне қажетті ам.қыш-ы, витамиңдерді, ферменттер мен антибиотиктерді мол ендіру.  Биотехнологияньщ осы максатта жұмыс істейтін бағыты — өндірістік микробиология.

Автокөліктер шығаратын улы газдарды, ауыл шаруашылығы ж\е өндіріс қалдыктарын, ірі калалардан шығарылатын лас суларды микроорганизмдердің, көмегімен тазартады, Егістіктер мен бау-бакшалардағы арамшөптерге, түрлі зиянкес жәндіктерге қарсы күресуге колданылатын адам денсаулығы үшін зиянды пестиц-ң орнына экологиялық таза препараттар алу да биотехнлогиялык жолмен іске асырылуда.

Соңғы кезде мұнай мен газ қорының азайып, қымбаттауына байланысты кейбір мемлекеттерде фотосинтез нетижесінде түзілген органикалық заттарды микроорганизмдердің көмегімен спиртке айналдырып, жанармай ретінде пайдалану мүмкіндігі ашылды.

Өндірістік микробиологияны металлургияда пайдалану да жаксы нөтиже көрсетуде. Бактериялардың көмегімен уран, алтын және күмісті бөліп алу да жолға койылған. Кейбір бактериялар минералдарды тотықтырып, оларды жақсы еритін қосындыларга айналдыру. Бактериялардың осы қасиетін пайдаланып, бүкіл дүние жүзінде жылына мыстың жүздеген мың тоннасын өндіруге мүмкіндік туды. Бұған жұмсалатын шығын байырғы қарапайым әдіспен ендіруден 2—3 есе арзанға түседі. Осы аталған және баска да көптеген мөселелерді шешуде биотехнология молекулалық биологияның жаңа саласы — гендік инженериямен тығыз байланыс жасайды.

Гендік инженерияда гендерді тасымалдау арқылы түраралық кедергілерді жойып, қажетті тұқым қуалайтын белгілерді бір организмнен екіншісіне беру іске асырылады."Инженерия" түсінігінің өзі "күрастыру" деген мағана. гендік инженерия организмнің жағымды белгілерін сақтай отырып, оған арнайы мақсатта қосымша жаңа қасиет беріп, генотипін қалаған бағытта өзгерту болып табылады. Гендік инженерияның көмегімен бактериялық клеткадан вирустық ауруларды емдеуге қолданылатын интерферон және өсу гормоны — соматотропин нәруыздарын алды. Қантты диабет ауруын емдеуге колданылатын инсулин гормон алудың арзан жолы табылды. Бұрын инсулин жануарлардың ұйкы безінен ете қымбатқа түсетін жолмен алынатын еді. Қазіргі кезде гендік инженерия әдісімен ішек таяқшасы бактериясынан

 Аус. ғалымдар гендер құрамына өсу гормонының генін енгізіп, шошкадан екі еседей жылдам өсетін шошқаның жаңа қолтұқымын шығарды.кәдімгі

Ағылшын ғалымдары геномына қанның ұюын тездететін ген енгізілген қой алды.  арзанға түсетін препаратты гемофилия ауруын емдеуге колданады.

 Геном   —   гаплоидті   хромосомаларда   орналасқан   гендердің   толық жиын-ғы.

ІІІ.Мынадай   кестені   толтырып,   оған   түсінік   берікдер.

селекциясынын бағыттары	Бағытт-ң   мәні	Мысалдары	Практикалық   мацызы

ІV. Үйге  1.§43 оқу.