Джусойты Нафийымæ фембæлды
сценари
Автор: Бигъаты Дианæ
Джусойты Нафийымæ фембæлды сценари
Разныхас.
Скъолайы гимн
Сценæ
На интерактивной доске хæхтæ. Зæлы ламардойнаг сабыргай.
Амонæг: Пагæты Аидæ
Æгомыг сты хæхтæ. Зарын нæ зонынц, дзурын нæ зонынц. Æрмæст æнусты дæргъы хъусынц. Хъусынц сæ фæдджиты цæрæг адæммæ. Кæсынц бæрзондæй ныллæгмæ, фæлтæр фæлтæры куыд ивы, уый уынынц. Æгомыг сты хæхтæ, нæ зарынц, нæ дзурынц, æрмæст хъусынц. Чи зоны нæ дзурынц-сæ хъуыр адæмы цæссыгтæй æхгæд у. Чи зоны нæ зарынц-зæрдæ ныддур æнусон мастæй æмæ нал зоны зарджытæ. Цæссыг хæхты фарстæй цыхцырджытæ ныллæуыд æмæ кæм, суадон, кæм суары цъырттæй уайы дæлæмæ, кæмттæм. Хид, цæхджын хид ацыд денджызмæ æмæ фæйлауы æнæ истæфхæрдау зæрдæйы. Фæлæ туг,туг цы фæци хурмæ æхсгæ чи кæны, ихыбын сæлгæ, мæры æмбийгæ, уыцы туг, фыдæлты туг?
(Звучит Ламардойнаг. Сывæллæттæ мидæмæ цæуынц мигæнæнтимæ)
Интерактивон фæйнæгыл презентаци
Амонæг: Джагайты Алан Фыдæлты кад-уый стыр бæрн æмæ стыр сæрыстырдзинады хос у. Фыдæлты кад кæд дæхимæ исыс, уæд æм хъуамæ исты дæ уды номыл бафтауай, уæд та судзины быны йас. Нæ, уый нæй, уæд æм æгады къæм уæддæр ма куы баппар.
Æмдзæвгæтæ:
Ныр мах стæм йæ бæрныдзыд нæ бæстæн
Æмæ хъæуы ныр бахындзын нæ фæлтæр
Цы ныууагътой нæ разагъды фыдæлтæ
Нæ абонæн, нæ сомбонæн сæ фæстæ.
Фыдæлтæ нын цы рухс зæрдæ ныууагътой
Фыдæй-фыртмæ кæй лæвæрдтой хæзнайау
Цахарады æфхæрд кæй нæ ныссаста
Уый абон риуы царды цинæй райы
Нæ зæрдæргъæвст фыдæлтæ нын сæ фæстæ
Сæ аивад, сæ зарджытæ ныууагътой
Нæ адæм уый бæрц зарджытæ нывæзта
Цыма нæ зæххуы булæмæргъты ахстон
На доске вот этот слайд - Зæй зæйы ……Хъазиты Мелитон.
Амонæг: Джагайты Алан: Ирыстонæн иууыл стырдæр хæрзты чи бацыд æмæ цæуы, уыцы намысдджын лæгтæй иу у нæ абоны фембæлды хъайтар. Нæ буц уазæг-Джусойты Нафи.
Амонæг: Пагæты Аидæ Ирон филологийы ахæм жанр нал баззади, Нафи йæ курдиат кæм нæ равдыста- поэзи, прозæ, драмматургийæ, тæлмац, критикæ, публицистикæ, литературæ зонынад, æвзагзонынад æмæ алы ран дæр бæрæгæй разынд йæ ирд курдиат.
Бигъаты Аминæт:
Нæ буц хистæр! Дæ хæрзтæ-мин
Фæзминаг кæстæртæн æнусмæ
Дæ тых, дæ уарзт æмæ дæ цин
Хæссыс тырысайау ды рухсмæ!
