Сабақ жоспары: "Жанамалардың қасиеттері"

Сабақ жоспары

10.1C бөлім: Үшбұрыштар мен шеңберлер					Химия-биология бағытындағы НЗМ Атырау қаласы
Күні:  .10. 2016ж					Шайхиева Н.Ш.
Сынып:  10					Қатысқандар саны: 10		Қатыспағандар саны:
Сабақ тақырыбы:		Жанамалардың қасиеттері
Кәсіби даму мақсаты		Қазіргі заманауи әдістер мен тәсілдерді қолдана отырып, оқушылардың дарындылығын дамыту.
Оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)		ГМ 10.7  Шеңбер хордаларының,  жанамалары  мен қиюшыларының қасиеттеріне байланысты күрделі есептерді шешеді ;
Сабақ мақсаттары		Оқушылар: - оқушыларды бір-біріне кері байланыс беру арқылы әділ бағалауға үйрету; - топпен жұмыс жасай отырып,  ортақ шешім қабылдау - шеңберге жүргізілген жанаманың қасиеттерін меңгерту - жанама мен шеңбер хордасы және қиюшыларымен байланысты формуласын әртүрлі жағдаяттарда қолдануға үйрету.
Жетістік критерийлері		Дағдылар Білу және түсіну шеңбер хордасы, қиюшылары мен жанама қасиетін біледі
		Білімін қолдану есептің берілгеніне сәйкес қажетті қасиетті таңдай алады таңдап алған қасиетті есеп шығаруға қолданады
Тілдік  мақсаттар		Оқушылар: Конгруэнттік туралы өз  тұжырымдарын    түсіндіре алады. Пәнге қатысты лексика мен терминология                        үшбұрыш, гипотенуза, дұрыс бұрыш,тең (конгруенттік)                  Тең (конгруент),  ұқсас, ұқсастығы  түрлі, айырмашылық  бірдей (дәл сондай) қабырға(лар) ұзындығы бұрыш(тар) шамасы қатынас   бір/ екі/барлық бұрыш                                  Диалогқа/жазылымға қажетті тіркестер                                                          Егер бір үшбұрыштың үш қабырғасы екінші үшбұрыштың үш қабырғасына сәйкесінше тең болса, онда бұл үшбұрыштар тең болады.                                                                                                     Егер бір үшбұрыштың екі қабырғасы мен олардың арасындағы бұрышы екінші үшбұрыштың сәйкес екі қабырғасы мен олардың арасындағы бұрышына тең болса, онда бұл үшбұрыштар тең болады.                                                                                                     Егер бір үшбұрыштың бір қабырғасы мен оған іргелес бұрыштарыв екінші үшбұрыштың сәйкес қабырғасы мен оған іргелес бұрыштарына тең болса, онда бұл үшбұрыштар тең болады.                                                                                                        Тең бүйірлі үшбұрыштың табанына іргелес бұрыштары тең болады.                                                                                                  Егер тік бұрышты үшбұрыштың гипотенузасы мен сүйір бұрышы екінші тік бұрышты үшбұрыштың сәйкес
		гипотенузасы мен сүйір бұрышына тең болса, онда үшбұрыштар тең болады.
Құндылықтарды дамыту		Ынтымақтастық: жақсы қарым-қатынас орнату, ынтымақтастық дағдысын қалыптастыру, сындарлы тіл табу, қарым-қатынас орнатуда сыни тұрғыдан ойлану сынды қасиеттерді қамтиды. ( топтық, жұптық жұмыстарды, сыныппен жұмыста сыйластық қалыптастыру)
« Мәңгілік ел» ұлттық идея		«Білімі  көп  адам  құралы  сай  ұста  сықылды  не  істесе де, келістіріп  істейді» дегендей оқушыларды өз бетімен жұмыстануға, алға қойған мақсаттарына жетуге жетелеу
Пәнаралық байланыстар		Геометрия 9 сынып
АКТ қолдану дағдылары		Презентация, Active Inspair тақтасымен жұмыс жасау
Бастапқы білім		Бұрыштың биссектрисасының қасиеті
Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері	Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет							Ресурстар
Басы      3  мин	І. Ұйымдастыру. Амандасу. Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру.                                                                            - Кәне, сабағымызды бір-бірімізге жақсылық тілеуден бастайық. Балалар, жүрек тұстарынды ұстандар. Қолдарыңды кеуделеріне қойындар. Қалай соғып тұрғанына құлақ түріндер: дүрс-дүрс. Жүректеріңнің орнына мейірімді күннің бір бөлшегі тұр деп елестетіңдер. Оның жылы да жарқын сәулесі денелеріңе, қолдарың мен аяқтарыңа таралуда. Көптігі сондай, бойымызға сыятын емес. Келіңдер, аздаған жылу мен жарықты бір-бірімізге сыйлайық. Ал күлімсіреу арқылы бір-бірімізге жақсылық тілейік.
