№39 «Қызылөзек» орта мектебі
Тақырыбы: Күкірт,азот және фосфор элементтерінің табиғаттағы биохимиялық айналымы,қоршаған ортаға зиянды әсері,экологиялық проблемаларды шешу жолдары
Сыныбы: 9 “А” сыныбы
Пән мұғалімі: Абдиев Рустем
Қызылорда 2014 жыл
Пәні: химия
Сыныбы: 9
Күні: 20.12.2014ж
Сабақтың тақырыбы: Күкірт,азот және фосфор элементтерінің табиғаттағы биохимиялық айналымы, қоршаған ортаға зиянды әсері, экологиялық проблемаларды шешу жолдары
Сабақтың мақсаты:
I.Білімділік:Күкір,азот және фосфордың табиғаттағы биохимиялық
айналымын түсіндіру, тақырыпты ашу.
II.Дамытушылық: Оқушылардың ойлау, есте сақтау, өз бетімен іздену
қабілетін дамыту.
III.Тәрбиелілік: Оқушыларды байқағыштыққа, жылдамдыққа, ұқыптылыққа
тәрбиелу.
Сабақтың түрі: ашық сабақ
Сабақтыңәдісі: сұрақ – жауап, түсіндіру, есептер шығару.
Сабақтың көрнекілігі: плакаттар,электронды оқулық.
Пән аралық байланыс: биология
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі
Оқушыларменсәлемдесу, түгелдеу, назарын сабаққа аудару.
II.Өтілген материалды еске түсіру:
1.Үй тапсырмасын тексеру, сабақ сұрау:
§ Кремний, Кремний диоксиді.
§ Кремний қышқылы, Силикаттар.
2.Оқушыларға сұрақтар қойылады:
1) Кремнийдің периодтық жүйеде орналасуы:
III периодта, IV топтың негізгі топшасында орналасқан
2)Кремнийдің табиғатта таралуы:
Минералдар
мен тау жыныстарында және ең көп тараған кремнезем SiO2
құмның негізгі бөлігі. Каолинит (ақбалшық) және алюмосиликаттар Al2O3 * 2SiO2* 2H2O, дала шпаты немесе ортоклаз K2O * Al2O3 * 6SiO2
3) Кремнийді таза күйінде бөліп алған химик кім ?
Швед химигі И.Я.Берцелиус 1822ж.
4)Кремнийдің қанша аллотропиялық түрөзгерісі бар ?
Кристалдық – қара сұр түсті, металдық жылтыры бар, қиын балқитын зат.
Аморфты – сұрғылт түсті ұнтақ зат.
5)Кремний қышқылын қалай алады,реакция теңдеуін жазыңдар ?
Si + 2NaOH + H2O = Na2SiO3 + 2H2
Na2SiO3 + H2SO4 = Na2SO4 + H2SiO3
6)Төмендегі айналымдарды жүзеге асыратын реакция теңдеуінжазыңдар:
SiO2 -> Si -> SiO2 -> Na2SiO3 -> H2SiO3 -> SiO2
SiO2 + 2Mg = 2MgO + Si
SiO2 + 2C = Si + 2CO
Si + O2 = SiO2
SiO2 +2 NaOH = Na2SiO3 + H2O
N a2SiO3 + H2SO4 = Na2SO4 + H2SiO3
H2SiO3 = SiO2 + H2O
III.Жаңа сабақ: Күкірт , азот және фосфордың табиғаттағы биохимиялық айналымы,қоршаған ортаға зиянды әсері, экологиялық проблемаларды шешу жолдары
Табиғаттағы биохимиялық айналымы:
Күкірт – бірнеше мыңдаған жылдар бойы адам пайдаланып келе жатқан элементтің бірі. Ол табиғатта бос күйінде және қосылыс құрамында да кездеседі. Шаштағы каротинде, құстардың қауырсынында және жануарлардың жүнінде күкірт көп болады. Күкірт –барлық тірі организмнің құрамында қосылыс түрінде болатын маңызы зор элемент. Бос күйіндегі күкірт адам өміріне аса қауіпті емес, майда түйіршікті күкірт теріні тітіркендіреді. Осы қасиетіне сәйкес күкірт қосқан майды денедегі жараны емдеуге пайдаланады.
CaS + CO2 + H2O = CaCO3 + H2S
2H2S + O2 = 2H2O + 2S
2S + 3O2 + 2H2O = 2H2SO4
CaCO3 + H2SO4 = CaSO4 + CO2 + H2O
CaSO4 + CH4 = CaS + CO2 + 2H2O
CaSO4 + CH4 = CaCO3 + H2S + H2O
Азот – нәруызды заттардың негізгі құрам бөлігі болғандықтан тіршілік үшін аса маңызды элемент. Ауа азотын сіңіре алатын кейбір азот бактериялары болмаса, басқа тірі организмдер азотты қосылыс түрінде ғана сіңіре аллады. Өсімдіктер азотты нитрат және аммони тұздары түрінде алады.
Жануарлар организмінде азот мөлшері 1% - дан 10% - ға, ал малдың мүйізінде, жүнінде 15% - ға дейін жетеді. Азот адам денесінің 3% - ын құрайды. Адам азотты ауадан емес, азотты қосылысы бар тағамдар арқылы алады. «Нәруызсыз тіршілік жоқ, азотсыз нәруыз жоқ» деген қағидалы сөз осының дәлелі болса керек.
Фосфор – азот тәрізді өсімдік пен жануар нәруызының негізгі құрам бөлігі. Фосфор өсімдіктердің дәнінде, жануарлардың сүтінде, қанда, ми мен жүйке ұлпаларында кездеседі. Мысалы, ересек адамдардың сүйегінде 600 г, ет ұлпасында 56 г, жүйке ұлпасында 5 г – ға дейін фосфор болады.
