Сыныптан тыс шара "Химия және медицина"

«Ақтөбе медициналық колледжі»МКҚК

                                                                                                           Бекітемін

                                                                                                   Директодың оқу ісі

                                                                                                   жөніндегі орынбасары

                                                                                                      ___А.А.Куздыбаева

                                                                                                     «____» _____201__ж

 «Химия» пәні бойынша«Химия және медицина» пәндік үйірмесінің сыныптан тыс шарасының әдістемелік нұсқамасы

Тақырыбы: «Химия тұрмыста»

Тобы: 102,119,120.

Курс: 1

                                                                                          №2 Ғылыми-жара-   

                                                                                          тылыстану пәндері

                                                                                          бірлестігі ЦӘК

                                                                                          отырысында қаралды                                                                 

                                                                                    Хаттама № ___

                                                                                           «__» ____20__ж

                                                                              ЦӘК төрайымы:          Сүйін Ф.М.

   Әдістемелік нұсқаманы жұмыс жоспарына сәйкес  құрастырған:Қалжанов Н.К

«Химия тұрмыста» Брейн- ринг ойыны

Мақсаты:

         Білімділік: химия пәні бойынша жан-жақты терең білім беру;

         Дамытушылық: студенттердің ой-өрісін дамыту, дүниетанымын кеңейту,     

                                     студенттердің танымдық білімдерін тереңдетіп, теориямен

                                     байланыстыра отырып, мәдениетті де, сауатты сөйлеуге

                                     дағдыландыру, іскерлік қасиеттерін дамыту. Студенттер-

                                     дің  пәнге деген қызығушылықтарын арттыру, ізденуге,

                                    алғырлыққа, тапқырлыққа баулу.

          Тәрбиелік: ұжымдасып жұмыс істеуге тәрбиелеу. «Тәуелсіздіктің туы – 

                            білімді ұрпақ қолында» дегендей, алдымызда тұрған дені сау,

                            рухы биік, ой – өрісі кең, болашағы айқын жеке тұлғаны білім-

                            ді  азамат етіп шығару өз қолымызда.

Өтетін орны: Конфереция залы

Уақыты: 14⁰⁰

Көрнекілігі: Интерактивті тақта,слайдтар.

Жұмыс барысы

1-ші жүргізуші:  Құрметті студенттер мен оқытушылар  біздің 2016-2017 оқу жылында химиядан «Химия тұрмыста» атты үйірме жқмысын қорытындылау мақсатында бүгінгі интеллектуалдық брейн – ринг ойынына қош келдіңіздер!

2 ші жүргізуші:    Көруге бұл сайысқа жиылғандар,

                              Д. И. Менделеевке құрметпенен сиынғандар.

                              Қош келдіңіздер, бүгінгідей ғажайыпты

                             Тамашалау бақыты бұйырғандар! деп

1-ші жүргізуші:   Ғажайып нәрсе химия,

                             Тұңғиық сыры әр алуан.

                             Жоғалып бір зат зым - зия

                             Жаңалып бірі жаралған.

                                          Өмірдің бірақ керегін,

                                          Осылар тауып берер ме?

                                          Табар ма ешкім дерегін,

                                          Телмірмей, сірә, тереңге.

                                                                              Ғали Орманов

2 ші жүргізуші:  2016-2017 оқу жылында   химия пәнінен «Химия және денсаулық» үйірмесінің жетекшісі Н.К. Калжановке  сөз береміз.

Слайд 1: «Химия өндіріс аймақтары» атты дайындаған 102 «Емдеу» топ студенті Ерболат Ақерке

1 ші жүргізуші:    Бүгінгі сайысымыз мынандай кезеңдерден тұрады:

1. Таныстыру.

2. «Ойлы болсаң, озып көр»

3. Ғалымдар тоғысында

4. Химиялық жұмбақтар

5. Химия және денсаулық

6. Химияның тарихынан

2 ші жүргізуші:  Әр жүргізілген кезең бойынша шарттар түсіндіріліп, топтарды әділқазылар бағалап отырады. Сайысты бастамас бұрын әділқазыларымызды сайлап алайық.

«1»

«2»

«3»

Слайд 2: «Домашная химчистка» буклет дайындаған 102 «Емдеу» топ студенті Жұмағалиқызы Алтынай

1 ші жүргізуші:  Сайысқа алты адамнан құралған екі топ қатысады.