2 мин	Фронтальді сұрау. Білімін актуалдандыру үшін С–1: Бұрыштың биссектрисасы дегеніміз не? С-2: Үшбұрыштың биссектрисасының қасиетінің айтылуы. (Үшбұрыштың биссектрисасы қарсы жатқан қабырғаны былайғы екі қабырғаға пропорционал кесінділерге бөледі.)
Ортасы    20  – мин  Оқушыларды сыни ойландыра отырып, диалогтық әдіспен жаңа тақырыптың мазмұнын ашу	Жаңа сабақ Жанамалардың қасиеттері              Activity   Математикалық  диктант: 1)      Шеңбер сызып, центрін белгілеңдер. 2)      Диаметрін жүргізіп, белгілеңдер. 3)      Хорда жүргізіп, белгілеңдер. 4)      Радиус жүргізіп, белгілеңдер. Осыдан оқушылар шеңбердің және оның бөліктерінің анықтамасын береді.                   Жаңа сабақты түсіндіру үшін оқушыларға мынадай сұрақ қою: Мұғалім: Оқушылар осы шеңбер мен түзудің орналасуының неше жағдайы бар деп ойлайсыңдар? Мұғалім: Осы тапсырманы дәптерлеріңізге орындаңыз, яғни шеңбер мен түзу сызып орналасуын қарастырыңыздар? Бір оқушы тақтада шеңбер мен түзудің орналасуын сызып түсіндіреді, қалған оқушылар орындарынан орындап жетпеген жерін толықтырып отырады. Мұғалім: Олай болса, оқушылар шеңбер мен түзудің орналасуының үш жағдай болады екен. 1)   d  r ; Егер шеңбердің центрінен түзуге дейінгі қашықтық шеңбердің радиусынан кіші болса, онда түзу мен шеңбердің ортақ екі нүктесі бар болады. 2)   d  r ; Егер шеңбердің центрінен түзуге дейінгі қашықтық шеңбердің радиусына тең болса, онда түзу мен шеңбердің бір ғана ортақ нүктесі бар болады. 3)   d  r ; Егер шеңбердің центрінен түзуге дейінгі қашықтық шеңбердің радиусынан үлкен болса, онда түзу мен шеңбердің ортақ нүктелері жоқ. Осыдан келіп бүгінгі сабақтың тақырыбын шығарып, мынадай анықтамаға келіп тоқталамыз. Анықтама: Егер шеңбер мен түзудің ортақ бір нүктесі  болса, онда түзу шеңберге жүргізілген жанама деп аталады. Мұғалім: Жоғарыда қарастылыған жағдайлардың қайсысы осы анықтамаға сәйкес келеді? Оқушы: Екінші жағдай сәйкес келеді. Мұғалім: Дұрыс-ақ, олай болса жанасу нүктесі - С , ал с түзуі – шеңберге жанама. Мұғалім: Бұл түзу қандай қасиетке ие? Бұл сұраққа жауап беру үшін шеңбер центрі мен жанасу нүктесін кесіндімен қосыңыз да, шыққан бұрышты өлшеңіз. Оқушылар шыққан бұрышты өлшейді, сонда бұрыш – 900 – қа тең. Мұғалім: Сызбадан жанама мен радиус туралы не айтуға болады? Оқушы: Олар перпендикуляр. Мұғалім: Өте жақсы. Осыдан келіп одан қандай қорытынды шығарамыз. Жанама мен радиусқа байланысты мынадай қасиет айтуымызға болады. Теорема:  Шеңберге жанама жанасу нүктесіне жүргізілген радиусқа перпендикуляр болады. Айталық, р түзуі ОА радиусына перпендикуляр емес деп қарастырайық. Шеңбер центрінен р түзуіне және радиусқа дейінгі арақашықтықты салыстырыңдар. Мұғалім: р түзуіне перпендикуляр және көлбеуді атаңдар. Оқушы: ОВ перпендикуляр және ОА көлбеу Мұғалім: О нүктесінен р түзіне жүргізілген перпендикуляр ОА көлбеуінен кіші болғандықтан, шеңбердің О центрінен р түзуіне дейінгі қашықтық радиустан кіші, яғни  ОВ<ОА. Мұғалім: р түзуі мен шеңбердің неше ортақ нүктесі болады? Оқушы: 2 Мұғалім: р түзуі шеңберге жанама бола ма? Неге? Оқушы: Түзу мен шеңбердің екі ортақ нүктесі болғандықтан, р түзуі шеңберге жанама болмайды. Мұғалім: р түзуі шеңбердің радиусына перпендикуляр емес деген ұйғарым дұрыс па? Оқушы: Ұйғарымымыз дұрыс емес, олай болса, р түзуі радиусқа перпендикуляр. Мұғалім: Енді осы дәлелдегендерімізді дәптерлерімізге жазайық. Мына мысаллдарды қарастырайық: Тағы да мынадай қасиеттерге тоқталайық.                                       