Сабақ жоспары технология пәнінен 6сынып

Сабақтың тақырыбы:         Ағашты сүргілеу тәсілдері

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: тақырыпты меңгерту, оқушыларға ағашты сүргілеудің әдіс-тәсілдерін үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ой-өрісін және ойлау қабілетін дамыту. Сабақта интерактивті технологияны қолдануға дағдыландыру.

Тәрбиелік: Оқушылардың өзі таңдаған мамандығына құштарлығын, еңбекке деген икемділігін арттыруға ықпал жасау. Өзін-өзі бағалауға және адалдыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: дәстүрлі емес.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру.

Пәнаралық байланыс: материалтану, тарих, физика, геометрия.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, сүргі аспаптарының түрлері, дидактикалық материалдар.

Сабақтың барысы:

      І Ұйымдастыру кезеңі;

1.     Оқушыларды ұйымдастыру;

2.     Оқушылардың сабаққа қатысуын және оқу құралдарын тексеру.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

 

7 Сүргіні қандай ағаш тұқымдарынан жасайды?

2 Сүргі қандай негізгі бөліктерден тұрады?

3

6

5

4

1.     Сүргілеу не үшін қолданылады? Сүргілеудің мәні не?

-         Ағаш дайындамаға керекті пішін, өлшем беру және оның бетін тегістеу үшін сүргілеу операциясы қолданылады. Бұл операцияның мәні дайындама бетінен жоңқа түрінде жұқа қабатын сылу.

2.     Сүргі қандай негізгі бөліктерден тұрады?

1.     Тұтқа

2.     Тұғырық

3.     Сына

4.     Пышақ

3.     Бұл сүргі қалай аталады? Оның қызметі қандай?

-         Шерхебель бұл сүргі ағаш бетін алғаш рет сүргілеу қызметін атқарады. Шерхебельмен сүргілеп болғаннан кейін ағаштың беті жақсы тегіс болмайды. Өйткені, оның пышақ жүзінің түзу емес, доғал формада болуынан пайда болады.

4.     Бұл сүргі қалай аталады? Оның қызметі қандай?

-         Бір пышақты сүргі – бұл сүргі ағашты тіліп алғаннан кейін немесе оны шерхебельмен өңдеп болған соң сүргілеу үшін қолданады. Пышақ жүзінің ені 40 мм болады.  

5.     Бұл сүргі қалай аталады? Оның қызметі қандай?

-         Фуганок – бұл сүргі ағаш бетін біржолата тазалап сүргілеу қызметін атқарады. Фуганок басқа сүргілерден үш еседей ұзын болады, сондықтан ол неғұрлым ұзын детальдарды сүргілеуге мүмкіндік береді.

6.     Бұл сүргі қалай аталады? Оның қызметі қандай?

-         Зензубель – Бұйымдардың бұрыштарын тазалау үшін қолданылады.

7.     Сүргіні қандай ағаш тұқымдарынан жасайды?

-         Сүргінің табаны үнемі үйкеліске түсетіндіктен, оны қатты ағаш тұқымдарынан қызыл қайыңнан, еменнен, ақ үйеңкіден жасайды.

ІV. Сергіту сәті.

Төмендегі жұмбақтарға дұрыс жауап беріңдер.

1.     Басы жоқ, екі беті,

          Жүз тісі бар.

          Қақ бөлер бөренені,

          Өз күші бар.

          (Ара)

2.     Сабы бар жұмыр,

Еріні мықты.

Шегені шымыр,

Суырып шықты.

(Кемпірауыз)

3.     Жазда жатсаң көлеңкесіне алады,

Қыста жақсаң жаның рахат табады.

     (Ағаш)

4.     Қатар-қатар тісі бар,

Өзіне тән ісі бар.

