3 сыныф. Черкез-Али "Макътавгъа ким ляйыкъ?"

Конспект урока

Мевзу: Черкез-Али. Къысса «Макътавгъа ким ляйыкъ?»

Дерснинъ макъсады: талебелерни къысса жанрнен таныш этмек ве Черкез-Али ким олгъаныны анълатмакъ.

Дерснинъ вазифелери:

1)                            – къырымтатар тилинде метинни бир къарар тезликте, догъру, анълап, ифадели окъумагъа билювни мукеммеллештирмек;

2)                            – къырымтатар тилининъ лексикасыны актив менимсевни, агъзакий тюзгюн нутукъны инкишаф эттирмек;

3)                            – достлукъ ве бирдемлик дуйгъуларыны, Черкез-Алининъ эсерлерине меракъ тербиелемек.

Дерс донатылувы: шаирнинъ сурети, проектор, мультимедиялы тахта, индивидуаль карточкалар.

Дерснинъ кетишаты

I.                  Тешкилий къысым.

Оджанынъ сёзю:

- Селям алейкум балалар!

Балалар: Алейкум селям.

Ант эткенмен, сёз бергенмен миллет ичюн ольмеге,

Билип, корип миллетимнинъ козь яшыны сильмеге.

Бильмей, корьмей бинъ яшасам, Къурултайлы хан олсам,

Кене бир кунь мезарджылар келир мени коммеге.

II.                Янъы мевзуны анълатув.

Оджанынъ сёзю: Отурынъыз.  Бугунь биз дерсте аджайи шаиримиз акъкъында сёз юрьсетеджемиз. Козьчиклеринъизни котеринъиз ве медиялы тахтагъа бакъынъыз(презентация девамында оджа малюматны анълата).

III.           Лугъат иши.

Макътав-похвала

Пычкъы-пила

Чёкюч-молоток

Эренде(мында)-рубанок

Эдепсизлик-невежливость, невоспитанность

 Ёнмакъ-строгать, тесать

Балта-топор

Къурмакъ-строить

Уста-мастер

Таван-потолок

Скемле-скамья

Орталыкъ-округа, всё что окружает человека

Эмир-приказ

Нафиле-напрасно

Рухландыргъан-вдохновлять, придавать силы.

Оджанынъ сёзю: Шимди исе «Макътавгъа ким ляйыкъ?» къыссаны окъуджамыз.

IV.            Агъзавий мешгъулиетлер.

Амма окъумаздан эвель мешгъулиетлерини беджереийк:

Рессам Расим ресим сызгъан,

Ресимни Расим саткъан.

V.               Беден тербиевий дакъкъачыкъ.

     Солгъа бакъамыз, сагъгъа бакъамыз,

Тёпеге ве ашагъа бакъамыз.

Энди эгильмеге башлаймыз.

Ери-еримизге отурамыз.

VI.            Къысса узеринде иш.

Оджанынъ сёзю: Балалар, раленъизде япракъларда къыссанынъ метинни бар, пармачыкъларынъызнен  незарет этинъиз.

Макътавгъа ким ляйыкъ?

Тамам учь йыл ятып балта, ярым къалгъан бир эвде,

Корьди бир кунь этрафында: пычкъы, чёкюч, эренде.

         – Бу не къадар эдепсизлик! Я сиз неге  ятасыз?

Мен дагъ йыкъам, агъач ёнам, сиз манъа не бакъасыз?

Менсиз бир эв къуруламы? Шахталаргъа мен тюшем,

Мен эр ерге, эр устагъа, эр керекке етишем.

Балта агъыз толдурып, бу сёзлерни дегенде,

Даянамай ачувдан турды сёзге эренде:

– Я скемле, столларны,

Ойма таван ве полларны,

Я пенджере ве къапуны,

Атта балтанынъ сапыны,

Ким тегизлеп аль эте?

Ким инсангъа мал эте?

Эренденинъ сёзюн болип, деди пычкъы къайрай тиш:

– Къуруджылыкъ ишинде пычкъыдадыр муим иш!

Эгер менде олмасайды бу инджидай тишчиклер,

Чыкъмаз эди орталыкъкъа, сизинъ япкъан ишчиклер.

– Мен уфачыкъ олсам да, – деди чёкюч зытланып,

Таш толаны ким парлай, агъыр ишке къатланып?

Мыхчыкъларгъа эр сёзюм, санки дерсинъ эмирдир,

Бильмиш олунъ, достларым, чёкюч башы демирдир!

Шай дегенде умютсизден кельди адам етишип, деди:

– Сизлер нафиле ерде менлик сатманъ чекишип.

Эвлер къургъан, иш беджерген сиз дегильсиз, – адамдыр,

Адамны да севип-сайгъан, рухландыргъан – Ватандыр!

Черкез-Али.

Оджа къыссаны ифедели окъугъан сонъ,  талебелер роллерге болюнип басняны мультимедиялы тахтадан окъуйлар.

VII.        Пекитюв. Синквейн.

Макътав

Акъикъий, эйи

Урьмет этмек, айретленмек, макътанмакъ

Яхшы беджерильген иш ичюн сёз мукяфаты

Алгъыш

VIII.     Эв вазифеси.