Қасиет–2: Бір нүктеден шеңберге жүргізілген жанамалар тең болады және шеңбер центрі осы жанамалардың арасындағы бұрыштың биссектрисасында жатады.   Жанама мен шеңбердің басқа элементтері арасындағы кейбір байланыстарды қарастырайық. Жанама мен хорда арасындағы бұрыш – хорда тірелетін доғаның жартысына тең.              ABC =ВmC  Екі жанама арасындағы бұрыш – өздері тірелетін доғалардың айырмасының жартысына тең.                ABC=(АmС -АnС)  Жанама мен қиюшы арасындағы бұрыш – жанама мен қиюшы жасайтын шеңбер доғаларының айырмасының жартысына тең.   ABC=(АmС -СnД), Егер В нүктесінен ВДА қиюшы және ВС жанама жүргізілсе, онда АВ*ДВ=ВС2 болады.     Осы формулалардың барлығы да есептер шығаруда қолданылады.
Сөздіктерді талдау 3 мин	Бүгінгі сабақта қолданылатын сөздіктерді үш тілде оқушылармен бірлесе отырып талдау. Қазақша  Орысша  Ағылшынша шеңбер окружность circle центрі центр Centre радиус радиус radius диаметр диаметр diameter хорда хорда chord жанама касательная tangent бұрыш угол angle
Оқушыларды тақтаға шығарып  жалпылай талдату 10 мин	Жаңа сабақ  түсініктерін нақтылау үшін жалпы сыныптық тапсырмалар орындау.                                         №1. (ауызша)  d – радиусы r шеңбердің центрінен р түзуіне дейінгі қашықтық болсын, Егер: а) r = 16 см, d = 12 см; ә) r = 5 см, d = 4,2 см; б) r = 7,2 см, d = 8,7 см; в) r = 5 см, d = 50 мм болса, онда р түзуі мен шеңбер қалай орналасады?     Жауабы: а) r  d, ортақ екі нүктесі бар; ә) r  d, ортақ екі нүктесі бар; б) r  d, ортақ нүктесі жоқ; в)  r  d, ортақ бір нүктесі бар, р түзуі жанасады.                                                                      №2. АВ түзуі центрі О нүктесі, радиусы r болатын шеңбермен В нүктесінде жанасады. Егер ОА=2 см, r = 1,5 см болса, АВ неге тең?    Жауабы:   см.                                                                                      №3. АВ түзуі центрі О, радиусы r болатын шеңбермен В нүктесінде жанасады. Егер   AОВ600, ал  r = 12 см болса, АВ неге тең?    Жауабы: 12 см.                                 №4. Центрі О нүктесі, радиусы 4,5 см болатын шеңбер және ОА  9 см болатындай А нүктесі берілген. А нүктесі арқылы берілген шеңберге екі жанама жүргізілген. Олардың арасындағы бұрышты табыңдар.  Жауабы: 600   .                                                                                                        №5.  А нүктесі арқылы АВ жанамасы (В – жанасу нүктесі) және шеңберді С және Д нүктелерінде қиятын қиюшылар жүргізілген. а)  АВ = 4 см, АС = 2 см; б) АВ = 5 см, АД = 10 см деп алып, СД – ны табыңдар.                                       Жауабы: а)  6 см, б) 7,5 см.
