Өсімдіктерді қорғау керек. Сабақтан тыс іс-шара

Пәннің аты: Дүниетану

Сабақтың тақырыбы: Өсімдікті қорғау керек.

Сабақтың мақсаты:
1. Оқушылардың білімін тереңдету, нығайту, қорытынды жасау.
2. Пәнге деген қызығушылығын арттыру, ой-өрісін, тіл байлығын, шығармашылық тапсырмалар арқылы ақыл-ойын дамыту
3. Табиғатты құрметтеуге, аялай білуге үйрету, еңбекке, адамгершілікке тәрбиелеу.
4.
Сабақтың көрнекілігі: Қазақстанның картасы, Қазақстанның қызыл кітабы,
плакат, семантикалық карта, слайд, гүлдер, карточкалар

Сбақтың түрі: Таным сабақ

Пәнаралық байланыс: Өзін-өзі тану пәні.

Барысы:
I. Психологиялық дайындық (2 слайд)
- Терең дем алайық, жарық түсіп тұрғанын елестетіп көріңдер
- Бұл таңғажайып жарық, жүрегімізде тыныштық, сүйіспеншілік әкеледі.
- Керемет! Жүрегімізде әдемі гүл ашылып келеді. Қандай әдемі!
- Түрлі-түсті күлтелері құлпырып тұр.
- Бұл сендердің аталарың, әжелерің, әкелерің, аналарың. Ал гүлдің ортасындағы дөңгелек – сен.
- Бұл жай гүл емес, ол- сүйіспеншілік гүлі- табиғаттың бір бөлігі.
- Ендеше дүниетану сабағынан табиғаттың бөлігін оқып, үйренуді жалғастырайық.
Биылғы жылы еліміздің егемендік алғанына 20 жыл толуына байланысты
елімізді көгалдандыру мақсатында «Жасыл ел» бағдарламасын жалғастырайық.
- Балалар сабақтағы көңіл-күйлерің қандай?
-Біз дүниетану сабағына жасыл түсті таңдадық,себебі мақсатымыз: «Өсімдік әлемін қорғау. Адамзаттың денсаулығын нығайту».
- Олай болса еліміздің қалаларын гүлдендіруге ат салысайық.Ол үшін
өсімдік туралы қаншалықты білетінімізді өткен тақырыпты сұрау арқылы тексерейік.

II. Үй тапсырмасын тексеру.
Үш топқа бөлініп тапсырма орындау.
І-топ 1.Өсімдік топтарын анықта. (3слайд)
-Ұқсастығы:
- Айырмашылығын тап.
2. Өсімдік өсу үшін не қажет?

• Суреттерді топтастыру арқылы топқа бөлу.
1-оқушы. Ағаштар, бұталар, шөптер, су өсімдіктері.(әр топтағы өсімдіктерді
атайды.)
2-оқушы. Ұқсастығы : өсімдік тобы, айырмашылығы:сабағы- жуан, жіңішке,
қатты, жұмсақ, біреу, көп; жапырағы- жалпақ, қылқанды. Гүлдері
түрлі түсті болып келеді.
3-оқушы. Өсімдік өсу үшін ауа, жылу, жарық, қорек қажет.

ІІ-топ 1. Оқы, өсімдік түрлерін белгіле,түсіндір. Семантикалық картамен жұмыс (4, 5 слайд)
-Ұқсастығы:
-Айырмашылығын түсіндір, дәләлде.
2. Өсімдіктердің жабайы және мәдени өсімдік деп аталатын себебі неде? Мысал келтір.
1-оқушы тақтада белгілеп, түсіндіреді.
Айырмашылығы: өсу ортасы әртүрлі.
2- оқушы. Жабайы өсімдіктер өздігімен өседі. Ал мәдени өсімдіктерді адам өзі өсіреді.Оларға егістікте, бау-бақшада өсетін өсімдіктер жатады.

Өсімдіктер ылғал
сүйгіш құрғақ
шылыққа
төзімді жарық
сүйгіш Көлеңкеге
төзімді жылу
сүйгіш аязға
төзімді
сексеуіл
бақбақ
Өлеңшөп
арпа
мақта
итмұрын

ІІІ-топ 1. Өсімдіктер қанша жыл тіршілік етеді? (6 слайд)
-Ұқсастығы:
-Айырмашылығын түсіндір, дәлелде, мысал келтір.
2. Өсімдіктің тіршілік ортасын ата.
1-оқушы. Өсімдіктер бір жылдық, екі жылдық, көп жылдық болып бөлінеді.(әр топтағы өсімдіктерді атау)
2-оқушы. Өседі, гүлдейді, тұқым береді, өледі.
3-оқушы. Айырмашылығы: өмір сүру ұзақтығында.
4-оқушы. Өсімдіктер далада, тауда, шалғында, суда өседі.

Өсімдіктің маңызы қандай? (7слайд)
Оқушылардан күтілетін жауап:
- таза ауа
- баспана
- қорек
- тағам
- жиһаз
- дәрі-дәрмек
- демалыс орны
Әр топ жауап берген сайын картадан қалаларға гүл жапсырады.
Сергіту (қимылмен)
Тербеледі ағаштар
Алдымнан жел еседі
Қызыл-жасыл гүлдері
Көздің жауын алады
Үзіп- жұлмай бекерге
Аялайық біз оны!
- Дұрыс айтасыңдар балалар, өсімдік туралы жақсы меңгеріпсіңдер.Бүгінгі жаңа сабағымызда өсімдікті қорғаудың қаншалықты маңызды екендігін оқитын боламыз.

