8-9 сыныптарға арналған есептер жинағы.

8-9 СЫНЫПТАРҒА АРНАЛҒАН ЕСЕПТЕР

1. 1- мысал, х аргументі бойынша функцияның мәнін есептеудің
Program ecep1; 
Var x,y:real; 
Begin 
Write(‘x=?’); 
Readln(x); 
If x<=0 then y:=sqr(x); 
Writeln(‘y=’,y); 
End. 

2. Мысалы, берілген сандардың жұп немесе тақ екендігін анықтау программасы: 
Program candar; 
Var y:byte; 
Begin 
Write(‘сан енгіз’); 
Readln(y); 
Case x of 
0,2,4,6,8: write(‘жұп сан’); 
1,3,5,7,9:write(‘тақ сан’); 
10..100:write(’10 мен 100 аралығындағы сан’); 
else 
writeln(‘Теріс сан немесе 100-ден үлкен сан’); 
end; 
end. 

3. Мысалы, y=x2 функциясының мәнің есептеу, мұндағы x=1,2,3,4,5,6. Программаның 
Program esep1; 
Var y,x:integer; 
Begin 
x:=1; {х-тің бастапқы мінің меншіктеу} 
While x<=6 do {цикл тәуелді болатын шарт} 
Begin 
y:=sqr(x); {х-тің мәні бойынша y-ті есептеу} 
Writeln(‘x=’,x,’_|_y=’,y); {х және у экранға шығару} 
x:=x+1; {х-тің өзгеру қадамы} 
end; 
end. 

4. 1-мысал. 1 кг ірімшік 300 теңге тұрады. Ірімшіктің 100,
Program ecep1; 
Var m:integer; z:real; 
Begin 
m:=100; 
Repeat 
z:=(300*m)/1000; 
Writeln(m,’_|_’, z:4:0); 
m:=m+100; 
Until m>1000; 
Readln; 
end. 

5. -мысал. x=1.7, x=3.52, x=18.7 үшін функциясы мәндерінің
Функцияны пайдаланып бағдарламасын құрайық 
Program_Mander; 
Uses crt; 
var x1,x2,x3,y1,y2,y3,S:real; 
Function espt(t:real):real; 
begin 
espt:-3*sqr(t)+sqrt(6*t)-10; 
end; 
begin 
clrscr; 
Write('x1='); readln(x1); 
Write('x2='); readln(x2); 
Write('x3='); readln(x3); 
Writeln; 
y1:=espt(x1); y2:=espt(x2); y3:=espt(x3); 
S:=y1+y2+y3; 
Write('S=',S); 
end. 

1. Асанның жасы x, Үсеннің жасы y . Табу
program esep1; 
var x,y:integer; 
S:real; 
begin 
writeln(’Асаннын жасын енгіз=’); 
read(x); 
writeln(’Усеннін жасын енгіз=’); 
read(y); 
s:=(x+y)/2; 
writeln(‘Орта жасы=’,S); 
end. 

2. Үш бұрышты a,b,c үш қабырғасы белгілі, осы үшбұрыштың
program esep2; 
var a,b,c,P:integer; 
begin 
writeln(’уш бурыштын уш кабыргасын енгіз=’); 
read(a,b,c); 
P:=a+b+c; 
writeln(‘уш бурыштын периметрі=’,S); 
end. 

3. Қабырғасы а-ға тең кубтың V көлемі неге тең. 
program esep3; 
var a, V:integer; 
begin 
writeln(’Кубтын кабыргасын енгіз=’); 
read(a); 
V:=a*a*a; 
writeln(‘Кубтын колемі=’,V); 
end. 

4. m массалы денені көтеру үшін қанша күш F
program esep4; 
var m, F:integer; 
begin 
writeln(’дененин массасын енгіз=’); 
read(m); 
g:=10; 
F:=m*g; 
writeln(‘Жумсалган куш=’,F); 
end. 

5. Жылдамдығы v автокөлік t уақытта қанша жол жүреді? 
program esep5; 
var v, t,s: real; 
begin 
writeln(’жылдамдыкты енгіз=’); 
read(v); 
writeln(’уакытты енгіз=’); 
read(t); 
s:=v/t; 
writeln(‘Журилген жол=’,s); 
end. 