«Сайысымыздың беташарын бастайық,

Көрерменді бір серпілтіп тастайық.

Таныстырсын сайыскерлер өздерін,

Өнеріне ду қол соғып қостайық», - деп,

2 ші жүргізуші:  Кезекті сайысқа қатысушы топтарға берейік.

1 кезең таныстыру

Жақсы, ойыншыларымызбен таныс болдық.

Енді ойын шартымен таныстырып өтейік. Мен сіздерге сұрақ қоямын. Сіздер сұрақты аяғына дейін тындайсындар да жауап дайын болса жетонды көтересіздер. 1 минут ішінде кім бірінші көтереді сол команда жауап береді топ басшысы кім жауап беретінің айтады. Әр сұрақты ойлануға 1 минут беріледі. Жауаптарыңыз дұрыс болса,тобынызға 1 ұпай аласыз. Ал,егер қателессеңдер , бұл сұраққа жауап беруге қарсы топ мүмкіндік алады.

Ойын шарты түсінікті болса,бастайық! Іске сәт!

1 ші жүргізуші: 

2 кезең «Ойлы болсаң, озып көр»

«Білім-теңіз,түбіде,шеті де жоқ » Ю.Балассағұни

Әр топ өз білімімен ұпай жинайды

Сұрақтар:

1.Заттың химиялық жолмен бөлінбейтін ең ұсақ бөлшегі.(атом)

2. Сүйекті қаптайтын элемент? (кальций)

3.Химиялық таңбаның алдына қойылатын цифр.(коэффициент)

4. Денесінде қышқылбар жәндік? (құмырсқа)

5. Оң зарядты ион (катион)

6. «Бақшаңкөз» ауруын тудыратын элемент (Йод)

7.Атом молекулалық ілімді ашқан ғалым.(М.В.Ломоносов)

8. Қарын сөлінің құрамындағы қышқыл? (тұзқышқылы)

9.Алғашқы көмекке пайдаланатын бейметалл.(Йод)

10.Айдаһар бейнесіне ұқсайтын элемент.(S)

11.Күкірт қышқылының формуласы.(Н2SO4)

12.Сұйық металл.(сынап)

13.1А топ элементтері басқаша қалай аталады (негіздер)

14. Екі газдан алатын ең қажетті сұйық зат (Н2О)

15. Электролиттік диссоциация теориясын ашқан ғалым.(С.Аррениус)

Бейнефильм «Д.И.Менделеев өмірі мен ғылыми жұмыстары туралы» 102 «Емдеу» топ студенті Нәдірсихова Аяжан

2 ші жүргізуші:

 3 кезең–Ғалымдар тоғысында:

1. Атом-молекулалық теория негізін салушы (М.В. Ломоносов)

2. Электролиттік диссоциациялану теориясын ұсынған ғалым (С.Аррениус)

3. Химиялық элементтердің периодтық жүйесін ұсынған ғалым (Д.И.Менделеев)

4. «Туған жердің қара тасын мақтан ете алмаған адам бөгде жердің алтын тасын да мақтап жарытпақ емес». Бұл қай ғалымның сөзі? (Қ.Сатпаев)

5. «Табиғатта болатын күллі өзгерістердің мәні мынадай: бір денеден қанша кемісе, басқасына соншама қосылады, яғни бір жерде біраз материал азайса, басқа жерде ол сонша көбейеді» деген тұжырымдаманы айтқан ғалым кім? Ол заң қалай аталатынеді? ( М.В.Ломоносов. Зат массасының сақталу заңы)

1 ші жүргізуші: 

4 кезең-Химиялық жұмбақтар:

1.Табылса бұрын там - тұмнан

Қазір көп әрбір өлкеде,

Қымбат болды алтыннан

Қандай металл ертеде. (Алюминий)

2.Алтын менен күмісті кім білмейді.

Қолда барда қуанып кім күлмейді,

Химиктерге жақпайтын не сыры бар

Әрқашан «жаман металл» құрғырдейді. (Активсіз металл)

3.Қымбат деп айтатындай емес алтын,

Сонда да тапты игілік одан халқым.

Апарып Айға елімнің туын тікті

Жемісі нақыл–ойдың елдің салтын. (Темір)

4.Күмістей түсі жылтыр, өзі сұйық,

Буланбас, қайнатсаң да отынды үйіп.

