Сын есімнің мағыналық түрлері. 6 сынып

Пән мұғалімі: Б.М.Нұрмағамбетова

Пән: қазақ тілі

Сынып: 6

Сабақтың тақырыбы:	Сын есімнің мағыналық түрлері
Сілтеме	6-сынып «Қазақ тілі» оқулығы, таныстырылым
Сабақтың мақсаты	Сын есімнің мағыналық түрлерін таныту, оның жасалу жолдарын меңгерту. Сын есімнің өзіне тән белгілерін білу, синтездеу, талдау салыстыру, ой қорытындысын жасауды игерту. Сөз мағынасына мән беруге тәрбиелеу.
Оқуты нәтижесі	Сын есімнің мағыналық түрлерін меңгереді. Сын есімдерге талдай жасай алады, ой қорытындысын жасауды үйренеді. Сын тұрғысынан ойлауға үйрету арқылы ынтымақтаса жұмыс істеу ережесін құрады, жеке, топтық жұмыстар арқылы өзіндік пікір, көзқарас қалыптасады.
Сабақтың түрі	Жаңа сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілдері	2 топқа бөлу , «Сен- маған, мен-саған», Венн диаграммасы, кластер, тест «ия және жоқ», «Жылдам жауап бер», кері байланыс.
Сабақтың көрнекілігі	Сызба-кесте, үлестірмелі қағаздар, постер
Түйінді идея	Бірлік болса, тірлік болады.
Пәнаралық байланыс:	әдебиет