6. Әрбір бактерия бір минутта екіге бөлінеді. Басында бір
program bakterialar; 
var a,S:real; 
begin 
writeln('минут санын енгіз:'); 
readln(a); 
S:=exp(a*ln(2)); 
writeln(a:6:2,'-минуттан кейін бактериялардың 
саны ',S:6:2, ' болады' ); 
end. 

3.4.2 Шартты және шартсыз өту операторы 
1. Берілген а,b,с үш бүтін санның ең кішісін табу. 
Program esep1; 
Var a,b,c,min:integer; 
Begin 
Writeln(‘Уш бутін сан енгіз’); 
Readln(a,b,c); 
If a
If c
Writeln(‘Уш санның кішісі min=’, min); 
Readln; 
End. 

2. Квадрат теңдеуді, ax2+bx+c=0, a= 0 шешудің программасын жіне
Program esep2; 
Var a,b,c,D:integer; 
x,x1,x2:real; 
begin 
writeln(‘a,b,c-енгіз’); 
readln(a,b,c); 
D:=sqr(b)-4*a*c; 
Writeln(‘D=’,D); 
If D>0 then 
begin 
x1:=(-b-sqr(D))/2*a; 
x2:=(-b+sqr(D))/2*a; 
writeln(‘x1=’,x1:5:2,’ x2=’,x2:5:2) 
end 
else 
if D<0 then 
begin 
writeln(‘теңдеудің бір түбірі бар’); 
x:=(-b-sqr(D))/2*a; 
writeln(‘x=’,x:5:2) 
end 
else 
writeln(‘теңдеудің түбірі жоқ’); 
readln 
end. 

3. Берілген үш санның көбейтіндісін және қосындысын есептеп, қайсысы
Program esep3; 
Uses crt; 
Var x,y,z,S,P:double; 
begin 
clrscr; 
writeln(‘x,y,z-енгіз’); 
readln(x,y,z); 
S:=x+y+z; 
P:=x*y*z; 
If S>P then write (‘қосынды үлкен’,S, ‘>’,P) 
Else if S

’,P) 
else write(‘көбейтінді үлкен’,S,’>’,P) 
readln; 
end. 

4. Үш натурал сан берілген. Олардың арасында тең сандар
program esep4; 
var a,b,c:integer; 
begin 
writeln(’Үш сан енгіз’); 
read(a,b,c); 
if (a<>b) and (b<>c) and (a<>c) then writeln(‘жоқ’) 
else if (a=b) and (b=c) and (a=c) then writeln(‘бәрі
else writeln(‘екеуі тең’); 
end. 

5. Үшбұрыштың қабырғалары x, y және z берілген. Осы
program ushburish; 
uses crt; 
var x, y, z:real; 
begin 
clrscr; 
writeln; 
writeln('Үшбұрыш қабырғаларын енгіз:'); 
write('x='); readln(x); 
write('y='); readln(y); 
write('z='); readln(z); 
if (z<>sqrt(sqr(x)+sqr(y))) and (x<>sqrt(sqr(z)+sqr(y))) and (y<>sqrt(sqr(x)+sqr(z))) 
then writeln('тік бұрышты үшбұрыш бола алмайды'); 
if (z=sqrt(sqr(x)+sqr(y))) 
then writeln('тік бұрышты үшбұрыш бола алады, гипотенузасы z=',z:6:2); 
if (x=sqrt(sqr(z)+sqr(y))) 
then writeln('тік бұрышты үшбұрыш бола алады, гипотенузасы x=',x:6:2); 
if (y=sqrt(sqr(x)+sqr(z))) 
then writeln('тік бұрышты үшбұрыш бола алады, гипотенузасы y=',y:6:2); 
end. 

6. Екі үшбұрыш қабырғалары a, b, c жєне d,
program esep2; 
var a,b,c,d,e,f,p1,p2,S1,S2:real; 
begin 
writeln(’1-ші үшбұрыш қабырғаларын енгіз:’); 
readln(a,b,c); 
writeln(’2-ші үшбұрыш қабырғаларын енгіз:’); 
readln(d,e,f); 
p1:=(a+b+c)/2; 
p2:=(d+e+f)/2; 
S1:=sqrt(p1*(p1-a)*(p1-b)*(p1-c)); 
S2:= sqrt(p2*(p2-d)*(p2-e)*(p2-f)); 
if S1>S2 then writeln(‘үлкені 1-үшбұрыш, ауданы =’, S1:8:2) 
else writeln(‘үлкені 2-үшбұрыш, ауданы =’, S2:8:2) 
end. 

