"Сан есім" ашық сабақ

Сабақтың тақырыбы: Сан есімді қайталау.

Мақсаты:

Білімділік: оқушылардың сан есім бойынша алған білімдерін жинақтау, бекіту, теориялық білімдерін тәжірибемен ұштастыру.

Дамытушылық: оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту, алған білімдерін іс жүзінде қолдана білуге машықтандыру, жүйелі сөйлеу, мәнерлеп оқу, сауатты жазу дағдыларын жетілдіру.

Тәрбиелік: тарихи құндылықтарға құрмет сезімін тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: оқығанды қорытып, жүйеге келтіретін бекіту сабағы.

Пәнаралық байланыс: тарих, мәдениет.

Сабақтың әдісі: Сын тұрғысынан ойлау технологиясының «Семантикалық карта», «Венн иаграммасы», «Категориялық топтастыру», «Түртіп оқу» атты стратегиялары, АКТ Флипчарт),Кубизм.

Сабақтың көрнекілігі: слайдтар топтамасы, электрондық оқулықтағы материал(Merits).І Ұйымдастыру— Қане балалар, мені көріп тұрғандар 1 шапалақ, естіп тұрғандар 2 шапалақ, сабаққа дайын оқушылар 3 шапалақ.
— Жақсы отырыңдар. Шапалақ даусынан сендердің бүгінгі сабаққа дайындықпен келгендерің сезіліп тұр. Ендеше сары, жасыл, қызыл түсті дөңгелектерді таңдаймыз. Сары түс- жас мамандар, қызыл түс- журналистер, жасыл түс – ғалымдар болып 3 топқа өліндік.ІІ. Үй жұмысын тексеру1. Әр топқа 10 сұрақтан құралған тест тапсырмалары беріледі.

Ғалымдар тобы1) Сан есімнің мағыналық түрлері нешеу?

а) екеу; ә) төртеу; б) жетеу; в) алтау.

2) Есептік сан есімді табыңдар?

а) жүз жиырма; ә) екі-екіден;

б) алтау; в)екіден бір.3) Реттік сан есімді табыңдар:

а) жүздеген; ә) үштен; б) ширек; в) бірінші.

4) Қай сөзде дефис дұрыс қойылған?

а) 5-сынып; ә) 2008-жыл; б) ХХІ-ғасыр; в) 8-наурыз.

5) Топтау сан есімін табыңыз:

а) жетеу; ә) бестен; б) бізден; в) үйден.

6) Жинақтық сан есімді табыңдар:

а) тіреу; ә) екеу; б) оншақты; в) жүзге жуық.

7) Бөлшектік сан есімді табыңдар?

а) оннан бір; ә) төртеу; б) жиырмаларда; в) тоғыздан.

8) Болжалдық сан есімдерді табыңдар

а) алтау, жетеу, екеу; ә) отыздай, қырықтарда, бес-алтау;

б) екіден, төрттен, бес-бестен; в) бір, екі, үш;

9) Дұрыс жазылған сан есімді көрсетіңдер

а) 6-ға 2-ні қос; ә) бес бестен тұрғызды;

б) 6 пәтерде тұрады; в) 1-қыркүйекте сабақ басталды;

10) Сан есімнің қызметін табыңдар Бес бала келді.

а) бастауыш; ә) толықтауыш;

б) анықтауыш; в) пысықтауыш;

Зерттеуші журналисттер

1) Дара сан есімді табыңдар:

а) үшінші; ә) отыз бес; б) бес бестен; в) төрттен бір.

2) Сан есімді тіркесті табыңдар:

а) үйдің іші; ә) ондаған адам;

б) данагөй қария; в) әлденеше күн.

3) Қай қатардағы сан есімдер арасына дефис қойылады?

а) алты жетіден; ә) қырық шамалы;

б) сағат төрттерде; в) он екінші.

4) «жарты», «жарым», «ширек» сөздері қалай жазылады?