Көрсететін суықты, жылуды анық

Қандай зат: құрал жасар соны құйып? (Сынап)

5. Бірінші бөлігі көп емес, екінші бөлігі «тілсіз жау» деген мағынада ,өзі химиялық элемент. Ойлаңызшы бұл қай элемент? (Азот)

Альбома презентациясы: «Ақтөбе облысындағы химия өндірісі» 102 «Емдеу» топ студенті  Сертай Жансая

2 ші жүргізуші:

5 кезең - Химия және денсаулық:

1. Адам ағзасында 4 г темір болады. Оның 65 пайызы қайда болады? (қанның гемоглобинде)

2. Бұл затты тамақпен уланған жағдайда таблетка түрінде қолданады. Оны қайыңды ауасыз жерде қыздыру арқылы алып, одан әрі өңдейді. Бұл қай дәрі? (белсендірленген көмір)

3.Бұл заттың 0,9% - дық ертіндісі физиологиялық ерітінді деп аталады да, адам ағзасы көп қан жоғалтқан жағдайда қантамырына құйылады. Ол затты адамдар тұрмыста тағам дайындауға қолданады. Бұл заттың химиялық атауы қандай?

4.Аммиак суда жақсы еритін өткір иісті газ . Оны суда әртүрлі мөлшерде ерітуге болады. Құрамында 3-10 пайыз аммиак бар ерітінді халық арасында қалай аталады? (мүсәтір спирті)

5.Бұл элементке кейбір омыртқасыздар- былқылдақденелілер мен буынаяқтылар бай болады. XIX ғасырдың өзінде ұлулардың көгілдір қанын зерттегенде ,ғалымдар қанның көгілдір болуы осы элементке байланысты екенін дәлелдеді. Ол қай элемент деп ойлайсыздар? ( мыс)

6.«Күлдіргіш газ», оның 20% оттегі мен қоспасын медицинада жансыздандырғыш ретінде қолданады. (N2O)

7.Адам организмінде қай элементтің жетіспеуі тіс кариесіне әкеліп соғады. (Фтор)

1 ші жүргізуші:  Берілген өлең жолдарынан реакция теңдеулерін табу керек:

1 топ                                                                                          2 топ

Фосфор жақсаң будақтап,                                   Су бетінде безектеп,

Ақ түтінін түзеді,                                                Металл натрий жүзеді.

Ақ түтінді су сорып,                                           Ең соңында жоқ болып,

Қандай қосылыс түзеді.                                  Қандай қосылыс түзеді.

Жауабы:

1 топ                                                                            2 топ

4Р + 5О2→ 5Р2О5                                        2Nа + 2H2O → 2NaOH + H2↑

Р2О5 + 3Н2О → 2Н3РО4

6-кезең- Химияның тарихынан

Адам ағзасына бұл элемент жетіспесе зоб ауруына шалдығады. Бұл заттың спирттегі ерітіндісі медицинада қолданылады? (йод)

Ұн тағамдарына нан илеу үшін не болмаса торт, тәтті тағамдар пісіру үшін қопсытқыш ретінде қолданатын тұрмыстық зат? (ас содасы)

Ол көп мөлшерде суды зарарсыздандыруға және ағартқыштар, дәрі – дәрмектер, еріткіштер алу үшін қолданылады. Бірінші дүниежүзілік соғыста 1915 жылы оны Германия тұншықтырғыш улы зат ретінде қолданған. Бұл қай зат? (Хлор)

Ол ерте кезден белгілі. ХIV – XVI ғасырларда қалайы өндіруші кеншілер мен металлургтер қалайы рудаларын өртеу кезінде оның біраз бөлігі шлакқа кетіп, шығындалатынын байқады. Қалайы өнімін төмендететін болғандықтан, ондай руданы «қасқыр көбік» деп атады. Оған берілген атау немісше «қасқырдың сілекейі» деген сөз. «Қалайының қас жауы» атанған бұл элемент қалай аталады?(Вольфрам)

Бейнефильм: «Қазақстандағы химиялық өндірісі» 102 «Емдеу» топ студенті Шаймерденова Толганай

2 ші жүргізуші:  «Ғажайып химия »

Жаңалап бірі жаралған. Енді бір сәт химия ғылымының қыры мен сырын білсем деген құштарлығы артқандар үшін «Химия ғажайыптарына» назар аударсақ.