(Ара)

Сөзжұмбақ

 

1.     Ағаш құрылысы

2.     Ағаш бөлігі

3.     Қолмен салынған зат бейнесі

4.     Киіз үй сүйегін жасайтын қолөнерші

Жауаптары:

1.     Камбий

2.     Тамыр

3.     Эскиз

4.     Үйші

5.     Беріктігі

ІІІ. Жаңа сабақ: «Ағашты сүргілеу тәсілдері»

Ағаш – құрылыс материалы ретінде ежелден қолданылып келеді. Ағаштардан құрылыс материалдарын: есік, терезе, едендерді, жиһаздарды, т.б. бұйымдарды жасайды. Осы бұйымдарды жасау үшін сүргілеу аспаптары қолданылады.

Ағаш сүргілеу жұмыстары мынадай негізгі жұмыстардан тұрады:

1.     Сүргіленетін материалдарды іріктеп алу;

2.     Пышақты қайрау;

3.     Аспапты жұмысқа әзірлеу;

4.     Істелінген жұмыстың сапасын тексеру.

Өңделуге тиіс материалдарды тексергенде оның бет жағын, талшықтарының бағытын және оның бетінде сүргілеуге жататындай дөңестері мен ойықтары бар жағын анықтау қажет. Ағаштың кемшілігін айқындап, осындай материалдардан бөлшектер жасауға болатынын, не болмайтынын анықтау қажет. Сүргілердің пышақтарын карборунд немесе құм қайрақпен қайрайды. Қайрау кезінде дөңгелек қайрақ пышақтың жүзіне қарсы айналады, мұндайда пышақты оң қолмен белгілі бір бұрыш жасай отырып, қайраққа бірқалыпты басып, қисайтпай түзу ұстау қажет. Ал сол қолмен пышақты сүйеп жылжытып тұрады. Пышақты жүзінің қарсы бетіндегі ұшынан қабыршақ пайда болғанша қайрай беру қажет. Егер қабыршақ аздып шығып, көзге жұқа, түзу сызық түрінде көрінсе, онда оның жақсы қайралғаны.

Пышақты шарыққа қайрау кезінде дөңгелек қайрақтың алдынан біраз шеткерірек тұру керек, себебі пайда болған от ұшқындары мен шашыраған тас ұсақтары (аброзивтер) көзге шашырауы мүмкін, сондықтан көзге қорғағыш көзілдірік киіп қайраған дұрыс.

         Сүргілеуді бастамай тұрып өңделетін бөлшекті мұқият қарап шығып, талшықтар бағытын анықтау керек. Ағашты талшықтарын бойлай сүргілеу қажет. Өйткені бұл кезде оның беті тегісірек болып және сүргілеуге күш азырақ жұмсалады.

Сүргілеу тура сызық бойымен аспапты біркелкі баса отырып қолдарын барынша серпін жүргізілуі қажет. Бұл кезде дене корпусы сәл алға еңкейіп тұрып және сүргілеу кезінде сол қалпынан қозғалмау керек. Сүргілеу тек қолдың есебінен жүргізіліп, адам корпусы қозғалмайды, өйткені жұмыс істеп тұрған адам тез шаршайды. Дайындаманы верстакқа мықтап бекітіп, содан кейін сол аяқты верстактың бойымен сәл ілгері жіберіп, ал оң аяқты сол аяққа қатынасы жағынан 70º бұрыш жасап, верстакқа қарай сәл еңкейтіп тіреп тұру керек. Оң қолмен корпустың артқы бөлігінен, ал сол қолмен мүйізшеден ұстап, өңделетін дайындама үстіне қояды. Сүргілеуді бастар алдында сол қолмен сүргінің алдыңғы бөлігін, ал оң қолмен артқы бөлігін ақырындап басады. Сүргілеудің орта тұсында сүргіні бірқалыпты, біркелкі салмақпен басады, ал сүргілеу бітерде сүргі өңделетін дайындаманың ұшына жылжыған кезде оң қолды баса түсу қажет. Егер сүргіні кейін тарту қажет болса, онда оның артқы бөлігін көтеріңкіреп, кейін қарай сырғытуға болады.      Ағашты өңдеп, сүргілеп бітіргеннен кейін сүргілеудің сапасын сызғышпен тексереді. Сызғышты ағаш талшығын бойлай және көлденең қойып көру арқылы, ал егер дайындама кең болса, онда диагоналі арқылы тексереді. Егер өңделетін беттің жиегіне сызғышты қойып, көргенде саңылау болмаса, онда ағаш дұрыс өңделген болып есептеледі. Бұрыштаманы детальдар шетімен орта тұсына, ал детальдар ортасы мен шетінің арасына қойып, көзбен тексереді.