а) сан есіммен бірге ; ә) бөлек жазылады;

б) дефис арқылы; в) сызықша арқылы жазылады.

5) Қай қатардағы сан есімдер арасына дефис қойылмайды?

а) он оннан; ә) отыз қырықтарды;

б) екеу үшеу; в) төрт мыңға жуық.

6) Емлеге сай жазылған сан есімді табыңдар

а) алты бүтін – үштен екі; ә) 4-мыңға жуық;

б) 6-ны 2-ге бөл; в) 20-30 жан.

7) Күрделі сан есімді табыңдар

а) мыңдап; ә) елулерде;

б) жүз; в) екі бүтін оннан үш.

8) Болжалдық сан есімнің сұрағын табыңдар

а) неше? ә) қаншаларда?

б) нешінші? в) неше-нешеден?

9) Сан есімнің қай түрінде – ау, — еу жұрнағы жалғанғанда түбірдегі –ы, -і

түсіп қалады?

а) жинақтық; ә) реттік; б) болжалдық; в) топтау.

10) Сан есімнің сөйлемде атқаратын негізгі қызметі не?

а) бастауыш; ә) толықтауыш;

б) анықтауыш; в) пысықтауыш.

Жас мамандар

1) –ншы жұрнағы жалғанатын сан есімді көрсетіңдер

а) екі; ә) он сегіз; б) он; в) жиырма алты.

2) Реттік сан есім қай қатарда дұрыс жазылған?

а) Х-сынып; ә) 2012-жылы;

б) 24-қараша; в) 10-қатар;

3) Жұрнақ дұрыс жалғанған жинақтық сан есімді табыңдар:

а) екіеу; ә) төртеу;

б) алтыау; в) бірау;

4) Сан есім сөйлемде қандай қызмет атқарып тұр?

Биыл оның жасы он бесте.

а) бастауыш; ә) толықтауыш;

б) пысықтауыш; в) баяндауыш;

5) Сан есім мағынасына қарай неше топқа бөлінеді?

а) 4; ә)5; б)6; в)7;

6) Бөлшектік сан есімді табыңдар:

а) алтау; ә) елу жеті; б) екі жарым; в) төртінші;

7) 2,6,7 сандарына жинақтық сан есімнің жұрнақтары жалғанғанда қандай

өзгерістер болады?

а) сөздің соңғы дыбысы түсіп қалады

ә) қосымша жуан жалғанады.

с) қосымшаның бірінші дыбысы түсіп қалады

е) талғамай жалғана береді

8) Бөлшектік сан есімді табыңыз

а) 100 қаралы ә)100-дің бірі

б) 100-ге таяу в) 100-деген

9. Жинақтық сан есімнің сұрағын табыңыз

а) неше? ә) нешінші?

б) нешеу? в) неше-нешеден?

10. Сөйлемдегі сан есімнің мағыналық түрін көрсетіңіз.

Жиналыс сағат сегіздерде басталады.

а) реттік ә) жинақтық

б) есептік в) болжалдық

ІІІ Абай Құнанбаевтың «Ғылым таппай мақтанба» өлеңін тыңдау

Осы өлеңнен сан есімді атап жіберіңдерші.

Иә, 5. Ал өлеңде 5 нелер туралы айтылады? Кім айтып жібереді?

Талап, еңбек, терең ой, қанағат, рахым.

1. «Талап» 2. «Еңбек»

Талабың болса тайсалма, Еңбек етсең ерінбей,
Өзінді өзің байқа да, Еңбегің қалмас көрінбей.

Талаптансаң жеңесің Зор табысқа кенелтер

Қиындықты қашанда Құлшына еткен еңбек қой.

3. «Терең ой» 4. «Қанағат»
Терең ой сенің қанатың, Қанағат — асыл қасиет,
От болып ылғи жанатын. Адал жүректі ақниет.
Білімділік пен іскерлік, Қанағатшыл бол эр қашан,
Сені іздеп те табатын, Пайдасы тиер сан рет.