Æнусмæ- адæмы хъæбул
Бæласау уидагджын дæ фæллой
Кæд фæнды «Сах» бады дæ хъул
Цæудзысты фæлтæртæ дæ æнцой
Дæ кад фæзминагдæр дæуæй
Дæ азтæй хистæр у дæ фæллой
Ирыстон фидауы лæгæй
Цæрдзæн дæ ныфс, дæ цыт,дæ хорз кой!
Хабæты Риммæ
В конце дарит ему это стихотворение на открытке.
Амонæг: Джагайты Алан: Хуыцау йæ адæмы фарнæн кæй радты, ууыл аудгæ дæр кæны. Зæйы стыр фыдбылыз куы рцыд, Джусойты хъæу куы фæласта, уæд , зæгъынц, уыцы бон Нафи скъоламæ нæ рацыд, сæ хæдзар та хъæугæрон уыд, æмæ суинаг лæппуйы йæ ныхыфыст бахъахъхъæдта нæ амондæн, нæ абонæн, нæ фидæнæн.
Æмдзæвгæ дзуры Кудзаты Æхсар
Мæ рагбонты, мæ сабион цъæх бонты
Мæ уд куы уыд иу зæлдæйсæлæт
Уæд базыдтон фыццаг мæ лæппын зондæй
Ис а дунейыл цин æмæ мæлæт
Уæд иу ахæмы федтон: хъæу, нæ уæзæг
Æвиппайды айсæф с, адæлмит, фæцис…
Цы рцыд? Нæ ахаста саби зонд йæ дзырдæй
Дзыназгæ лæгыл кодта саби дис.
Истæй, æрвдзæфау, бамбæрста бæлвырдæй.
Дунейыл ис мæлæт, фыдамонд ис.
Амонæг: Джагайты Алан: Гасанты Валерæйы ныхæстæ:
Поэт… Цæй диссаг дæ æвæдза! Ды хъусыс царды зарæг, æнкъарыс æрдзы æмæ дунейы цыкура æнгас сусæгтæ. Цæрыс адæмы цин æмæ рисæй. Дæуæн дæ уды уыцы хорзæх Стыр Хуыцау æмæ йæ зæдтæй стыр хæзнатæн лæвæрд у. Цæмæй ды, зæххон адæмы тавай, уыцы хорзæхæй рухс сын кæнай сæ зæрдæтæ æмæ удтæ, ссурай сын дард сæ тыхстытæ æмæ мæстытæ. Уыцы табуйаг хорзæхтæй æххæстæй хайджын сты Джусойты æфсымæртæ Нафи æмæ Таймураз.
Амонæг: Пагæты Аидæ Поэт йæ адæмæн у сæ раздзог. Уый тыххæй фæраст 16 аздзыд лæппу Фыдыбæстæйы Стыр хæстмæ.
Æмдзæвгæтæ хæсты тыххæй
Бероев Алан «Немыцаг салдат»
Немыцаг салдат ныддæлгом зæххыл,
Сау зæрдæйы ахызти тæвд нæмыг!
Ныр лæзæры уалдзыгон тæрк зæгъы,
Къаскæйы æрлæдæрсы ыстæм сыг.
Немыцаг ныддæлгом цъыфы зæххыл!
Худы йыл Советон арв-бæлоннгъуыз.
Уый нæ зæххæн саг лæгмар цы зæгъы?
Æввæццæгæн йæ фыдмиты бæстон хыгъд:
Цал амардта, цас фæдавта махæй,
Цал хæдзары нал баззад мигæнæн?
Нæ, уый куры а-бæстæй зынаргъæй
Иу чысыл зæххы гæппæл ингæнæн.
Немыцаг бæзджын цъыфы нызгæгъуыз!
Зæхх æм дзуры: «Мах фыдми нæ барæм!
А-бæсты куыдзы мард дæр ныгæнынц.
Гъе, æрмæст нæм нæй ингæн лæгмарæн!»