IV. Сабақты қорытындылау.

Сабақты қорытындылау үшін оқушыларға үй тапсырмасы және өтілген жаңа сабақтан тест сұрақтары беріледі. Сұрақтарды белгілеп болған соң, интерактивті тақтадағы тесттің дұрыс жауаптары арқылы өз-өздерін тексеріп, бағалайды.

Тест сұрақтары:

1.     Сүргінің табанының тозу себебі неде?

а) Ағаштың бетінде үнемі үйкелістің болуынан

в) Сүргінің сапасыз жасалуынан

с) Ұстаның ұқыпсыз ұстауынан

2. Сүргі пышағы үшін өткірлеу бұрышы неше градус?

а) 10º - 15º

в) 25º - 30º

с) 35º - 40º

         3.Ағашты біржолата тазалап өңдейтін аспап?

а) Шерхебель

в) Цинубель

с) Фуганок

1.     Бір пышақты сүргінің пышақ ені қанша?

а) 35 мм

в) 40 мм

с) 65 мм

2.     Ағаштың сүргілеу сапасын ұзындығы бойынша немен тексереді?

а) Бұрыштама

в) Ерунок

с) Малка

3.     Ағаш сүргілеу не үшін қолданылады?

а) Жоңқалау

в) Тегістеу

с) Тілу

4.     Шерхебель мен сүргі пышақтарының айырмасы неде?

а) Пышақ жүзі сопақша

в) Пышағы қалың

с) Пышақ жүзі тегіс

5.     Сүргілеу басында қол күші қалай таралады?

а) Екі қол күші бірдей

в) Басында сол қолмен

с) Басында оң қолмен

6.     Сүргіленген беттің сапасын немен тексереді?

а) Қолмен

в) Көзбен

с) Сызғышпен

10. Сүргі ұясын жоңқадан қалай тазартады?

а) Қолмен

в) Үрлеп

с) Ағаш таяқшамен

1-а; 2-в; 3-с; 4-в; 5-а; 6-в; 7-а; 8-в; 9-с; 10-с.

Бағалау эталоны:

9-10 – «5»

7-8 – «4»

6 - «3»

0-5 – «2»

V. Оқушыларды бағалау

Оқушылардың сабақ барысындағы белсенділігі үш критерий бойынша бағаланады.

Бағалау парағы

Р/С	Аты -жөні	Үй тапсырмасы	Сөзжұмбақ	Тест	Қорытынды

VІ. Үйге тапсырма:

Ағаш  сүргілеудің тәсілдері.

Бағалау парағы

Р/С	Аты -жөні	Үй тапсырмасы	Сөзжұмбақ	Тест	Қорытынды

Киім ілгіш жасаудың технологиялық картасы

№	Жұмыс реті	Эскиз	Құралдар
1.	20´45´390 өлшемдері  бойынша дайындаманы таңдап алу	390	Сызғыш, карандаш, ара, сүргі
2.	Берілген өлшемдер бойынша дайындаманы аралау		Сызғыш, карандаш, ара, егеу
3.	Эскиз бойынша Æ 5мм,Æ 10мм диаметрлерімен екі жағынан саңылау бұрғылау		Бұрғылау станогы
4.	Ілгіш дайындау. Диаметрі Æ4 мм сәйкес келетін сымтемір		Кемпірауыз, балға, майыстыруға арналған қосалқы құрал
5.	Бөлшектерді құрастыру; ілгіштің бас жағын майыстыру		Кемпірауыз, балға
6.	Дайын затты өңдеу (бояу жағу)		Бояу, кисточка