5.»Рақым»

Рақым — сенің үятың,

Бетіндегі асыл ұятың.

Рақымды болса эр адам

Жанында ылғи болатын.

Жақсы, бүгін талаптана, еңбектене терең ойлай, қанағаттана, рахыммен «Баспасөз» ойынын бастау үшін әр топ өздерін таныстырып кетсе. Сөз сіздерде.

Ғалымдар

Зертеуші журналисттер

Жас мамандар

ІҮ Зертеуші журналисттердің ғалымдарға сауалдары:

1. Мен сіздерден сан есім туралы айтуларыңызды сұраймын.

2. Біздің сұрағымыз мынадай – ыншы, — інші жұрнағы арқылы қандай сан есім

жасалады?

3. Жинақтық сан есім туралы не айтар едіңіздер?

4. Топтау сан есімі

5. Болжалдық сан есім жайында айтсаңыз

6. Бөлшектік сан есім деген не?

1.Категориялық топтастыру:

Заттың санын, ретін және қимылдың мөлшерін білдіреді

Есептік Топтық Реттік Болжалдық Жинақтық Бөлшектік

Дара Күрделі негізгі тіркесті туынды қосарланған

Анықтауыш Пысықтауыш Бастауыш Баяндауыш Толықтауыш

Зертеуші журналисттердің зерттеу жұмыстары

1. Мектеп тарихы. Сан есімдерді қолдана өз мектебіміздің тарихы туралы ізденіс жұмыстары

І тапсырма:

Көп нүктенің орнына тиісті сөзді қойыңыз.

…….. сом ақшаң болған.ша,

…….. досың болсын.

Мақалдың мағынасын айтқызу, орысша баламасын айтқызу.

ІІ тапсырма: Сөз құрастырыңыз.

Е ж т і

Жеті – қандай сан? (киелі сан)

7 санына байланысты білетіндерімізді ортаға салайық: 7 ата, 7 жұт, 7 қазына, 7 ғалам, т.б.

Қадыр Мырза-Әлі ақынның « Жеті» өлеңіне көңіл бөлейік.

1. Өлеңді мәнерлеп оқып шығуы.

« Жеті» .

Киелі сан жеті деген,

Байланысты жетіменен.

Көп ұғымы халқымыздың,

Белгісіндей салтымыздың.

Жеті қабат көк жер үсті

Жеті қабат жер асты.

Жеті Жарғы- заң жеті,

Қазынамыз бар жеті.

Жеті атамыз- жеті жұрт,

Ағайынды жеті құт.

2. Өлеңнің түсінігін айту;

«Жас мамандар» тобының тапсырмалары

І тапсырма:

Көру диктанты.

1. Ұлға – отыз үйден тию,

Қызға – қырық үйден тию.

2. Мың малың болғанша,

Бір балаң ғалым болсын.

3. Он екі мүшең сау болса,

Қара басың ханмен тең.

Журналист тобы көру диктантын тексеріп, бағалайды.

Ү. Оқулықпен жұмыс:

2. Мәтінмен жұмыс (Түртіп оқу).

ҮІ. Дәптермен жұмыс

Ғалымдар тобы 156-жаттығу

Журналистер тобы 159-жаттығу топпен жұмыс

Жас мамандар тобы 160 жаттығу

157-жаттығу «Еркін ойлау» стратегиясы

7. Пысықтау сұрақтар:

«Бәйге» ойыны

Әр топқа 5 сұрақтан қойылады.

Жас ғалымдар тобы

1. Заттың санын білдіретін сөз табы;

2. Сан есімнің сұрақтары;

3. –ыншы, -інші жұрнақтары арқылы жасалатын сан есім түрі;

4. Бірнеше сөзден тұратын сан есім түрі;

5. Топтау сан есімінің ережесін айт.