7. a, b, c және d төрт түзу сызығының
program esep3; 
var a,b,c,d:integer; 
begin 
writeln(’ұзындықтарды енгіз:’); 
write(’a=’); read(a); 
write(’b=’); read(b); 
write(’c=’); read(c); 
write(’d=’); read(d); 
if (a=b) and (a=c) and (a=d) and (b=c) and
then writeln(‘Квадрат қабырғалары бола алады’); 
if (a=c) and (b=d) then writeln(‘Тікбұрышты төртбұрыштың қабырғалары бола
else writeln(‘Тікбұрышты төртбұрыштыњ да, квадраттың да қабырғалары бола алмайды’)
end. 

3.4.3 Таңдау операторы 
1. Айдың реттік нөмірі бойынша жыл мезгілін анықтау. 
Program jil; 
Uses crt; 
Var x:byte; 
begin 
write(‘Айдың реттік нөмірін еңгіз’); 
readln(x); 
case x of 
1,2,12: writeln(‘қыс’); 
3..5:writeln(‘көктем’); 
6..8:writeln(‘жаз’); 
9..11:writeln(‘күз’) 
Else writeln(‘ Бір жылда 12 ай’); 
end; 
end. 

2. Реттік нөмірі бойынша сәйкес ай атуын анықтау. 
Program ai; 
Uses crt; 
Var x:byte; 
begin 
write(‘Айдың реттік нөмірін еңгіз’); 
readln(x); 
case x of 
1: Write(‘Қантар’); 
2: Write(‘Ақпан’); 
3: Write(‘Наурыз’); 
4: Write(‘Сәуір’); 
5: Write(‘Мамыр’); 
6: Write(‘Маусым’); 
7: Write(‘Шілде’); 
8: Write(‘Тамыз’); 
9: Write(‘Қыркүйек’); 
10: Write(‘Қазан’); 
11: Write(‘Қараша’); 
12: Write(‘Желтоқсан’); 
else 
Writeln(‘бұл нөмірлі ай жоқ’); 
end; 
end. 

3. Жазықтықтағы A(x,y) нүктесінің қай ширекте жатқандығын анықтау программасы. 
Program shirek; 
Var k:integer; 
Begin 
Write(‘қай ширек?’); 
Readln(k); 
Case k of 
1:Write(‘A(x,y) І-ширекте , x>0 және y>0’); 
2:Write(‘A(x,y) IІ-ширекте , x<0 және y>0’); 
3:Write(‘A(x,y) ІII-ширекте , x<0 және y<0’); 
4:Write(‘A(x,y) ІV-ширекте , x>0 және y<0’); 
end; 
end. 

3.4.4 Циклдік оператор 
1. P=1*2*,…,*10 сандарының көбейтіндісін есептеу. 
Program esep1; 
Var i,P:integer; 
begin 
P:=1; 
For i:=1 to 10 do 
P:=P*i; 
Writeln(‘P=’,P); 
Readln; 
End. 

2. Бүтін сандардың n тізбегі берілген. Осы тізбектегі оң
Program esep2; 
Var i,a,n,S : integer; 
Begin 
Write(‘N-?’); 
Readln(N); 
S:=0; i:=1; 
Repeat 
Writeln(‘бүтін сан енгіз’); 
Readln(a); 
If a>0 then S:=S+1; 
i:=i+1; 
until (a>0) or (i>n); 
write(‘оң сандар саны=’, S); 
end. 

3. 1-ден 50-ге дейінгі жұп сандардың қосындысын есептеу қажет
Program esep2; 
Uses crt; 
Var S,x:integer; 
Begin 
Clrscr; 
x:=2; S:=0; {x,S бастапқы мәнін меншіктеу} 
While x<=20 do {цикл тәуелді болатын шарт} 
begin 
S:=S+x; {x-тің мәні бойынша у-ті есептеу} 
x:=x+2; {x-тің өзгеру қадамы 2-ге тең} 
end; 
Writeln(‘S’,S); {қосындыны экранға шығару} 
End. 

