Сайыс сабақ "Мың бір мақал, жүз бір жұмбақ"

Тақырыбы:Мың бір мақал,жүз бір жұмбақ.

Мақсаты: 1.Оқушыларға тіл байлығы әрбір елдің ұлттық мақтанышы,ол атадан балаға мирас болып қалып отырған баға жетпес мұра екендігін түсіндіру.

2.Оқушыларды халықтың мақал-мәтелдердің мағынасын түсіндіре,соларды ауызба-ауыз айта білуге үйрету.

3.Ойлау, есте сақтау ,шығармашылық қабілеттерін дамыту,сөйлеу шеберліктерін жетілдіру.

Сабақ түрі: ойын сабақ

Сабақ әдісі: сұрақ-жауап, өзіндік ізденіс, топтау, жинақтау.

Сабақтың көрнекілігі: шармен безендіру, интерактивті тақта

Сабақ барысы: Мұғалім:Құрметті ұстаздар,оқушылар!

«Мың бір мақал,жүз бір жұмбақ» атты ойынымызға қош келдіңіздер!

Көңілді жарысқа 3- класс оқушылары қатысады.

«Сөздің көркі-мақал» деген аталы сөз бар.Мақалдың көмегімен айтатын ойыңды ұнамды да ұтымды, тартымды жеткізуге болады.Мақалды көп біліп,көп қолданатын адамдаржың білімі де, ақылы да арта түседі.Мақал-мәтелдер,жұмбақтар-ауыз әдебиетінің ертеден келе жатқан түрі.

Бұрынғы ата-бабаларымыз өмірдегі өз бақылауларын қорытындылап,тұжырым жасап,ұйқасты сөздермен өнеге,үлгі боларлық мақалдарды,жұмбақтарды мұра етіп қаллдырып отырған.

Мақал-мәтелдерді сүйіп оқып, көңілдеріне тоқып жүрсеңдер,сендердің де тілдерің  байып, сөйлеген сөздерің сұлу,әсерлі шығады.

Сонымен оқушылардың мақал-мәтелдер,жұмбақтар жайында оқығандары мен жатттағандарын, ойға түйгендері мен бойға жиғандарын таразылауға рұқсат етіңіздер!

Ойынды бастамас бұрын сіздерге әділ - қазылар алқасын таныстырайық!

Сонымен ортаға көңілді жарысқа қатысқалы отырған оқушыларымызды шақырамыз.Қошеметпен қарсы алайық!

Бүгінгі біздің ойынымыздың шартын таныстырып өтейін.Ойынымыз 2  бөлімнен тұрады.

1-бөлім.Мақалшылар.

2-Жұмбақшылар.

1. Бәйге
2. Көкпар
3. Дода
4. Көрермендер көрімдігі
5. Таныстыру:

Алғашқы айналым. Мақалшылар өздерін әділ-қазылар алқасына таныстырады.

Ойынымыздың шарты бойынша

♦      Бәйге.

«Кім көп біледі?» .

Әрбір ойыншы өздері қалаған,жақсы білетін мақалдарды,бір-бірін қайталамай білгенше айту.Әрбір мақалға ұпайдан беріледі.Бүгінгі мақал-мәтелдерімізді Отан,туған жер,еңбек,достық ынтымақ, бірлік,татулық жайында айтамыз.

Ендеше,ойынымызды бастайық.

♦      Көкпар.

Ал енді ойынымыздың келесі шартын түсіндірейік.Мен қазір мақалдың бірінші жолын оқимын. Сіздер жалғасын табасыздар.10 ұпайдан беріледі.

♦      Өнер- ағып жатқан бұлақ,

♦      Оқу- білім бұлағы,

Білім- өмір шырағы.

♦      Оқусыз білім жоқ,

Білімсіз күнің жоқ.

♦      Батыр туса, ел ырысы,

Жаңбыр жауса-жер ырысы.

♦      Елдің көркі- елімен,

Отан көркі- жерімен.

♦      Досы көпті жау алмайды,

Ақылы көпті дау алмайды.

♦      Жақсы ата- орман,

Жақсы бала- қорған.

♦      Өнер алды-қызыл тіл.

♦      Ер жігіт ел үшін туады,

Ел үшін өледі.

♦      Бірлігі жоқ ел тозады,

Бірлігі күшті ел озады.

Ұпайы аз оқушыны қошеметпен қол соғып, шығарып салайық.

