Сценарий классного часа"С днем рождения"

Кичәлин төр: «Мендллhнә авъяс»

Кичәлин күсл:

1.     Өвкнрин  авъясла таньлдулх, амн үгин зөөр дамҗулад, күүкдин келнә көрң байҗулх;

2.     Хальмг улсин авъясин чинрнь медүлҗ, өвкнрин заңшалын учр-утхнь медүлх;

3.     Олн-зүсн эв-арh олзлад, ахр келв тогтаhад, текстәр көдллhн.

Кичәлин дөңцл: компьютер, проектор, интерактивн самбр, дегтр, презентац, зургуд, наадд, кроссворд, Байр-наадhа.

Кичәлин йовуд:

Оргмомент

Б: Мендвт күүкд, күндтә багшнр, ирсн гиичнр! Мини нерн Буван А.В.

Би Баh – Дорвдя дундын 2-гч тойгта школын хальмг келнә багш.

Мана кичәлин төр - Мендллhнә авъяс. Мендллhнә авъяс – хальмг улсин заӊшалд ик орм эзлнә. Менд сурсн күн – цаhан седкләсн, улан чирәhәрн үзүләд күүнднә. Хоорндан нег-негнләрн чирәhәрн үзүләд, менд сурад, күүндхмн. Танаhур нег соньн гиич ирсн бәәнә. Эн кемб, күүкд?

Б: Күүкд, Байрла цугтан таньлдый?

Байр: Тана нерн кемб?

Байр: Та яhҗ бәәнәт?

Б: Хамдан келтн. Та кедүдгч класст сурчанат?

Б: Бидн йир сян кевяр харhад мендлвидн. Тиим эсий, Байр?

Байр: Э-э, сән, ухата күүкд!

Б: Байр мана кичәлд орлцад, таднд, күүкд, нөкд болх.

(Презентац үзүллhн. Хальмг айсин дууhар дөң кеhәд, Саңhҗин Босян «Мендвт» гидг шүлгиг умшллhн.)

Саңhҗин Бося «Мендвт»

«Мендвт» гисн –

Мөңк күмни җирhлд,

Кезәнә Прометей әмтнд

Күргсн hал мет.

Б: Күүкд, энд ю зурата?

Б: Эн шүлгин тасрхад hол үгмүд ямаран?

Б: Йир сән. Юңгад гихлә, менд гисн үг hалла дүңцүлнә. Һал халун, менд бас халун.

(Презентац үзүллhн)

Җирhлд унтрш уга,

Җилд үкш уга.

Һалд шатш уга,

Һазрт таалта үг.

Б: Эн шүлгин тасрхад «менд» гисн үг унтрш уга, таалта үг гиҗ келгднә. Юнгад гихлә менд сурсн күн – цаhан седкләсн, улан чирәhәрн үзүләд күүнднә. Болн эн мана авъяс.

Кичәлин төрлә таньлдллhн

Б: Яhҗ мендлдгиг соңсн, үзсн болхт. Бидн өдр болhн нег-негнләрн мендввидн. Эндр би таднла хамдан яhҗ мендлх кергтә үзүлхвидн.

Б: Менд сурхларн, цуhар халун hарарн мендлнә. (Показываю) Бостн цуhар!  Эн мини барун hар, эн мини зүн hар, нег ташад, 2 ташад, 3, 4,5. (хором)

Б: Ода болхла мана өвкнр яhж нег-негнләрн мендлгддг тодлхм.  Тер учрар Байрта болн Боова нааран hарад нанла хамдан үзүлчкм. Байр маднд нөкд болна.

1)  Хойр күүкн харhхларн, толhаhарн гекәд мендлнә.

Чик. Йир сян. Цугтан хамдан кехмн.

Б: Савр Лиж хойр hарад хойр көвүн яhҗ  мендлгддг үзүлх. Эн барун hар, эн зүн hар.

2)  Хойр көвүн харhхла, хойр hарарн мендлнә.

Б: Чик. Йир сян Цугтан хамдан кехмн.

     Б: Ода Сарӊ Айса хойр нааран hартн. Эн барун hар, зүркн альд?

3)  Күүкн көвүн харhхла, барун hарарн зүркндән түшәд, толhаhарн гекәд мендлх кергтә.

Б: Чик. Йир сян. Цугтан хамдан кехмн. Манна ээҗ-аав hаран намчлад мендлнә.

4)  Медәтә күн hаран намчлад мендлнә.

Байр: Ямр сәәхн авъяс! Олн-зүсн мендллhн бәәнә. Та хойр үзүлтн, буйн болтха, яhҗ күүкн көвүн хойр мендлнә?

Б: Йир сән. Чи Байр чик келвч, ухата күүкд.

Б: Мана ээж-аавнр хуучн авъясар нег-негән тевчәд, иигж олн-зүсн медлддг бәәсмн.

Б: Ода нег наад наадый! Эн үзгүдин заагас манна кичәлин төрлә залhлдата hурвн үгмүд олж автн.

(Музыка. Стих)

Б:Альвн бичкн күүкд

Амлҗ, келнд орхларн.

«Мендвт» гиҗ әмтнд

Маасхлзҗ, hаран өгнә.

Б: Күн бичкнәсн авн заңшал дасад мендлддг. Энд бичкн көвүн зурата.  Эн көвүн йир өкәр, бичкн, сергмҗтә, байрлҗ инәҗәнә. Эн көвүн дураhад байртаhар, сергмжтәhәр  күүндхм.