Нәтиже: S=110 

4. y=x3 функциясын x=6,5,4,…,1 болғандағы мәндерін анықтау. Мұндағы цикл
Program esep2; 
Var x,y:integer; 
Begin 
For x:=6 downto 1 do 
Begin 
y:=sqr(x)*x; 
writeln(‘x=’,x,’|’,’y=’,y); 
end; 
readln 
end. 
Нәтиже: 
x=6 | y=216 
x=5 | y=125 
x=4 | y=64 
x=3 | y=27 
x=2 | y=8 
x=1 | y=1 

5. 1-ден 100 дейінгі сандардың арифметикалық ортасын анықтаудың программасы. 
Program esep3; 
Var i,S:integer; A:real; 
begin 
S:=0; 
For i:=1 to 100 do 
S:=S+i; 
A:=S/100; 
Writeln(‘A’,A:4:1); 
Readln 
end. 

6. 1-ден 100-ге дейінгі тақ сандардың және жұп сандардың
program esep; 
var i, k, t,n,S1,S2 :integer; 
begin 
writeln('n-ді енгіз:'); 
readln(n); 
t:=0; k:=0; 
for i:=1 to n do 
if i mod 2=1 then begin t:=i; S1:=S1+i; end
write('1-ден ', n, ' -ге дейінгі тақ сандардың қосындысы
end. 

7. 20 элементтен тұратын бүтін сандар массиві берілген. Осы
program auistiru; 
const n=20; 
var a:array[1..n] of integer; 
i:integer; 
begin 
for i:=1 to n do 
read(a[i]); 
for i:=1 to n do 
if i mod 4=0 then a[i]:=0; 
for i:=1 to n do write(a[i],' '); 
end. 

8. Алмаста N алма бар. Сыныптағы M бала одан
Мысал: Берілгені: N=10 M=7 
25 85 1 6 9 23 41 2 6
Нәтиже: 151 
program almalar; 
const n1=100; 
var a:array[1..n1] of integer; 
i,j,k,m,n:integer; 
f1,f2:text; 
S:integer; 
BEGIN 
Writeln('Алмалардың санын енгіз:'); 
Readln(n); 
Writeln('балалардың санын санын енгіз:'); 
readln(m); 
if (m>n) or (m=n) then writeln('балалардың саны алмалардың санынан
for i:=1 to n do read(a[i]); 
for j:=1 to n-1 do 
begin 
for i:=1 to n-1 do 
if a[i]>a[i+1] then 
begin 
k:=a[i]; 
a[i]:=a[i+1]; 
a[i+1]:=k; 
end; 
end; 
S:=0; 
for i:=m+1 to n do S:=S+a[i]; 
writeln(S:8); 
END. 

9. y=x2 функциясының мәнің есептеу, мұндағы x=1,2,3,4,5,6. Программаның 
Program esep1; 
Var y,x:integer; 
Begin 
x:=1; {х-тің бастапқы мәнің меншіктеу} 
While x<=6 do {цикл тәуелді болатын шарт} 
Begin 
y:=sqr(x); {х-тің мәні бойынша y-ті есептеу} 
Writeln(‘x=’,x,’_|_y=’,y); {х және у экранға шығару} 
x:=x+1; {х-тің өзгеру қадамы} 
end; 
end. 
Нәтиже: 
x=1 | y=1 
x=2 | y=4 
x=3 | y=9 
x=4 | y=16 
x=5 | y=25 
x=6 | y=36 

10. P натурал сан болғанда, a p өрнегін есептейтін for to do 
program esep; 
var i,n:integer; 
p,a,S:real; 
begin 
writeln('шекарасын көрсет: '); 
readln(n); 
a:=5; 
S:=1; p:=1; 
for i:=1 to n do 
begin 
S:=S*exp(p*ln(a)); 
writeln('a= ',a:8:2,' p= ',i:5, ' S =',S:8:2); 
end; 
end. 

While do 
program esep; 
var i,n:integer; 
p,a,S:real; 
begin 
writeln('шекарасын көрсет: '); 
readln(n); 
a:=5; 
S:=1; p:=1; 
while i
begin 
i:=i+1; 
S:=S*exp(p*ln(a)); 
writeln('a= ',a:8:2,' p= ',i:5, ' S
end; 
end. 

11. Төмендегі өрнектің мәнің табу қажет: 
a) program esep; 
var i,n:integer; 
S: real; 
begin 
writeln('n-ді енгіз:'); 
readln(n); 
S:=0; 
for i:=1 to n do 
S:=S+1/i; 
write(S:8:4) 
end. 

12) program esep; 
var i,n:integer; 
S:real; 
begin 
readln(n); 
S:=0; 
for i:=2 to n do 
S:=S+1/((i-1)*i); 
write(S:8:4) 
end. 

