Классный час «Жизнь и творчество писателя, учителя
Ожева Аскарбия Рамазановича»
1вед. Шъуимафэ шIу, тихьакIэ лъапIэхэр!
Мы илъэсэу къихьагъэр «Литературэм иилъэс». Ащ
къыхэк1эу непэ тизэIукIэ фэгъэхьыгъэщт тикIэлэегъэджэ
гупсэу, тхэныр, усэныр зикIасэщтыгъэу «Адыгэ респубикэм итхак1охэм ясоюз
ичленэу», «Урысыем гъэсэныгъэмкIэ иIофышIэ гъэшIуагъэу», «Адыгэ республикэм изаслуженнэ кIэлэегъаджэу»,
адыгабзэмкIэ Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ дэжь щыIэ
Советым илъэс 17 –рэ чанэу Iоф щызышIагъэу, къуаджэр зыгъэдахэщтыгъэ цIыфэу Ожъ
Аскэрбый Рэмэзанэ ыкъор ары.
Ожъ Аскэрбый
адыгабзэмрэ, адыгэ литературэмрэ аригъэхьыщтыгъэ. Исэнэхьат, иныдэлъфыбзэ
фэшъыпкъэу, Улэпэ гурыт еджапIэм щылэжьагъ. КIэлэеджэкIо пчъагъэу
къычIигъэкIыгъэхэм яныдэлъфыбзэ шIу
аригъэлъэгъун ылъэкIыгъ, иIофшIэгъухэм ящысэтехыпIагъ, фэбагъэ
зыхэлъ цIыфэу щытыгъ.
Гущы1э етэты Ожъ
Аскэрбый ишъэогъоу, илъэс пчъагъэм 1оф дэзыш1агъэу Л1ыунэе Аслъан
(Слайд )
2Вед. Ожъ Аскэрбый Рэмэзан ыкъор мэкъуогъум иим,
минрэ
щъибгъурэ
токIитIурэ хырэ илъэсым къуаджэу Улапэ
къыщыхъугъ.
Минрэ шъибгъурэ шъэныкъорэ плIырэ илъэсым
Улапэ гурыт
еджапэм чIахьэ ыкIи минрэ шъибгъурэ токIищрэ
хырэ
илъэсым ар къеухы. ИцIыкIугъом щегъэжьагъэу Адыгэ
литературэр
шIу дэдэ ылъэгъущтыгъэ. Яблэнэрэ классым исэу
тхэныр
ригъэжьагъ. Гъэзетэу «Социалистическэ Адыгеим»
заметкэ цIыкIоу
ытхыхэрэр къырагъахьэщтыгъэ. Апшъэрэ
классхэм
ащеджэ зэхъум иусэхэри гъэзетым къихьэ хъугъэ.
Статья зэмылIэужыгъохэри
къыригъахьэу ригъэжьагъ.
(слайд)
2Вед. 1966-1969 илъэсхэм хы флотым къулыкъур
щихьыгъ.
Къулыкъум
зыщэIами гъэзетым къэтхэныр зэпигъэущтыгъэп,
ыкIи
армейскэ гъэзетэу «Флаг Родины» зыфиIорэм ныбджэ -
гъуныгъэ
дыриIагъ.Къулыкъур къызеухы ужым 1969-рэ
илъэсым
АГПИ-м чIахьэ ыкIи 1974-рэ илъэсым къеухы. А
лъэхъаным
тхэным нахь лъэшэу ыуж ихьагъ. Район гъэзетэу
«Дружба»
зыфиIорэм икIэлэцIыкIу рассказхэр къарэхьэх,
республиканскэ
гъэзетэу «Адыгэ макъэм» иусэхэри,
ирассказхэри
къарыхьэзэпыт хъугъэ.