III. Жаңа сабақ.
Сабағымыздың тақырыбы: «Өсімдікті қорғау керек»
1. Мұғалімнің түсіндірмесі (8- 19 слайд)
Өсімдік- тіршілік тірегі. Өсімдіктер жылына ауа қабатына 400 млн. тонна оттегін бөліп шығарады. Жылына бір адам тыныс алу үшін 173 мың литр оттегін қабылдайтыны анықталған. Өсімдіктер ауада ауру тудыратын бактерияларды жоятын ерекше зат бөліп шығарады.
Сонымен бірге жануарлар үшін қорек, баспана . Ал адам тағам, үй, жиһаз, ауырғанда ем ретінде пайдаланады.
Адамның түрлі іс-әрекеттері өсімдікке әсер етеді. Тікелей әсері-орманды кесу.Кешенді әсері- ауылшаруашылық зиянкестерімен күресу үшін егістіктерді, бау-бақшаны, егістіктерді жояды.Ойланбай істелетін іс-әрекеттері-шаруашылық саласында, демалыс кездерінде байқамай өрт шығып , өсімдіктерге зардабын тигізеді. Кейінгі жылдары республикамыздың орман қоры аумағында 2257 орман өрті орын алды. Бұл өрттің 70%-зы отты дұрыс пайдаланбаудың салдарынан болған. Арал теңізі, Қазақстанның қызыл кітабына енген өсімдіктер, оларды сақтау туралы айтып өту.
2. Тізбектей оқу
3. Әр топқа жеке тапсырма беру
Топтық жұмыс.
1. топ. Өсімдіктердің адам мен жануарларға қандай қажеттілігі бар? Мысал келтір, дәлелде
2. топ. Адам өз әрекетімен өсімдік әлеміне қалай әсер етеді?
3. топ. Өсімдікті қорғау үшін қандай шара қолданылады?

Бекіту.
Экология балалар көзімен. (20-21слайд)
-«Экология» деген ұғымды қалай түсінесіңдер?
- 1886 жылы «экология» терминін атақты неміс биологы Эрнест Геккель ғылымға енгізген және «табиғат пен тірі ағзалардың қарым-қатынасын зерттейтін» ғылым деген анықтама берген.
- Адам ақыл-ойының нәтижесі атом станциялары, зауыттар өмірімізді байыта, жеңілдете түсумен қатар қауіп туғызуда.
- Экологиялық, санитарлық жағдайдың нашарлауы салдарынан жұқпалы аурулар көбейіп отыр.
- Орманда 400 жыл жасайтын жөке ағашы қала ауасында 50-80 жыл ғана өмір сүреді.
І топ «Табиғатты аялайық» шығармашылық жұмыс

Атадан мал қалғанша, тал қалсын!
ІІ топ « Жасыл ел» сурет салу, қорғау
Тыйым салынады!
- Ағашты кесуге, сындыруға болмайды.
- Отты көрсең сөндір!
- Қалдық заттарды тастама!
- Ластауға болмайды.
- Табиғатты тиімді пайдалану керек!
Бір тал ексең, он тал ек.
ІІІ топ Таза болса табиғат, аман болар адамзат.
Пайдалы және улы өсімдіктер, маңызы. Ізденіс жұмыстары бойынша әңгімелеу.
1- оқушы. Қазақ жерінің осынау дарқан даласы мен орман, тоғайында 6 мыңнан астам өсімдік түрі бар.
2- оқушы. Өсімдіктер пайдалы және улы болып келеді.Емдік қасиеті бар өсімдіктерге шырғанақ жатады.Оны ыстық- суық болып ауырғанда емдік дәрі ретінде қолданады.
3- оқушы. Шетен- Оның жемісін бауыр, бүйрекке іш жүргізуге пайдаланады.
4- оқушы. Арша – қуықтың қабынуын басатын дәрі ретінде қолданып келеді. Аршамен тіс тазалау пайдалы.
5- Ащы мия-асқазан ауруы, түрлі жараларға қолданады.Улы дәрі. Абайлап қолдану керек.
Өсімдік әлемін сақта!
Тиімді пайдалан!
Улы өсімдіктен сақтан!
Қорытындылау.
Ойын. Табиғаттан нені үйрендім? Тақтада бейнелеу.(22 слайд)
- Мен күннен мейірімділікті үйрендім (күнді салу)
- Мен судан тазалықты үйрендім (суды салу)
- Мен әдемі гүлдерден нәзік болуды үйрендім (гүлді салу)
- Мен ағаштан мықты, төзімді болуды үйрендім (ағаштың суреті)
- Мен табиғаттан қайырымдылықты үйрендім (құсты бейнелеу)
- Мен табиғатты қорғауды үйрендім (шөпті бейнелеу)
- Міне балалар, білімдеріңмен еліміздің бірнеше жерлерін гүлдендірдіңдер.
Ең көп еңбек сіңірген топты атау, бағалау.
Үйге тапсырма, аяқтау.