13) program esep; 
var i,n:integer; 
S:real; 
begin 
readln(n); 
S:=0; 
for i:=1 to n do 
if i mod 2=0 then S:=S+(-1)/i else S:=S+1/i; 
write(S:8:4); 
end. 

14).  program esep; 
var i,n:integer; 
S:real; 
begin 
readln(n); 
S:=1; 
for i:=1 to n do 
S:=S*(1+1/(sqr(i))); 
write(S:8:4); 
end. 

15) program esep; 
var i,n:integer; 
S:real; 
begin 
readln(n); 
S:=0; 
for i:=0 to n do 
S:=S+(1/(sqr((2*i)+1))); 
write(S:8:4); 
end. 

3.4.5 Массивтер. Элемент түрі, өлшемі, индекстер 
1. а жиымы бүтін бес саннан тұрады. Оларды экранға
Program m1; 
Var A:array [1..5] of integer; 
i:integer; 
Begin 
Writeln('массив элементiн енгiз'); 
For i:=1 to n do 
readln(a[i]); 
For i:=1 to n do 
writeln(a[i],’,’);

end. 

2. n элементтен тұратын нақты сандар массивінің (а) ең
Program_min; 
Uses crt; 
Const n1=50; 
Type ms=array[1..n1] of rael; 
Var a:ms; m:real; n,l,k:integer; 
Begin 
Clrscr; 
Write(‘элементтер саны (n<=60); n=?’); 
Readln(n); 
Writeln; 
Write(‘1-ші элементтің саны=?’); 
Readln(a[1]); m:=a[1]; l:=1; 
For k:=2 to n do begin 
Write(k,‘-ші элементтің саны=?’); 
Redln(a[k]); 
If a[k]
m:=a[k]; l:=k; 
End; end; 
Write(‘min=’,m:6:3,’нөмірі=’,l); 
End. 

3. n элементтен тұратын нақты сандар массивінің элементтерін һспелі
Program_retteu; 
Uses crt; 
Const n1=50; 
Type ms=array[1..n1] of real; 
Var a:ms; k,i,j:integer; m:real; 
Begin 
Clrscr; 
Write(‘элементтер саны (n<=50):n=?’); 
Readln(n); 
For k:=1 to n do begin 
Write(k,‘-ші элемент мәні=?’); 
Readln(a[k]); 
End; 
For k:=1 to n do begin 
i:=k; 
For j:=k+1 to n do 
If a[j] < a[i] then i:=j; 
m:=a[k]; a[k]:=a[i]; a[i]:=m; 
write(‘ ’, a[k]:6:2); end; 
end. 

4.Кез келген екі өлшемді массивтің ең үлкен элементін табу
Program m1; 
Var A:array [1..100,1..100] of integer; 
n,m,i,j,max:integer; 
Begin 
Writeln('массив элементiн енгiз'); 
readln(n,m); 
randomize; 
For i:=1 to n do 
for j:=1 to m do 
A [i,j]:=-25+random(100); 
For i:=1 to n do Begin 
writeln; 
For j:=1 to m do 
write (A[i,j]:4); end; 
max:=A[1,1]; 
For i:=1 to n do 
For j:=1 to n do 
if A[i,j]>max then max:=A[i,j]; 
writeln; 
writeln ('max=',max:5); 
readln 
end. 

5. Кез келген екіөлшемді массивтің теріс элементтерінің көбейтіндісін табу
Program E3; 
Var A: array [1..100, 1..100] of integer; 
i,n,m,j,k:integer; 
begin 
randomize; 
writeln('massiv olhemin engiz'); 
Readln(n,m); 
For i:=1 to n do 
For j:=1 to m do 
A[i,j]:=-5+random(10); 
For i:=1 to n do begin 
writeln; 
for j:=1 to m do 
write (A[i,j]:5); end; 
k:=1; 
for i:=1 to n do 
for j:=1 to m do 
if A[i,j]<0 then k:=k*A[i,j]; 
writeln; 
writeln('теріс элементтерінің көбейтіндісі=',k); 
Readln 
end. 

6. Кез – келген бір өлшемді массивтің ең кіші
program m8; 
uses crt; 
var k,i,n,max:integer; 
a: array [1..100] of integer; 
begin 
Randomize; 
Writeln('массив элементин енгиз'); 
readln(n); 
for i:=1 to n do 
a[i]:=-27+random(100); 
for i:=1 to n do 
write(a[i]:5); 
max:=a[1]; 
for i:=1 to n do 
if a[i]>max then begin max:=a[i];k:=i; end; 
writeln(''); 
writeln(' индекси ',k); 
readln 
end. 