Гæззаты Давид «Ме мбалæн йæ къух фæцæф ис хæсты»
Комайты Самирæ «Доныбыл уыди нæ тохы арæн»
Гæджиты Азæмæт «Хорз дæ, хорз, украинаг сырххæрис»
Сохиты Ацæмæз «Гыццимæ»
Гыццимæ
Зымæгон даргъ æхсæв,
Картофæй конд уæдæрттыл
Къухтаг ды
Хъуыст де `лхуыйы зыр-зыр
Ды кодтай аргъæуттæ
Мæ сæр æркъул дæ тæрттыл
Ныр дæр мæ риуы ис дæ уыцы хсæвы дзырд
Ды кодтай аргъæуттæ,
Нæ цары дымгæ ниудта…
Мæ цæсты раз лæууыд
Æхсон уæйыджы фсæр…
О, рæстæг ацыдис! Куы рцæуин,
Уæд æниу та
Æруадзин сабийау дæ хъæбысмæ мæ сæр
Æгъыссæг тохты мыл ныр
Къорд æхсæвтæ сбон и
Фæлидзы топпы `хстæй
Салдаты адджын фын
Æз рымысын, гыцци, дæ аргъæутты кæрон иу,
Мæн дæр куы фæндыдис
Хъæбатыр лæг уæвын
Амонæг: Пагæты Аидæ Райгуырæн зæххмæ уарзондзинад саби рахæссы йæ мады æхсыримæ. А-ло-лайы зарæгмæ хъусгæйæ, бауарзы саби мадæлон æвзаг.
Сывæллæттæ бадынц залы, райдыдтой дзурын Хаджеты Таймуразы «Авдæны зарæг»
Ало-лотæ, цыцытæ,
Цъындæг, сындæг,
Дзæццытæ…
Гакк-гакк,куыдзы гакк,-
Чысыл чызг у, быдзыга!
Куыдзæн дæр æй нæ ратдзынæ
Арсæн дæр мын æвгъау у:
Пылыстæг у, æргъæу у-
Мæхицæн æй ныууадздзынæн
Ало-лотæ, цыцытæ,
Æрцъынд,æрцъынд,
Дзæццытæ!...
Ало-лотæ, цыцытæ,
Хорз дунемæ æрцыдтæ.
Бафсæд æм, хур, кæсынæй,
Дæ гаккитыл-цæуынæй,
Дæ чысылæй-кæуынæй,
Куы айрæзай-цæрынæй.
дарддæр кæнынц Найы авдæны зарæг.
Амонæг: Джагайты Алан Уæдæ цæй намысджын, цæй фæрнжын уыд уыцы комбæстæ, уыцы хъæу, уыцы мыггаг, уыцы артдзæст, уыцы ныййарджытæ Джусойты Гришæ æмæ Хуыгиан Соня, сæ авдæнæй Ирыстоны зæххмæ ахæм номдзыд хъæбултæ кæмæн æрхыст. Джусойты Нафи æмæ Таймуразы ном хъуыстгонд у канд Ирыстоны нæ, фæлæ æнæхъæн Уæрæсейы дæр Мэри æмæ Клавдийа цæрæнбон лæггад кæнынц ахуырадæн.
Экраныл Нафийы ныхæстæ (на фоне их дома):
« Мæ уарзон райгуырæн къæсæр,
Ды ныр рыг миты сагъд, тъæпæнтæ»
Джусойты Элинæ дзуры æмдзæвгæ «Хæдзары фарн»
Æрæййæфтон дæ, райгуырæн къæсæр,
Æцæгæй дæр-рыг миты сагъд,тъæпæнæй.
Дæ пецы-суг…Хъæлæсыдзаг ныззар,
Æрвон тыгъдады урс-урсид тæмæнæй
Дæхи æбатух. Уазæгуарз-дæ хо,
Йæ ном нæры сæрæн чызгæй,рæдауæй…
Нæ йæ зоны: фыдбылызы тæрхон
Кæнынц мæнæн фыддуг æмæ фыдадæм.
Æмæ уæзбын уæлибæхты рæгъау
Нæ кæны фынгмæ пецы лагъзæй зивæг:
Мæ хо кæны нæ комбæстæн æгъдау,
Цæмæй нæ уа йæ уаз æфсымæр иунæг.
