"Шалаөнімдер. Етті механикалық және жылулық өңдеу. Классификациясы".

Сабақтың тақырып:  Шалаөнімдер. Етті механикалық және жылулық өңдеу. Классификациясы.

Білімділік : тақырып бойынша білімдерін қалыптастыру.

Дамытушылық : күнделікті алған білімдерін,  тағам дайындау шеберліктерін дамыту.

Тәрбиелік: тағамдарды дайындауға, ұқыптылыққа, ас дайындау  өнеріне  тәрбиелеу.

Сабақ түрі: практикалық сабақ.   

Сабақтың әдісі: көрсету, тусіндіру, уйрету.

Сабақ барысы.

     І. Ұйымдастыру бөлімі.

1.      Оқушылармен амандасу, түгендеу.

2.      Оқушыларды сабаққа бейімдеу.

3.      Жұмыс орнын ұйымдастыру.

4.      Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру.

II. Негізгі бөлім.

І. Сатылай кешенді талдау әдісінің ықшамдап талдау түрін қолданып, оқушылар тірек сызбалары арқылы талдап, еске

түсіру.

                                                  Еттің құрамы.

                                                  Еттің ұлпары туралы түсінік.

                                                  Бұлшық ет ұлпалары.

                                                  Дәнекер ұлпасы.

                                                  Май ұлпалары.

                                                  Сүйек ұлпалары.

ІІ.                     

1.      Қой ұшасын бұзу.

2.      Ұшаның бөлінуі.

3.      Қой ұшасын ұлттық дәстүр бойынша мүшелеп бөлу.

ІІ.

1.      Бұл процес қойдың алдыңғы екі аяғының әуелі оң, сосын сол аяғын бөліп алудан басталады. Осы бөліктелген әрбір алдыңғы аяқта үш жіліктен бөледі. Оның әрбір тұтас алғанда «қол» немесе «қол жіліктер» деп атайды. Олар жеке-жеке алғанда жауырын, тоқпан жілік, кәрі жілік деп аталады. Мұны жіліктеу дейді.

2.      Қойдың ұмасын қазақ халқының салт-дәстүріне байланысты мүшелеп бөледі. Қойдың ұшасын былай бөлшектеп пайдаланудың түрлі қабылдаулар мен құрметті қонақтарды күту кезінде қолданылады. Әдетте ұша былай бөлінеді: қойдың басы, жамбас, ортан жілік, асықты жілік, жауырын, тоқпан жілік, кәрі жілік, төс, белдеме, сөбе, қабырға бұғана, бел омыртқа, құйымшақ, мойын.

 

ІY.

              а) ұшаның қатты былғанған жерін кесу, жуу, сүлгімен сүрту.

              ә) ұшадан қолды бөліп, оны буын бойынша үш бөлікке:

жауырын, тоқпан және кәрі жілікке бөлу.

б) төсті етек етімен бқөлу, қабырғаларды сөге отырып, ұшаны 2-

ге бөлу.

в) бөкседен белдемені бөліп, жамбастан құйымшақты бөлу.

г) артқы аяқты буын бойынша үш бөлікке: жамбас, ортан жілік,

асықты жілікке бөлу.

д) кеуде қуысынан, соңғы мойын омыртқадан бастап мойын

бөлінеді.

е) ұшадан омыртқамен бірге, қабырға сүйексіз төс ет бөлініп

алынады да, тағы екіге бөлінеді.

ж) қалған қабырға бөлігі үшке бөлінеді: сүбе-бүйрекке жақын

бөліктің алғашқы төрт қабырғасы етек етімен: қабырға –

бүйрекке жақын бөліктен бастап келесі жеті қабырға: бұғана –

жауырын астындағы қос қабырға.

Шалаөнімдер – бұл одан әрі өңдеуді керек ететін өнімдер.Дайындау тәсілдеріне қарай: табиғи, нан ұнтағына аунатылған және шабылған деп үшке бөлінеді.