(слайд)
1Вед. Илъэс тIокIитIум ехъурэ Ожъ Аскэрбый Улэпэ еджапIэм
кIэлэегъаджэу
Iоф щишIагъ. КIэлэеджакIомэ Iоф зэради -
шIагъэм,
екIолIэкIэ тэрэз зэрафыриIагъэм къахэкIэу
нэбгырэ пэпчъ шIэныгъэ куухэр аригъэгъотыщтыгъэ. Ау
шIэныгъэ куу
къодые кIэлэеджакIом еогъэгъоткIэ
зэрэмыхъущтыр Аскэрбый дэгъоу къыгурыIощтыгъэ.
Шэн
зекIокIэ дахэхэр, Iадэбныгъэрэ, шъхьакIэфэныгъэрэ
ахэлъэу кIэлэеджакIохэр ыгъэсэнхэми мэхьанэшхо
аритыщтыгъэ.
(слайд).
2Вед. Ожъ Аскэрбый…а цIэр ымышIэу,
ымылъытэу Улапэ цIыф
къыдэкIыщтэп.
Улапэ изакъоп – зэрэреспубликэу пштэми
щызэлъашIэ
тхак1у, адыгабзэмкIэ кIэлэегъэджагъ, IэкIыб
хэгъэгум
ащыпсэухэрэми ащ ыусыгъэхэм ащыщхэр
алъыIэсыгъэх.
Къэубыт, ныбджэгъур, къэсэщэи сIэпэ,
Гур гъэпсэф, бысым пфэхъущт о си Улапэ.
ШIукIэ укъэкIуагъэмэ – утихьакIэ
гупс,
Зэрэкъуаджэу уибысым, ащ уемыгупшыс.
Джаущтэу игухэлъ
шъхьаIэ къыщеIо усакIом иусэу «Еблагъ Улапэ» зыфиIорэм.
ТхьагъэпцIыгъэрэ, шъорышIыгъэрэ зыкIэмылъ гущыIэ къызэрыкIох, псэлъэ шъхьэихыгъ. ШIу
уалъэгъуным, шъыпкъэр пIощтмэ, сыда адэ нахь гушIуагъоу
щыIэр? Iофэу пшIэрэр ашIодэгъумэ, ащыгъум ори уишIушIагъэ
алъытэщт. Ар уищыIэныгъэ къыбдэхъумэ пкIэнчъэп ныIа
узэрэщыIагъэр! Ащ нахь насыпыгъэ зыми къыдэхъугъэп, джары дунэе
мылъкур! Джары - гупшысэ иныр, насыпыгъэ лъэшыр, шIушIэн,
арых игъашIи, иуси зыфигъэзагъэхэр.
(Слайд)
Усэу «Еблагъ
Улапэ» н.23 Выкъэ Бислъан.
______________________________________________________
1Вед 2008-рэ илъэсым иапэрэ тхылъэу «Гугъэ» зыфиIорэр
къыдэкIы. ЗэкI пIоми
хъунэу ащ къыдэхьагъэхэр къоджэ
дэсхэу, мафэ къэс
зыхэсхэм, зыдэлажьэхэрэм, ахэм
ягупшысэхэм,
шIум, дэхагъэм, цIыфыгъэ – Iадэбныгъэм
афэгъэхьыгъэх.
Мы тхылъым гъыбзэхэри, кIэлэцIыкIумэ апае усэхэри,
сэмэркъэухэри къыдэхьагъэх.
( слайд)
(Сценки из
книги) исп.
1.
«Ят1онэрэ
ч1ып1эр ренэу ыубытыщтыгъ.» _____________________________________________________Исхьакъ
и Мыекъуапэ к1уак1. Къэзыш1ыхэрэр: я 9-рэ классым ик1элэеджак1охэр.
Вед. Адыгэхэм ящы1эк1э -псэук1э, ятарихъ гъыбзэмэ ч1ып1эшхо щаубытыщтыгъэ.
