Жалпы
мақсаттар
Оқыту
нәтижесі
|
Тарау
тақырыбының мағынасын ашуға, шешендік сөзді ауыз әдебиетінің түрі ретінде
еске түсіре отырып, асыл сөздерге мән беруге, идеясын ашуға мүмкіндік
беру.Шешендік сөз бен шешен адам туралы түсініктерінің кеңеюіне, сөздің
мазмұнындағы ерекшеліктерді байқауға жағдай туғызу. Тапсырмасы
арқылы балаларды кез келген қиындықтан шыға білуге баулу.
Сөз және
оның мағынасын жете түсініп, қолдана білуге, бейнелік арқылы, ойды көркемдеу
үлгілерін байқату арқылы әсемдікке, әділеттілік пен жақсы қасиеттерді
оқушының тандау таразысына салу, салыстыру, бағалау мүмкіндігін беру.
|
Қызығушылықты
ояту
|
Бөлтірік
Әлменұлы — қазақтың көрнекті шешені, биі,
батыры. Бөлтірік Әлменұлы 1771
жылы қазіргі Жамбыл
облысының Шу
ауданындағы Шоқпар темір жол станциясы маңында
дүниеге келген.
Бала
кезінен-ақ ақындық, шешендік сөз өнеріне және батырлыққа бейім болған,
есейген шағында ел арасындағы жер, су, еңбек, құн және жесір дауларына талай
әділ төрелік айтқан. Ел арасындағы тапқыр, ұтқыр сөздерді, тақпақ, терме,
аңыз әңгімелерді жаттап, оны жастар арасында айтып, қызық думан құрған. Ел
арасында "Бөлтірік айтыпты" деген шешендік сөздер көп. Бөлтіріктің
"Аппақ сақал қараңғы түнде айдай көрінеді", "Ұры қары деген
атақ алыпты", "Төре баласы мен түйе ботасы", "Хан
баласына бата", "Қырғыз-қазақтың байлық айтысқаны",
"Құдайдың өзі оңғарар", "Даудың түбін қыз
бекітеді"секілді сөздері аз сөзбен көп мағына берудің үлгісі болып
табылады. Соның бірінде Бөлтірік шешен "Арғымақ атта жал болмас, жабы
келіп жалыменен теңесер", - деп түйіндейді. Бөлтіріктің шешендің сөздері
қырғыз, өзбек халықтары арасында да кездеседі.
Бөлтірік
сонымен бірге мерген, саяткер, ат үстінен алдырмайтын шабандоз, батыр болған.
Есейген шағында ел арасындағы жер, су, жесір дауына, жайлау, қыстау, еңбек
жөніндегі талас-тартыстарға араласып, әділ де шешен төрелік айтқан. Сондықтан
да халқы оны қалап, би сайлап алған. Зорлықшыл, қиянатшыл, барымташы,
басбұзар, жалақор, алаяқтар Бөлтірік бидің қара қылды қақ жарған әділ
билігінен беті қайтып, әшкереленіп отырған. Ондайлар Бөлтірік отырған жерден
сескеніп аулақ жүрген. Бөлтірік шешен тек қана қазақтар арасында ғана емес,
қырғыз, өзбектерге де белгілі, беделді шешен болған. Не бір төрелер, бектер,
бай, манаптар оның өткір сөзінен, бетің бар, жүзің бар демей тіке айтатын
жөн-жосықты билік-шешімінен аяғын тартқан. Бөлтірік шешен 1854 жылы дүниеден
қайтқан. Оның үрім-бұтақтары Жамбыл, Шымкент, Алматы
облыстарының қалалары мен далаларыңда еңбек
етеді.
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.