Түсініктерін одан әрі шыңдау мақсатында жұппен тізбектей жұмыстанады, өзара бағалау жүзеге асады.  20 мин	Жұптық жұмыс.                                                                   Дайын сызба бойынша жұмыс.                                                                 №1 – жұп                                             Жауабы: 10) МА 10; ВМ 10; №2 – жұп             Жауабы: 15) Р20   21)  12(2+) №3 – жұп Жауабы: 20) OS 8,5; OR=8,5 №4 - жұп Жауабы: 23) DС2,8. №5-жұп Жауабы: 21)  12(2+)							Э.Н. Балаян 7-9 сынып Геометрия Дайын сызбадағы есептер
Әр топқа МЭСК – ке дайындық ретінде бүгінгі мақсатқа жету үшін есеп беру оларды шығарып тақтада қорғау 10 + 2 мин	Топтық жұмыс (1, 2, 3 санау арқылы үш топқа бөліну) І  топ P, Q, R and S are points on the circumference of a circle, centre, O. TU is a tangent to the circle at the point S.  Angle ROS = 64˚ and angle QSU = 58˚. (i)     Find the size of angle: (a)  OSQ (b)  SQR (c)  QPS (d)  QRS (ii)  Why are the lines QR and OS parallel? Find the size of angle (a) QRO  (b) QSR ІІ топ P, Q and R are points on the circumference of a circle, centre, O. Angle PRQ = 64˚. SP and SQ are tangents to the circle at the points P and Q respectively. Work out the size of angle (i)                 PSQ (ii)              PQO   (iii)            POS  (iv)             QSO ІІІ топ                                                                                 P, Q, R and S are points on the circumference of a circle. TS is the tangent to the circle at the point S.  Angle RST = 35˚ and angle QRS = 101˚. а) Explain why QS cannot be a diameter of the circle. б) Find the size of angle: (i)     QPS  (ii) SQR  (iii) QPR
мақсат бойынша оқушылардың қаншалықты деңгейде меңгергендігін бақылау 7  мин	Жеке жұмыс №1. P, Q, R and S are points on the circumference of a circle, centre, O. PT and TR are tangents to the circle. OST is a straight line. Angle OTR = 38˚.                                                           38˚ Find the size of the angle: (i) ROT   (ii) PQR  (iii) SRT (iv) PSO  (v) PST							circle_theorems_gcse_higher_with_answers_mathsmalakisscom
Сабақтың соңы 3 - мин	Рефлексия Бүгінгі сабақтағы өз жұмысыңды төмендегі жауаптардың біреуін таңдау арқылы бағалаңыз. Сабақтың күрделілігін бағала. Сізге сабақ... - жеңіл - қарапайым - қиын Материалды меңгеру дәрежеңізді бағалаңыз: - толық меңгердім, жанаманың қасиеттерін қолдана аламын - толық меңгердім, бірақ жанаманың қасиеттерін қолдануда қиналамын - бүгінгі сабақты жартылай түсіндім - бүгінгі сабақты түсінбедім Сабақты қорытындылау. Үйге:							Э.Н. Балаян, 7-9 сынып, Геометрия Дайын сызбадағы есептер
Саралау – оқушыларға қалай  көбірек қолдау көрсетуді  жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?			Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?			Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
Саралау іріктелген тапсырмалар, нақты бір оқушыдан күтілетін нәтижелер, оқушыға дербес қолдау көрсету, оқу материалдары мен ресурстарын оқушылардың жеке қабілеттерін есепке ала отырып іріктеу (Гарднердің жиындық зият теориясы) түрінде болуы мүмкін. Саралау уақытты ұтымды пайдалануды есепке ала отырып, сабақтың кез-келген кезеңінде қолданыла алады			Бұл бөлімде оқушылардың сабақ барысында үйренгенін бағалау үшін қолданатын әдіс-тәсілдеріңізді жазасыз			Денсаулық сақтау технологиялары. Сергіту сәттері мен белсенді  іс-әрекет түрлері. Осы сабақта қолданылатын Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары
Сабақ бойынша рефлексия Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?				Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
				Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған. Оқушылар жанаманың қасиеттерін біледі және есептер шығаруда қолдана алады. Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды, ауытқу болған жоқ.
Жалпы баға Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1: Диалогтық оқыту 2: Топтық, жұптық жұмыс: Өзара бір-бірін бағалау Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1: Өмірмен байланысты есептерді шығарту. 2: Сабақты әр түрлі формада өткізу Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?