Зерттеуші журналисттер тобы

1. Заттың ретін білдіретін сан есім түрі;

2. –ау, -еу-жұрнақтары арқылы жасалатын сан есім;

3. Бір ғана сөзден тұратын сан есім;

4. Қай сан есімдерден кейін-ау, -еу жұрнақтары жалғанғанда түбір соңындағы -ы,- і дыбыстары түсіп қалады.

5. Қай сан есімдердің саны жетеу?

Жас мамандар тобы

1. Қай сан есімнен заттың нақты санын біле алмайсың?

2. Сан есімнің мағыналық түрлері нешеу;

3. Нешеден? қаншадан? деген сұрақтарға жауап беретін сан есімнің түрі?

4. Бөлшектік сан есімдер нешеге бөлінеді?

5. Нешінші? деген сұраққа жауап беретін сан есім түрі.

8. Кубизм:

1-ші қыры. Суреттеңіз: сан есімнің анықтамасы мен түрлерін атаңыз.

2-ші қыры.Салыстырыңыз: Зат есіммен салыстырыңыз (Венн диаграммасы).

3-ші қыры. Зерттеңіз: Өз ауылыңызға байланысты сан есімдер туралы

айтыңыз.

4-ші қыры. Атаңыз: берілген мақал-мәтелдерді оқып, көп нүктенің орнына тиісті сан есімдерді қойыңыз, талдаңыз.

А) … … білмеген жетесіз.

Ә) … ала болса, ауыздағы кетеді.

… түгел болса, төбедегі келеді.

Б) … рет өлшеп, … рет кес.

В) … кісі қазған құдықтан, … кісі су ішеді.

5-ші қыры.Қолданыңыз: сан есімнің емлесіне мысал келтіріңіз.

6-шы қыры. Талдаңыз: сан есімдерді морфологиялық талдаңыз .

Алты үшке қалдықсыз бөлінеді

9. Полиглот

Мақал-мәтел құрамындағы түсіріліп айтылған сан есімді тауып, оның қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде айту шарт.

1……..атасын білмеген жетесіз

2.Қызға …….үйден тыю

3.Алты жасар бала алыстан келсе,………. қария сәлем берер.

4. ……….ала болса, ауыздағы кетеді.

5. Білекті бірді жығар, білімді ……. жығар

6. Ер жігіттің ….. сөйлегені, өлгені

7. Жеті рет өлшеп, ……. рет кес

8. Білгенің-…….., білмегенің –тоқсан тоғыз

9. Ел құлағы- …..

10. ……сомың болғанша, ……. досың болсын

« Сиқырлы сандар сөйлейді»

- Балалар, бұл – сиқырлы сандар. Әр санның өз құпиясы бар.Сандардың құпиясына тоқталайық.Сандарды рет – ретімен ашамыз. Ашқан сандар нені білдіретініне жауап беру. Және сол санның сұрағына жауап беру.

16	Сан есім дегеніміз не?
1991	Есептік сан есімнен реттік сан есім жасаңдар. Тоқсан бір, он алты, жиырма, жүз, мың, сексен алты.
1997	Сан есімнің түрлерін ата.
1986	Мақал- мәтелдерді аяқта. · … саусақ бірдей болмас. · Білекті … жығады, білімді … жығады. · …. кісінің түсін білгенше, … кісінің атын біл. · … ауыз сөздің тобықтай түйіні бар. · … ала болса,ауыздағы кетеді, … түгел болса, төбедегі келеді.
2030	Сандарды оқы. 25, 201, 894, 1045, 506, 1023, 5,6
1912	Сөз тіркестерін ағылшын тіліне аудар. 21 дом, 6 улица, 1991 год, 8 стол, 16 лет

9.Қорытынды.

Нені білемін?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Бағалау

«Зейтін Ақышев атындағы жалпы білім беретін орта мектеп»КММ

Тақырыбы:   Сан есімді                 

                      қайталау

7-сынып

Қазақ тілі мен әдебиет пән мұғалімі

               Жұмабекова Б.Р