Ойынымыздың 3- ші турын бастайық.

♦      Дода.

Бұл ойынымызда қарсыластар бір-біріне мақал айтып жарысады.Мысалы,бірінші ойынымыз кез-келген бір мақалды айтады,сол мақалға қарсылас ойыншы айтылған мақалдың ішіндегі бір сөзін алып, сол туралы мақал айтады.Сөйтіп,оқушылар алма-кезек мақал айтып жарысады.

20 ұпайдан беріледі.Осы ойында ұпайы көп оқушы мақал жеңімпазы болады.

♦      Көрермендер көрімдігі.

Мен сіздерге сөздер айтамын, сіздер сол сөзді қосып мақал айтасыздар.

      Ана.

♦      Анаға құрмет,

      Кішіге міндет.

♦      Арпа.

       Арпа бидай ас екен,

      Алтын күміс тас екен.

♦      Отан.

      Отан от басынан басталады.

♦      Ел.

      Ел іші- алтын бесік.

♦      Оқу.

      Оқу- инемен құдық қазғандай.

♦      Адам.

     Адам болатын бала алысқа қарайды.

♦      Өнер.

      Өнер- ағып жатқан бұлақ,

Білім- жанып тұрған шырақ.

Міне,ойынымздың бірінші бөлімі де аяқталды.

Ал енді екінші бөлімімізді бастайық.

♦      Ойлан тап.

Мен қазір сіздерге бірнеше жұмбақ жасырамын,жұмбақшылар шешеді.

 10 ұпайдан беріледі.

♦      Жазу жазып жалықпаған,

Жаза-жаза арықтаған. (бор)

♦      Тілдерімен жүреді,

Уақытты біледі. (сағат)

♦      Тоңғақты таниды,

Беті қолын қариды. (аяз)

♦      Қыста ғана болады,

Ұстасаң қолың тоңады. (қар)

♦      Іші жұмсақ, сырты қатты,

Еті қызыл, сүті тәтті. (қарбыз)

♦      Бұдан кір қорқады,

Судан бұл қорқады. (сабын)

♦      Ашылып, жабылады,

Әр үйден табылады. (есік)

♦      Табаныма байладым,

Қос аяқпен айдадым. (шаңғы)

♦      Қалың киімді ұнатады,

♦      Шешіндірсең жылайды. (пияз)

♦      Тапқырлық.

Жұмбақшылар бір-біріне жұмбақ айтады.

20 ұпайдан беріледі.Ұпайы аз жұмбақшыны қошеметпен қол соғып,шығарып    салайық.

            3- тур. Жекпе-жек.

20 ұпайдан беріледі.

1 ұпайдан беріледі.

          1.  Аласа ғана бойы бар,

Айналдырып киген тоны бар. (қой)

1.      Өзі айлакер,өзі бір қу,

Жүрген жері айқай да шу. (түлкі)

2.      Өзі үлкен жануар,

 Үстінде екі тауы бар. (түйе)

3.      Төрт аяғы, арқасы бар,

Еті жоқ, қаңқасы бар. (орындық).

♦      Соңғы айналым.

 Мақалшылар мен жұмбақшылардан шыққан екі оқушы ортаға шығады.Алдымен жұмбақ жасырылады.Жұмбақшы жауабын айтады,ал оның жауабындағы сөзге мақалшы мақал айтады.

1. Бетін адам ашады,

Білім нұрын шашады.(кітап).

Кітап – білім бұлағы,

Білім- өмір шырағы.

♦      Қалқиып ұзын құлағы,

      Елеңдеп қорқып тұрады. (қоян).

♦      Бір үйге көзсіз болып кіресің,

      Бұл үйден көрген болып шығасың. (мектеп).

♦      Жылт-жылт ескен,

Жылғадан өткен. (су).

Су ішкен құдығыңа түкірме.

♦      Ой толғау.

♦      Тіл не жарады? Бас

♦      Күлме кімге? Күлме досыңа,

      Келер басыңа.

♦      Аз сөз не?Аз сөз – алтын.

♦      Талаптыға не жауар? Нұр.

Қорытынды:

Мақал-мәтел ата-бабамыздан қалған өшпес мұра,тәрбиелік мәні зор,рухани байлық.Мақал- мәтелдер-парасатты тәрбиеші,әділ сыншы,адал ақылшы,епті елші.Сондықтан мақал-мәтелдерді жаттап үйренейік.