Аскэрбыи ащ мэхьанэшхо ритыщтыгъ, ахэмэ яугъоижьын пылъыгъ. Ык1и гъыбзэ пчъагъэ
ыугъоижьи , зэригъэзэфэжьи тхылъэу «Гугъэ » зыфи1орэм къыдигъэхьагъэх.Ежь
Аскэрбыи типщынэо ц1эры1оу Хъунэ Аскэрбый (нахьыбэм зэраш1эщтыгъэр Люкэ)
фэгъэхьыгъэ гъыбзэ ытхыгъагъ. Ащ шъуедгъэдэ1умэ тш1оигъу.
«Хъунэ Люкэ
игъыбз» къэзы1орэр – Унэрэкъо Л.
2 Вед. 2009 – рэ илъэсым усэхэр зыдэт сборникэу
«Мэзэгъо чэщ»
зыфиIорэр, а
илъэс дэдэм кIэлэцIыкIумэ апае тхылъ цIыкIоу
«Жалость»
зыфиIорэр урысыбзэкIэ къыдигъэкIыгъэх.
(слайд)
1 Вед. ЦIыфхэр зыгъэгумэкIырэ Iофыгъоу,
Аскэрбый ытхыгъэхэм
къащиIатрэр
бэ. Джащ фэдэу усэхэр зыдэт тхылъэу «Мэзэгъо
чэщ» ыIуи
зэджагъэр цIыфыгъэм укъыфэзгъэущырэ
тхыгъэхэмкIэ
ушъагъэ. Мыщ усэ зэфэшъхьафхэу «Адыгэ
гербым»,
«Адыгэ флагым», «Адыгэ цыем», «Адыгэ
бзылъфыгъэм» афэгъэхьыгъэхэу бэ къыдэхьагъэхэр. А усэ
цIыкIумэ
ащыщхэмэ шъуядэIунхэу шъукъетэгъэблагъэ.
.
(Адыгэ
гербыр – н.4 ______________________.
(Адыгэ
быракъыр – н.5 _____________________.
Адыгэ цый
- ______________________ .
( 1
танец)
2Вед.
СыдигъокIи Ожъ Аскэрбый гоIалэу, гумэкIылэу, IэпыIэгъу
зищыкIэгъэ
пстэуми ыIэ афищэинэу хьазырэу къыхьыщтыгъэ.
Зэ нэмыIэми
Аскэрбый екIолIагъэм ар зэхишIагъ, ащ фэдэ
цIыфыгъэу
усакIом хэлъыгъэр хэти ыгу къинагъэу, изэхашIэ
щыщы хъугъэу
къызыдехьы.Усэу «Уадыгэмэ адыгагъэ
зыхэгъэлъ»
зыфиIорэм усакIом еплъыкIэу иIэхэр ежь
ышъхьэкIэ
шапхъэу зыдиIыгъыр адыгагъэм пае шэн –
зекIокIэ
дахэу цIыфым хэлъын фаехэм, мы усэм
къыщыреIотыкIы.
Усэу (Уадыгэмэ
адыгагъэ зыхэгъэлъ н.20)
къеджэрэр ____________________________.
«Адыгэхэр»
- Шъхьахъутэ Рустам.
1Вед. ЩыIэныгъэ хэшIыкI инэу Аскэрбый иIагъэм
диштэу
илитературнэ творчестви зиушъомбгъущтыгъэ.
Рассказхэм ахэлъ гупшысэхэр нахь куоу, щыIэныгъэм
ианахь Iофыгъо шъхьаIэхэр къашиIэтхэу тхэщтыгъэ.
Аскэрбый къыIуатэрэр исурэтхэмкIэ къеушыхьаты.
Итхылъхэм адэт сурэтхэм ащыщхэр ежь ышIыгъэх.
ЯплIэнэрэ тхылъэу «БлэкIыгъэ заом иджэрпэджэжь»
зыфиIорэр 2011 – рэ илъэсым къыдэкIыгъ. Ащ
рассказхэри ,
зы поэми,
зы пьеси къыдигъэхьагъэх.