Үйірме студенттері Жақсыбек пен Аққу құпия тәжірибелерді көрсетіп, құпияларының сырын ашып түсіндіру

1-Тәжірибе: «Жанбайтын орамал»

Орамалдың жанбайтындығын дәлелдеу үшін орамалды стақандағы суға салып шамалы сығады. Содан кейін екінші стақанда тұрған спиртке салып, оны да шамалы сығады. Енді орамалды химиялық қайшымен бір шетінен ұстап тұрып астынан от жағады. Оны әрлі-берлі қозғап, оның лапылдап жанғанын балаларға көрсетеді. Аздан соң жану тоқтап, от өзінен-өзі сөніпқалады. Бір ғажабы әлгі орамал жанбай қалады. Орамал алғашқы кезде қандай болса, жанғаннан кейін де сол қалпында қалады. Орамалдың жанбау себебі: орамалды суға батырғанда ол өзіне суды сіңіріп алады, содан соң жаққан кезде тек спирт жанып кетеді де, орамалдағы су кеуіп қалады.

2-Тәжірибе: «Жарақатқа алғашқы жәрдем жасау»

Жарақатқа алғашқы жәрдем жасай аламыз ба?

Терімізді йод ерітіндісімен жуып, залалсыздандырып алайық (тәжірибе жасалып болғанша оқушыларды күту).

Осы тәжірибе кезінде: темір ІІІ хлоридінің әлсіз ерітіндісінің үстінен калий роданидінің ерітіндісімен жүргізгенде реакция нәтижесінде оңай жуылатын қан қызыл темір роданиді пайда болады.

3- Тәжірибе. «Химиялық өрт сөндіргіш»

Химиялық стакан түбіне аздап ас содасын саламыз да , майшамды орналастырып, жағамыз. Стакандағы ас содасына 1-2 тамшы тұз қышқылын тамызғанда майшам сөнеді. Неліктен?

Ас содасы мен тұз қышқылының әрекеттесуінен түзілген көмір қышқыл газы жануды қолдамайды...

4 -Тәжірибе: «Сіріңкесіз от жағу»

Кішкене әйнек үстіне шамалы калий перманганатын салады да, оның үстіне бірнеше тамшы концентрациялы күкірт қышқылын тамызады. Бұл қоспаны темір қаңылтырға салады. Осы қоспаның айналасына ағаш жаңқаларын от жағатындай ошақ жасап үйеді, бірақ ағаш жаңқалары қоспаға тимейтіндей болуы тиіс. Онан кейін кішкене мақтаға спирт сіңіреді де, ошақтың үстіне жақындатып қоспаға тамызады. Қоспа от алып, ағаш жана бастайды. Оттың жану себебі - спирттің де қуатты тотығуынан болады.

Қорытынды: әділ қазылар алқасы әр топтың ұпай сандарын есептейді. Қай топтың жинаған ұпайлары көп болса, сол топ жеңіске жетеді.еңіске жетеді.

 

Бағалау парағы

№	Тапсырмалар	119 топ	120 топ	Ескерту
1	Таныстыру.
2	«Ойлы болсаң, озып көр»
3	Ғалымдар тоғысында
4	Химиялық жұмбақтар
5	Химия және денсаулық
6	Химияның тарихынан
	Барлығы

Бағалау парағы

№	Тапсырмалар	119 топ	120 топ	Ескерту
1	Таныстыру.
2	«Ойлы болсаң, озып көр»
3	Ғалымдар тоғысында
4	Химиялық жұмбақтар
5	Химия және денсаулық
6	Химияның тарихынан
	Барлығы

Бағалау парағы

№	Тапсырмалар	119 топ	120 топ	Ескерту
1	Таныстыру.
2	«Ойлы болсаң, озып көр»
3	Ғалымдар тоғысында
4	Химиялық жұмбақтар
5	Химия және денсаулық
6	Химияның тарихынан
	Барлығы

Бағалау парағы

№	Тапсырмалар	119 топ	120 топ	Ескерту
1	Таныстыру.
2	«Ойлы болсаң, озып көр»
3	Ғалымдар тоғысында
4	Химиялық жұмбақтар
5	Химия және денсаулық
6	Химияның тарихынан
	Барлығы

Бағалау парағы

№	Тапсырмалар	119 топ	120 топ	Ескерту
1	Таныстыру.
2	«Ойлы болсаң, озып көр»
3	Ғалымдар тоғысында
4	Химиялық жұмбақтар
5	Химия және денсаулық
6	Химияның тарихынан
	Барлығы