Тамақ өнімдерін жылулық өңдеу түрлері тәсілімен жүргізіледі:

·         Сұйық ортаға батыру арқылы;

·         Бумен, бу қоспасымен, бу тасқынымен өңдеу;

·         Қыздыру арқылы;

·         Конвекциялық әдіспен;

·         Инфрақызыл толқынмен және аталған әдістерді құрамдастыра отырып өңдеу.

ҚР-ның экономикасы.

Қазақстан экономикасы - Қазақстанда нақты жұмыс істейтін нарықтық экономика құрылған. 2006 жылғы мамырдаэкономикадағы жұмыспен қамтылғандар саны 7991,4 мың адам болды. Өнеркәсіптің жетекші салаларының қатарына түсті жәнеқара металлургия жатады. Қазақстанның мысы, қорғасыны, мырышы және кадмийі сапасының жоғары деңгейде болуына байланысты әлемдік нарықта сұранысқа ие және бәсекеге қабілетті.

Қазіргі таңда экономикалық дамудың негізгі көзі елдің шикізат әлеуетін пайдалану болып табылады. 1985 жылмен салыстырғанда көміртегі шикізатын өндіру көлемі 225 пайызға өсті, ал дүние жүзі бойынша бұл көрсеткіш 1,3 есеге жуық өсті. 2005 жылы мұнай өндіру (газ конденсатын қоса алғанда) 61,9 млн. тоннаға, табиғи газ өндіру 25,2 млрд текше м болды. Қазақстанда болашақта ашық кен орындарын игеру есебінен 2015 жылға қарай 150 млн. тонна мұнай және 79 млрд текше м газ мөлшерінде көмірсутегі шикізаты өндіріледі. 2009 жылдан бастап мұнай өндірудің негізгі өсімі Каспий шельфінде байқалады деп көзделіп отыр.

Еуропа елдері Қазақстан экспорты көлемінің негізгі бөлігін алады. Қазақстан ірі отын-энергетикалық өңір болып табылады. Еуропа елдері арасында Қазақстан экспортын негізгі тұтынушылар Швейцария, Италия, Польша, Германия болып табылады. Еуропа елдеріне экспорт жасау мұнай, ферроқорытпалар, металлургия өнеркәсібі өнімдерін, бидай сату есебінен артып отыр. Азия өңіріндегі елдерге қазақстандық өнімдерді жеткізу көлемі ұлғайды, онда негізгі тұтынушылардың бірі қытай өнеркәсібі болып табылады.

1998-2005 жылдар аралығында ЖІӨ-нің нақты көлемі 1,8 есе артты, ал ЖІӨ-нің орташа жылдық өсімі 9,1% болды. 1998-2005 жылдары ЖІӨ-нің жан басына шаққандағы көлемі 2,5 есе артты. Қазақстанның ЖІӨ-нің көлемі 2006 жылы 76 млрд. долларға жетті, ол жан басына шаққанда 5,1 мың АҚШ долларын құрайды.

Қазақстанның қаржы жүйесі ТМД елдерінің ішіндегі ең озық жүйенің бірі деп танылды. Банк секторы өз дамуында Достастықтың басқа елдерінен айтарлықтай алдыңғы қатарда келеді. Қазақстан банктерінің жиынтық активтері (50 млрд. АҚШ долларынан астам) Украина банктерінің жиынтық активтеріне теңеседі. Қазақстан Шығыс Еуропа елдерінің бірқатарынан алдыңғы қатарда. Қазақстанның капиталы сыртқы нарықта белсенді орын алуда, 2005 жылы бұл көрсеткіш 15 млрд. АҚШ долларына жетті. Қазақстан тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуды, сыртқы қолайсыз жағдайларға тәуелділікті төмендетуді қамтамасыз ету үшін бірінші болып Ұлттық қор құрды. 2001 жылдан бастап барлық мұнай түсімдерінің 60% Ұлттық қорда жинақталады. Аталған қордың көлемі 2005 жылдың соңындағы 8 млрд долларға қарағанда, 2006 жылы 14,5 млрд. АҚШ доллары болды. Елдің алтын валюталық қоры Ұлттық қорды қоса есепке алғанда 2006 жылғы 30 қарашада 15,086 млрд. АҚШ долларына дейін өсті.