Б: Эн зургт кен зурата?

Б: Эн көвүн ямаран?

Б: Эн көвүн бичкн, өкәр, байрта, альвн, сергмжтә, ухата – цуг эн үгмүд ямаран сурврт хәрү өгнә?

Б: Эн ямаран келлhнә хүв?

(Музыка. Стих.)

Көвүhән көгшн ээҗнь

Кеерәс ирсн цагтнь

«Мендвчи!» гиҗ өмнәснь

Мелмлзҗ, седклән тальвна.

Б: Эн шүлг йир сәәхн, айста эгшгүд цуhар нииләд, сәәхн үгмүд тогтана. Эгшгүд ямаран 2 әңгд хувагдна?

Байр: Хамдан нерәд өгхм эгшгүдиг?

Б: Көвүhән, альвн, ээҗнь, орхларн гидг үгмүдт ямаран эгшгүд бәәнә келхт.

(Үгмүд түүhәд авх, сурhульчнр самбрт hарад бичнә)

Б: Чик. Эгшгин таарлт гидг зокалыг бидн хальмг келнә Алтн зокал гиҗ нерәднәвидн.

Б: Эн мини умшсн бадгт хәәртә ээҗин тускар келгднә. Тадн бас ээҗдән дурта болхт.  Ода иим даалhвр күцәхмн.

Билгин көдлмш

Б: Эн үгмүд умшад, зург олзлад зәңг тогтатн.

Б: Ода эн зәңгсиг айслулҗ умшад, орчултн.

Б: Зәңгин hол мөчмүд олҗ автн.

Байр: Чикәр даалhвран күцәвт, йир сәәнәр күцәвт. Ода невчк амрхм. Зоя Леонидовна, невчк амрхий?

ФИЗМИНУТКА

Толhаhарн гекәд- гекәд,

Эмәрн холькад-холькад,

Нааран хәләһәд,

Цааран хәләһәд,

Орндан суутн!

 Б: Мендллhнә авъяс мана җирhлд онц орм эзлнә. Хальмг улсин заӊшал ик чинртә, янзта болдмн, мендлснә хөөн хальмг улс гертян орулад, хальмг халун цә өгдмн. (На слайде Рисунок1)

Күүндвр

Б: - Тана өрк-бүлд кен әмтәхн цә чанна?

Б: Чи хальмг цә чанхла экдән нөкд болнуч?

Б: Сән. Бидн Байрла хамдан тана гиичнр, ода маднд хуучн авъясар цә чанх болвзат.

Б: 1-гч баг ода болхла хальмг цә чанх зөвтәт. Эн үгмүд дигләд, цә чанхт. (Хәәснд усн, давсн, цә, зать, тосн – используя эти слова, выстраивают последовательность варки калм.чая)

2-гч баг цә ямаран болна гиҗ энд бичх. (Ця ямтяхн, канкнсн, цаhан, зандрсн, хальмг-хором)

 (Хальмг ця-Очкаев «Худ ёвгня дун»)

Байр: Сән үүрмүд гиичнрән сәәнәр тосддг бәәҗт.

Б: Ээҗ-аавин авъясан hартан бәрҗ, хадhлҗ йовхитн би дурдҗанав.

Ода зандрсн, үстә, амта, әмтәхн, хальмг цәәhәән ууhад, амрцхай?

Кичәлин төр батлhн

Б: Наадн «Хальмг авъяс». Энд кедү зург зурата?

Б: Ямаран зургуд?

Б: Үзг гисн юмб?

Б: Үг гисн юмб?

Б: Эн нааднд үгмүдин түрүн үзг олзлад, шин үг тогтатн.

Б: Ямаран үг болна?

Б: Сән. Цааранднь?

Б: Ямаран үг болна?

Б: Сән. Цааранднь?

Б: Ямаран үг болна?

Б: Алтн шорад даргддго – эн кезянк хальмг үлгүр. Учр-утхнь тиим – өвкнрин авъясан хадhлх кергтә, делгрүлх кергтә. Күүкд, тана өмн цаасд сурврмуд бичәтә бәәнә. Сурвр болhн нег-негнәсн сурад, күүндвр тогтатн.

Темдг тәвлhн

Б: Йир сән. Күүкд, би таднд ик ханлт өргжәнәв. Байр, күүкд-көвүдт ямаран темдг тәвхмн?

Байр: Зоя Леонидовна, эндр күүкд-көвүд сәәнәр көдллә.

Б: Байрин селвгәр, цугтаднь «5» темдг тәвҗәнәв. Цугтан йир сән гидгәр көдлвт. Мана кичәлин мартшгон төләд бидн таднд целвг  боорцг белглҗәнәв. Эн боорцгт үлгүрмүд бичәтә бәәнә.

Герин даалhвр

Б: Тана герин даалhвр – өгсн үлгүрмүдәс 2-3үлгүрмүд чееҗәр дасх. «Мендллhнә авъяс» гидг төрәр бичкн келвр тогтах.

Сансн санантн күцтхә,

Сурhультн уралан йовтха,

Тана ээҗ-аавнр, эк-эцкнр, эгчнр-дүүнр

Эрүл-менд җирhтхә,

Олн Деедс өршәтхә!

Мана кичәл төгсв. Бостн цуhар. Сән бәәтн!