Барлық сүтқоректілердің сүйегі құрамында фосфор Ca3(PO4)2 немесе 3Ca3(PO4)2 * CaCO3 * H2O. Осындай фосфаттар сүтқоректілер қаңқасына беріктік қасиет береді. Жануарлар мен адамдар фосфорды өсімдіктер арқылы қабылдайды. Фосфор қосылыстары тіршіліктегі барлық зат алмасу процестеріне қатысады.
Қоршаған ортаға зиянды әсері.
Жылыжайлық әсер. Жылу сәулесін ұстап қалатын, жылудың ғарыштық кеңістікке таралуын тежейтін газдар жылыжай газдары деп атайды.
Негізгі жылыжай газы – жылу сәулесін 60% - ға дейін ұстап қалатын су буы. Жердің жылу сәулесінің қалған 40 % - ын басқа жылыжай газдары ұстап қалады, соның ішінде 20 % - дан көбі – көмірқышқыл газы.
Өткен ғасырдың 80 – жылдарындағы зерттеулердің нәтижесінде Антарктида үстіндегі озон қабатының жұқарғаны байқалған. Бүкілдүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметінше, атмосферадағы озон қабатының жұқаруынан қатерлі ісік ауруларының 1% - ға көбейгені анықталған.
Қышқыл жаңбыр – ол күкірт оксидінің және азот оксидтерінің атмосферада болуының нәтижесі.
Күкірт диоксиді және азот оксиді атмосферада химиялық реакцияға тез түседі. Күкірт диоксиді, кейін су тамшыларында еріп, күкір қышқылы түзетін триоксидіне дейін тотығады. Азот оксиді де су тамшыларында еріп, азот қышқылын түзеді де, қышқыл жаңбырлардың жаууына себепші болады. Қышқыл жаңбырлар құрылыс ерітінділері мен тасты да осы материалдардың құрамына кіретін кальциймен және магниймен әрекеттесіп бүлдіреді. Темірден және басқа металдардан жасалған құрылыстарды да қышқыл жаңбыр әсерінен болатын жемірілуге төзімсіз.
Экологиялық проблемаларды шешу жолдары.
Өнеркәсіптің минералдық қышқыл және минериалдық тыңайтқыш өндіру салаларында, қышқыл жауын түзілуіне мүмкіндік бермеу үшін техникалық қондырғылар қолдану арқылы SO2 , NO2 газдарын атмосфераға жібермеу шаралары қарастырылуда. Мұндай шаралар халықаралық деңгейде іске асырылады. Экологиялық проблемалары шешудің бір жолы – орман алқаптарын сақтау, көбейту, ағаш егу, қорықтар ұйымдастыру, табиғи ландшафтыларға қамқорлық жасау.
IV. Сабақты бекіту
«Сөзжұмбақ шешу»
1. Азотты сипаттаған ғалым
2. Ауаның 78 ٪ құрайтын элемент
3. Азот қышқылының тұздары NaNO3, KNO3
4. Атмосфераға азот бөліп жанатын зат
5. Азот диоксиді адам қолынан нені азайтады
6. Азоттың металдармен қосылысы
Құрамында 58 ٪ кальций ортофосфаты бар 50 кг сүйекте неше кг фосфор болады?
Берілгені : Шешуі:
29 кг х кг
W (Ca3 (PO4 )2) - 58 Ca3 (PO4)2 + 3SiO2 + 5C = 3CaSiO3 + 5CO + 2Р
310 кг 62 кг
m (Ca3 (PO4)2) – 50
кг 58٪ . 50
кг
m
(Ca3 (PO4)2 ) =
29 кг
100 ٪
Табу керек : m (Р)-? 29 X 29*62
= X
= = 5,8 кг
310 62 310
V. Бағалау: Сабаққа қатысқан оқушыларды бағалау.
VI. Уйге тапсырма.
Қоршаған ортаны қорғау. Қазақстандағы экологиялық проблемалар жайында реферат жазу.
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Сабақтың мақсаты: 1) Оқушыларға федалдық саты туралы түсінік беру.Федалдардың тұрмысы мен әдет-ғұрпы,олардың замогтары туралы мағлұмат беру.
2) Өз бетінше ізденіске,есте сақтау,ойлау қабілеттерін дамыту.
3) Адамгершілікке,елін сүюге,өзге елдердің тарихына құрметпен қарауға тәрбиелеу.
Түрі:аралас сабақ
Әдісі: сұрақ-жауап,баяндау
Көрнекілігі: сызба,суреттер,кесте
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі.
I.Оқушыларды түгендеу,назарларын сабаққа аудару.
II.Үй тапсырмасын сұрау: «Кім жылдам» ойыны арқылы сұрау.
1.Федапдық құрлыстың басты белгісі қандай?
2. Поместье деген не?
3. Федалдық құрылыс оған дейінгі құрылыстарға қарағанда не себепті озық болды?
4.Натуралды шаруашылық дегенді қалай түсінесің?
5.Еуропадағы федалдық бытыраңқылықтың себептері неды?
6.Федалдық өзара қырқысулар дегеніміз не?
III.Жаңа сабақ жоспары:
1.Федалдық саты.
2.Федалдардың тұрмысы мен әдет-ғұрыптары.
3.Федалдардың замогы.
1. Федалдық құрылыстың тағы бір ерекшелігі-федалдар атақ-лауазымы бойынша бірнеше сатыға бөлінді.
6 661 584 материала в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Сарманова Лаззат Сануаровна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс повышения квалификации
72/144/180 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300 ч. — 1200 ч.
Мини-курс
6 ч.
Мини-курс
2 ч.
Мини-курс
5 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.