"Сан есім"Презентация қазақ тілінен 6-сынып

• 1 слайд

  Сан есім Құрамына қарай Дара сан есім Бір ғана түбірден негізгі немесе туынды түбірден тұрады. Мысалы: бес,жүз,мың,жетеу,сегізінші Күрделі сан есім Кемінде екі сөзден тұрады. Мысалы :он бес,екі мың,үш-үштен,мың тоғыз жүз тоқсан сегіз

• 2 слайд

  Сан есім Заттың санын ,ретін білдіреді. Неше?Қанша?Нешінші?Нешеу? деген сұрақтарға жауап береді.

• 3 слайд

  Мағынасына қарай 6түрге бөлінеді. Есептік сан есім Реттік сан есім Жинақтық сан есім Заттыңнақты санын білдіреді Заттың реттік қатарын білдіреді. Заттың жинақталған санын білдіреді. Қанша ?Неше? Нешінші ? Нешеу ? Түбірісан есімнің өзінен болады. Сан есімдерге –ыншы,інші,ншы,нші ж ж Бірден жетіге дейінгі есептік сан есімдерге ау,еу жұрнақтары жалғану арқылы жасалады. Мыс:бес,он,жиырма үш Бірінші,екінші,үшінші Біреу,екеу,төртеу, бесеу,алтау,жетеу Күрделі сан есімнің әр сыңары бөлек жазылады. 1.Реттік санесімдер араб цифрымен берілсе,ыншы,інші,ншы,нші жұрнағының орнына дефис қойылады. (8-сынып,25-пәтер) 2.Сан есім рим цифрымен берілсе дефис қойылмайды. (Iтом,XXIғасыр) 3.Күн ,жыл аттарымен тіркескен реттік сан есімнен кейін дефис қойылмайды. (2004 жыл,1 қыркүйек) Екі ,алты,жеті сандарына ау,еужұрнағы жалғанғанда түбірдің соңындағы ы,і дыбыстары түсіп қалады. Мысалы: Екі+еу,-екеу Алты+ау-алтау, Жеті+еу-жетеу

• 4 слайд

  Болжалдық сан есім Топтау сан есім Бөлшектік сан есім Заттыңсанын дәл білдірмей,шамамен болжамдап көрсетеді. Заттың санын топтап көрсетеді Заттың бөлшектік санын білдіреді. Қанша ?Неше?Қай шамалы? Нешеден ? Қанша ?Неше? 1.даған,деген,таған,теген,дай,дей,тай,тей жұрнақтарыжалғану арқылы жасалады. 2.Көптік жалғау+септік жалғау арқылы 3.Сан е және шамалы,шақты,жуық с тіркесуі арқылы 4.Екі басқа сандардың қосарлануы арқылы жасалады Шығыс септігі жалғау арқылы жасалады. ½-екіден бір Жүздеген ,отыздарда,елулерде тоқсандай, он шақты,екі-үш Үштен,екеуден,он-оннан 2,5 –екі жарым 1.Болжалдық с.е цифрмен берілгенде,қосымша дефис арқылы жазылады10-даған,,5-терде 2.Б с. еқосарланып келсе,дефис қойылады. Он-он бес 3. Б.с.е жасайтын шамалы,шақты т.б сөздері өздері тіркескен сандардан бөлек жазылады . Он шақты Қосарланып айтылған топтау сан есімдер сөзбен берілсе де,цифрмен берілсе де дефис арқылы жазылады. Екі-екіден,10-10нан Цифрмен таңбаланатын дара және күрделі сан есімдерге жалғанатын жалғаулар дефис арқылы жазылады. 15-тен,20-дан,25-ке т.б