(слайд)
(Видео
с речью А.Р.Ожева)
____________________________________________________________________________________________________________________
2Вед. 2012 –рэ илъэсым кIэлэцIыкIумэ апае
усэхэр
зыдэт тхылъыкIэ къыдигъэкIыгъ.
«Сэ лъытакIэ зэсэгъашIэ» ащ цIэу фишIыгъэр.
А тхылъыр
ежь икIалэхэу Рустамрэ, Нуретрэ ацIэкIэ
ытхыгъ.
(слайд)
«Къэлэубатэ
иупчIэхэр» Нэгъой Рустам.
«Ситэтэжъ» Шъхьахъут1э Б.
1Вед. НыбжьыкIагъэр, шIулъэгъу дахэр ятемэу усабэхэр Ожъым
ытхыгъэх. «ШIулъэгъур
1ахьы мыгощ», «СишIулъэгъу»,
«Сыгум укъэкIы»,
«Адыгэ пшъашъэр гъогум къырэкIо»
ахэм анэмыкIхэм яшIулъэгъу
дахэ икъэргъуагъэ, ифэбагъэ
ащызэхэошIэ, гур
аукъэбзэу, дэхагъэм, шIугъэм уфащэу
кIочIэ
гъэшэгъон къыпхалъхьэу лъэкI ахэлъ.
« Адыгэ
пшъашъэр гъогум къырэкIо» н.8 зыфиIорэ усэм къытфеджэщтыр _________________________
2Вед. 2013 – рэ илъэсым итхылъыкIэхэу «Тыгъугъэ
шIулъэгъумрэ»,
«Алло,сыпсэ закъу» зыфиIорэмрэ къыдэкIых.
«Тыгъугъэ шIулъэгъум» рассказхэмрэ, повестьрэ дэтых.
«Алло, сыпсэ закъу» зыфиIорэ тхылъым лакъырдышъом
итхэу рассказхэр къыдигъэхьагъ.Ожъ Аскэрбый мы тхылъхэр
ытхыхэ зэхъум анахь инэплъэгъу итыгъэр ныбжьыкIэхэу
апэрэ лъэбэкъухэр щыIэныгъэм щызышIыхэрэр, ахэм ядунэе
еплъыкI,
яшIулъэгъу, янасып зызэриушхурэр, е зэрар
къафэхъурэр ары.
(слайд)
Ахэмэ ащыщ
сценкэхэу «Алло, сыпсэ закъурэ», «Миллионным игъэрхэрэмрэ» шъуяплъынэу
шъукъетэгъэблагъэ. Сценкэр къэзышIырэр
____________________________________________________________________________________________________________________
( Слайд)
1 Вед. ИкIэухым
къатIомэ тшIоигъу зэлъашIэрэ кIэлэегъэджэ
пэрытэу,
адыгабзэм иухъумакIоу, егъэджэн IэпыIэгъу
тхылъхэм язэхэгъэуцон зиIахь хэлъэу, ныбжьыкIэ лIэужыбэр
щыIэныгъэ гъогу зафэм тезыщагъэу, къэралыгъо щытхъуцIэ
инхэр егъэджэн – пIуныгъэ IофымкIэ
къызфагъэшъошагъэу,
Улапэ идахэ зыIэтыгъэ журналистэу, тхакIоу, инхэм ыкIи
цIыкIухэм апае тхылъхэр къыдэзгъэкIыгъэу Ожъ Аскэрбый
Рэмэзанэ ыкъор чъэпыогъум и 22 – рэм
къызытхэмытыжьыр илъэсит1у хъугъэ.
Ожъ Аскэрбый ышъхьэкIэ
тхэмытыжьми иусэ тхылъхэр
тигъогогъоу тигъусэх, тиупчIэжьэгъух, тиджэуапых.
Аскэрбый
опсэуфэ лъэуж дахэ къыгъэнагъ.
(слайд)
