Сабақтың тақырыбы:Етістіктің райларын қайталау.

Батыс Қазақстан облысы, Тасқала ауданы, ЖББ  Кузнецов негізгі мектебі.

Қазақ тілі мен әдебиет пәні мұғалімі:К.А.Хаирмухамбетов

Сабақтың тақырыбы:Етістіктің райларын қайталау.

Сабақтың мақсаты :

Білімділік: Етістіктің рай категориясын топтастыра отырып , райдың жасалу жолдарын игереді.Жаттығу жұмысын орындайды

Дамытушылық : Ойлау , есте сақтау қабілеттерін дамиды    , сауатты жаза біледі,  ойларын еркін жеткізеді.

Тәрбиелік : Адамгершілікке  тәрбиеленеді  , отансүйгіштікке тәрбиеленеді

Мақсаты :Қалау райдың жасалу жолдарын үйреніп , оның ерекше рай екеніне оқушылардың көңілі аударылады.

Пәнаралық байланыс : орыс тілі , әдебиет.

Сабақтың көрнекілігі : Сызбалар. Суреттер. Тақта , бор, кітап.

Сабақтың түрі :Жаңа сабақ.

Сабақта қолданылатын әдіс –тәсілдер : СТО технологиясы  

Қызығушылығын ояту :  1. Ұйымдастыру кезеңі:

                            А) амандасу

                            Ә)кезекші диалогы

 2.Нені білеміз?

                     Шартты рай дегеніміз не?

                     Шартты рай қалай жасалады?

                     Мысал келтіріңдер.

3. Мағынаны  тану .

Ой қозғау.Етістіктің рай категориясы дегеніміз не?

Рай  сөзі қандай сөздермен мәндес  келеді ?.

Етістіктің рай категориясы

Етістіктің рай категориясын топтайық

                             Ашық рай

Бұйрық

рай                                                                    

                                                                                Шартты рай

                           Қалау рай Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Қалау рай.

Қалау – ниет , тілек дегенді білдіреді

Сонда қалау рай дегеніміз іс иесінің  қимылды ,  іс- әрекетті  қалауын, соған ынтасын , ниетін білдіреді , бірақ беретін мағынасы нақтылы емес  және белгілі бір жолдармен  жасалады.

Мысалы : Менің кітап оқығым келеді.

                Сабақтан шыққан соң үйлеріңе  аман жетсеңдер игі еді. .

Қалау райдың жасалу жолдары.

1.     –ғы/гі ; -қы/кі  жұрнақтары  және тәуелдік  жалғауы жалғанып , кел көмекші  етістігімен тіркеседі.

Мысалы : Менің теледидар көр-гі-м келеді

       Менің қалаға бар-ғы-м келеді.

2.     Етістікке –ғай/-гей; -қай/-кей жұрнақтары  мен жіктік  жалғауы  жалғанып жасалады.   Мысалы : Сен  досыңа хат жаз-ғай-сың.

                                            Ол ертерек кел-гей.

3.     Етістікке –ғай/-гей; -қай/-кей жұрнақтары  жалғанып еді көмекші етістігімен  тіркесіп те қолданылады.

                Мысалы : Мен оны  көр-гей едім.

                                  Ол    барғай еді .

4.     Етістіктің шартты рай тұлғасына  екен сөзі тіркесіп , қалау рай  жасалады.

      Мысалы: Анам қаладан кел-се екен . Мен  оны жақсы біл-се-м екен .

Енді қалау райының жіктелуіне тоқталайық ( кесте арқылы түсіндіру),

Мысалдар келтіреді.

Кестеге сүйене отырып 175 –жаттығуды орындау ( тақтамен жұмыс ).

І қатар:     Көргісі келеді ,

     ІІ қатар : Орындағым келді.

     ІІІ қатар : Жазғайсың

174- жаттығу. ( ауызша)

    177- жаттығу  Етістіктерді тауып , оларды рай  түрлеріне қарай талдаңыздар .

Шығармашылық жұмыс  :     

Болар адам он бесінде бас болар ,

Болмас адам қырық бесінде жас болар  

 мақалдың  мазмұнына байланысты  , мағынасы ашылатындай  шағын эссе құраңдар.

Оқыту .Тәуелсіздікке  кімдердің арқасында қол жеткенін айта кету

«Ойлан , тап »

Қалау рай  жасауға  қатысатын көмекші етістіктерді атаңдар . Оларсыз  қалау рай  жасала ма?

Ойларыңды  дәлелдеңдер  Ой қорыту .

«Түртіп алу жүйесі »

Венн диаграммасы арқылы салыстыру

Сабақты бекіту :  Оқушыларды бағалау.

              Үйге:   Ереже жаттау

ББҮ-стратегиясы арқылы бағалау

Білем	Білгім келеді	Үйрендім