Уый хорз, мæ хо! Фæлæ мæн та фæнды,
Куы хониккой æфсæрмаккаг, хъæбатыр,
Цы лæджы номмæ бахæссын уæндынц:
Æууæнк, растдзинад æмæ хатыр!
Фæлæ гавзыкк у а хорзæхтæй зæхх,-
Цы хъауджы у сæмпъæрчъийæн мæ зарæг?
Цæттæ мын дар фæдисонау мæ бæх,-
Мæ мардыл макуы райхъуыса дæ хъарæг!
Амонæг: Пагæты Аидæ Ирыстоны фæссивæды номæй уын «Стыр бузныг» зæгъынц Хетæгкаты Къостайы номхæссæг, 13-æм скъолайы ахуыргæнджытæ æмæ ахуырдзаутæ!
Кудзаты Дзерассæ рахыст «О ма дзур горæтмæ фæлыхттæн…»
Хосдзæутты зарæг (сами)
Сценка «Дыууадæс цæфы иу цæфы хуызæн»…
Æмдзæвгæ:
«Æз федтон ахæм ныв»
Æз федтон ахæм ныв…
Цыдысты уынджы мад æмæ чызг.
Уыд горæт рухс:къырддзыкку тау-йæ цъæхыл.
Æрттивы,ризгæ,худгæ хуры зынг,
Цынæ цæрæгой байрайы нæ зæххыл.
Бæрзы цонгау,-рæсуугъд,æвæлмон, хин,-
Сæрыстыр чызг, нæрæмæнау æрттивы:
Рæхснæг синтыл дывыдойнаджы джинс
Æддæг-мидæг кæны, цæхæрау, ивы.
Йæ фæсчъылдым-йæ мад: хъæзау-мæллæг,
Тæсауыгъд хæст йæ дзуринаг, йæ низ у…
Уый нал кæны хæрзамондмæ хæлæг,
Йæ комыкъултæм рог къæбæр нæ хизы.
Æрмæст фæзæгъы:о,мæгуыр мæ бон,
Хуыцæууты Хуыцау, бакæн-иу тæригъæд:
Æппын кæд нал и а цардуагæн ивæн,
Уæддæр нгылма скæ тугуарыны бон!
/Хаджеты Таймураз/
Амонæг: Пагæты Аидæ Кады хистæрæн - Кад хъæуы. Абон Нафийы аккаг лæггад куы нæ сарæхсæм, уæддæр сæрыстыр стæм, йемæ базонгæйы фадат нын кæй фæцис. Тынг зæрдиагæй базонгæ стæм йе сфæлдыстадимæ æмæ бамбæрстам Нафийы уацмыстæ кæй стыр ирон адæмы царды нывты айдæн, æмæ æрмæст ирон адæмы нæ. Нафийы хуызæн Кады лæгтæ ахизынц сæхи бинонтæ, сæхи хъæу, сæхи адæмы арæнтæй. Свæййынц фыдыбæстæйы сæрхъуызойтæ.
Амонæг: Джагайты Алан Нæ фембæлд у ног азы агъоммæ. Ног аз арфæтæ уарзы, сыгъдæгзæрдæ арфæ та- цæуаг у.
Æмдзæвгæ:
«Ног аз»- монтаж
Амонæг: Пагæты Аидæ Ног аз лæвæрдтæй фидауы. Дарддæр нæ буц уазджытæн лæвар кæнæм нæ аргъау «Рувас æмæ цъиу».
Амонæг: Пагæты Аидæ Ныхасы бар нæ абоны уазæг- Джусойты Нафийæн!
Амонæг: Джагайты Алан Дарддæр ныхасы бар Хуырымты Аллæйæн
Амонæг: Пагæты Аидæ Ныхасы бар Не скъолайы сæргълæууæг, Сæлбиты Иринæйæн
Амонæг: Джагайты Алан Нæ абоны фембæлды мадзал кæронмæ æрхæццæ. Хæрзбон!
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.