Сабақтың барысы

Сабақ кезеңдері	Уақыты	Мұғалімнің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті
1.     Ұйымдастыру кезеңі	1 мин	а) оқушылармен амандасып, түгендеу б) оқушылардың назарын жаңа сабаққа аударту	Оқушылар сәлемдеседі, назарларын сабаққа аударады
2.     Қызығушылықты ояту Тренинг: «Керемет»	2 мин	Оқушыларды шеңберге тұрғызып кезегімен бір-бірінің жақсы қасиеттерін айтқызу .	Барлығы жақсы қасиеттерді айтып болғаннан кейін «керемет» деп айтып, бір мезгілде бас бармағын көрсетіп, қолдарын жоғары көтереді.
3.     Үй тапсырмасын сұрау	3  мин 5 мин	А) «Сен – маған, мен - саған» әдісімен оқушылардың бір-біріне сұрақ қою арқылы өткенді қайталату (ауызша). Ә) Тест «ия немесе жоқ» (ауызша).  1. Бағдаршам – қос сөз.  2. Көңіл – туынды сөз.  3. Біркелкі сөздерді жаппай атайтын сөздерді- жалпы есім дейді. 4. Мектеп - дерексіз зат есім.  5. Туынды сын есім жалғау арқылы жасалады. 6.Үйдей – негізгі сын есім  7. Алатау -  жалқы есім. 8. Адамның ойлауы нәтижесінде ғана танылатын ұғым атаулары - дерексіз зат есім деп аталады.  9. Көк ала, ойлы-қырлы – күрделі сын есім  10. –аған, -еген есім сөздерден сын есім тудыратын жұрнақ.  11. –лы,-лі, -ды, -ді, -ты, -ті есім сөздерден сын есім тудыратын жұрнақ.  12. Сын есім заттың қимылын білдіреді  13. Қызық, қоңыр - дара сын есім. 14. Сөздердің түбірлері өзгеріске ұшырап  бірігуін - кіріккен сөз дейді 15. Жақсы, әдемі сөздері заттың сапалық белгісін білдіреді. 16. Қосымшаның 3 түрі бар.  17. Күрделі атаулардың белгілі тәсілмен қысқартылып алуын қысқарған сөздер дейді. 18. Киім-кешек– қайталама қос сөз.  19. Алғыр – туынды сын есім.  20. Сын есім тұлғасына қарай екіге бөлінеді.	Оқушылар кезекпен бір-біріне сұрақ қояды. Оқушылар бір-біріне сұрақ қояды, жауап береді. Оқушылар «ия» не «жоқ» деп жауап береді
4.    Мағынаны тану	10 мин	А) Кластер  Сын есім мағынасына қарай Сапалық               Қатыстық                       сын есім                 сын есім Негізгі түбір сын есімнің өзінен болып, заттың сынын, түр-түсін тікелей анықтайтын сын есім  Мыс: ащылау, қызғылт, үлкендеу.   Қатыстық сын есім  Заттың сын-сипатын басқа сөз табының (зат есім, есімдік, етістік, үстеулерге жұрнақ жалғану арқылы туынды сын есім) қатысы арқылы білдіретін сын есім. Мыс: алтындай, мейірімді, бақытты, ұйқышыл, түнгі. Ә) Венн диаграммасы	Оқушылар тыңдайды, ұғынады. Венн диаграммасын ақ параққа толтырады.
5.     Оқушыларды 2 топқа стикерлер арқылы бөлу: І топ - «Ақылдылар», ІІ топ – «Білгірлер».	2 мин	Мұғалім жасыл және сары стикерлерді оқушылар үшін үстелге қояды.	3  оқушы «Ақылдылар» стикері – жасыл түс, 3 оқушы «Білгірлер» - сары стикерлерді таңдау арқылы 2 топқа бөлінеді.
6.     Топ ережесін құру.	2 мин	Топ ережесін құрғызады, құрған ережелерді сабақ аяғына дейін сақтауға сұрайды.	Топтарға Постердің бір бетіне топ ережесін құру
7.     Дәптермен жұмыс.	5мин	Бірінші болған топқа «Смайл» стикерін беріп отырады. А) 122-жаттығу  Қарамен берілген сөздерді қатыстық сын есімге айналдыру.  1-топ: бала, өкше, су  2-топ: бұлақ, рақым, ана Ә) 123-жаттығу  Берілген сөздерді қатыстырып сөйлем құрау.  Әр топ қалаған үш сөзді таңдауға болады. Б) «Жылдам жауап бер» (ауызша). Сын есімнің астына қатарлап сын есім жаз, тігінен оқығанда бірінші сөз шығу керек. 1-топ:  Келбетті  2-топ:  Абыройлы	Әр топ өздерінің берілген тапсырмаларын орындайды, стикер жинайды.
8.     Сергіту сәті	3мин	«Көршінің бейнесі» ойыны. Шарты: Бастаушы оқушы сын есім сөз арқылы көршісін сипаттайды, келесі оқушы солай жалғастыра береді.	Ойынның шарты бойынша оқушылар ойнайды.
9.     Семантикалық картамен жұмыс	2мин	Бірінші болған топқа «Смайл» стикерін беріп отырады. Әр топқа кеспе таратылып беріледі.	Берілген тапсырма бойынша жұмыс жасайды, стикер алады.
10. Шығармашылық жұмыс	4мин	Бірінші болған топқа «Смайл» стикерін беріп отырады. 1- топ: Менің сыныбым  2- топ: Менің мектебім	Берілген тақырыпқа сын есім сөздерді қатыстырып, мәтін құрау
11.   Жұптық жұмыс	3 мин 1 мин	«Мағыналық түріне ажырат» Оқушыларды жұптастырып, сын есімнің сапалық, қатыстық түрлеріне мысалдар жаздыру.	Оқушылар жұптастасады, Постердің екінші жағына сын есімнің сапалық, қатыстық түрлеріне мысалдар жазады.
12. Бағалау	1мин	Жинаған «Смайл» стикерлерді жинау,стикер арқылы бағалау.	Жинаған стикерлерді мұғалімге ұсынады.
13.Үйге тапсырма	1 мин	Эссе (еркін тақырып) – құрамында сын есімнің түрлері болу керек.	Күнделіктеріне үй тапсырмасын жазады
14. Кері байланыс.	2мин	Кері байланыс. «Ойлаудың бес гүлі» Сабақ барысындағы іс-әрекеттерін гүл жапырақшаларында және шоғырларындағы стикерлерді оқып қорытындылайды.	Сабақ барысындағы іс-әрекеттерін «көбелек» стикерлерін гүл шоғырларына қорытындылап жазады. Стикердің бір жақ бетіне – сабақтың ұнаған, ұнамағаны, екінші жағына – тілек, сұрақ, түсінбеген мәселесін жазады.

«Әулиекөл ауданы әкімдігінің білім бөлімінің Лаврентьев негізгі мектебі» ММ

Қазақ тілі пәнінен ашық сабақ

6 сынып

Тақырыбы: Сын есімнің мағыналық түрлері

Мұғалімі: Нұрмагамбетова Ботагоз Мукушевна

2017-2018 оқу жылы