2006 жылы Қазақстанның халықаралық қорлары Ұлттық қордың қаржысын қоса алғанда ағымдағы бағамен 29 764,8 млн. АҚШ долларын құрады.

Республика экономикасына 50 млрд. АҚШ долларына жуық тікелей шетелдік инвестиция тартылған. Қазақстан ашық сыртқы сауда саясатын дәйекті жүргізуде. Мәселен, 2004 жылы сыртқы сауда айналымының көлемі 7 млрд. доллардан астам оң сальдомен 33 млрд. АҚШ долларына жақындап, 1994 жылмен салыстырғанда 3 еседен астам өсті.

2005 жылғы қаңтар-қараша аралығында Қазақстан Республикасының сыртқы сауда айналымы ұйымдастырылмаған сауданы қоспағанда 41016,4 млн. АҚШ долларын құрады. Сыртқы сұраныстың және жоғары экспорттық бағалар нәтижесінде экспорт 25197,4 млн. АҚШ доллары болды. Тұрақты ішкі сұраныстың қалыптасуы нәтижесінде импорт 15819 млн. АҚШ долларын құрады.

Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында сыртқы сауда географиясы негізінен Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығымен шектелсе, ол қазір айтарлықтай кеңейді. 2004 жылы Қазақстанның тауар айналымы құрылымында бірінші орынға ЕО-қа мүше елдер, Ресей, Швейцария және Қытай шықты.

Республикадағы саяси және экономикалық тұрақтылық, қолайлы инвестициялық жағдай дүние жүзіндегі Қазақстанның жоғары рейтингінің сақталуына ықпал етті.

Қазақстан бүгінгі таңда ТМД елдерінің ішінде бірінші болып Moody’s Investors Service, Standard & Poor’s и Fitch Rating’s Ltd сияқты жетекші халықаралық рейтингтік агенттіктердің инвестициялық класс рейтингін алды.

2005 жылғы 20 желтоқсанда Fitch Rating’s рейтингтік агенттігі Қазақстан Республикасының инвестициялық рейтингін шетел валютасындағы ұзақ мерзімді облигациялар бойынша «ВВВ» деңгейіне дейін және ұлттық валютадағы ұзық мерзімді облигациялар бойынша «ВВВ+» деңгейіне дейін жоғарылатты, сондай-ақ шетелдік валютадағы қысқа мерзімді облигациялар бойынша «Ғ3» деңгейін растады. Бұл ретте барлық берілген рейтингтер «тұрақты» екені болжанып отыр. Осы агенттіктің соңғы есебіне сәйкес, Қазақстанда минералдық ресурстардың қомақты қорының болуы оның экономикалық келешегі зор екенін айқындайды.

Қазіргі уақытта Қазақстан Бүкіл әлемдік банктің жіктеуі бойынша, кірісі орта деңгейден жоғары елдердің тобына жатады. Тұрмыс сапасының негізгі көрсеткіштерін салыстырсақ, соңғы 10 жыл ішінде қазақстандықтардың ақшалай табысы орта есеппен 5 есе өсті; орташа айлық жалақы 6 есеге жуық өсті; ең төменгі жалақы 25 есе өсті; ең төмен жалақы мөлшері 25 есе; зейнетақының орташа айлық мөлшері 4,6 есе артты.

2006 жылғы мамырдағы жұмыссыздық деңгейі 7,7% мөлшерінде қалыптасты (2005 жылғы мамырда – 8,2%). Мемлекеттің 2005 жылы тегін медициналық көмектің кепілді көлеміне бөлінген шығыстары 2003 жылмен салыстырғанда 1,7 еседен астам өсті.

YІ. Сабақты қорытындылау.

Оқушы түсінігін сұрақ беру арқылы байқау.

1.      Қол жілікте қанша жілік бар?

2.      Сан жілікте қанша жілік бар?

3.      Төсті кімге тартамыз?

YII. Бағалау.

ҮІІІ. Үйге тапсырма. Берілген тақырыпты оқып келу.