7. Кез келген екі өлшемді массивтің әрбір бағанындағы оң
program e32; 
var s,n,i,j:integer; 
a:array[1..100,1..100] of integer; 
b:array[1..100] of integer; 
begin 
writeln; 
randomize; 
writeln ('massiv olshemin engiz'); 
readln(n); 
for i:=1 to n do 
for j:=1 to n do 
a[i,j]:=-20+random(100); 
for i:=1 to n do begin 
writeln; 
for j:=1 to n do 
write(a[i,j]:5); 
end; 
for j:=1 to n do 
begin 
s:=0; 
for i:=1 to n do 
if 0
end; 
end; 
writeln; 
writeln; 
for j:=1 to n do 
write (b[j]:5); 
readln 
end. 

8. Кез келген екі өлшемді массивтің ең кіші элементтерін
Program m1; 
Var A:array [1..100,1..100] of integer; 
n,m,i,j,min:integer; 
Begin 
Writeln('массив элементтер?н енгиз); 
readln(n,m); 
randomize; 
For i:=1 to n do 
for j:=1 to m do 
A [i,j]:=-25+random(100); 
For i:=1 to n do Begin 
writeln; 
For j:=1 to m do 
write (A[i,j]:4); end; 
min:=A[1,1]; 
For i:=1 to n do 
For j:=1 to n do 
if A[i,j]
writeln; 
writeln ('min=',min:5); 
readln 
end. 

9. Бір өлшемді массивтің көбейтіндісін табатын программа құр 
Program m12; 
uses crt; 
var i,n:integer; s:real; 
a: array [1..100] of integer; 
begin 
Randomize; 
Writeln('массив элементин енгиз'); 
readln(n); 
for i:=1 to n do 
a[i]:=-27+random(100); 
for i:=1 to n do 
write(a[i]:5); 
s:=1; 
for i:=1 to n do 
s:=s*a[i]; 
writeln(''); 
writeln('сандардын косындысы',sum:6:2); 
readln;

end. 

10. Х(n) жиымы берілген жиым элементтерін кері ретпен орналастыр. 
Program ter; 
Cons n=10; 
Var 
i,m,t:integer; 
x:array[1..n] of integer; 
Begin 
for i:=1 to n do begin 
write (‘x[‘,I,’]:=’); readln (a[i]); end; 
for i:= 1 to n mod 2 do begin 
t:=x[i]; x[i]:=x[m+1-i]; 
x[m+1-i]:=t; 
end; 
for i:=1 to m do 
writeln(‘x[‘,I,’]:=’,x[i]); 
end. 

3.4.6 Функциялар және процедуралар 
1. n элементтен m-нен жасалған терулер саның табу керек
Program_teru; 
uses crt; 
Var n,m,v,c1,c2,c3:integer; 
c:real; 
Procedure_ter(q:integer; var r:integer); 
var k:integer; 
begin 
r:=1; 
for k:=1 to q do r:=r*k; 
end; 
begin {негізгі бағдарлама} 
clrscr; 
write('n='); readln(n); 
write('m='); readln(m); 
v:=n-m; 
ter(n,c1); 
ter(m,c2); 
ter(v,c3); 
c:=c1/(c2*c3); 
writeln(c:5:0); 
end. 
2. V1 жылдамдықпен жүгіріп келе жатқан, массасы m1 адам,
Шешуі: Бастапқы берілгендер СИ жүйесінде берілген, ал V арбаның
M1*V1+m2*V2=(m1+m2)*V; 
V=m1*v1+m2*V2/m1+m2; 
V-ның мәнін есептеу үшін параметрсіз процедураны пайдаланып, бағдарламаны мынадай
Program_ARBA; 
uses crt; 
var m1,m2,v1,v2,v:real; 
Procedure_Impuls; 
begin 
V:=(m1*v1+m2*v2)/(m1+m2); 
Write('v=',v); 
end; 
begin 
clrscr; 
Write('m1=?'); readln(m1); 
Write('v1=?'); readln(v1); 
Write('m2=?'); readln(m2); 
Write('v2=?'); readln(v2); 
Writeln; 
Impuls; 
end. 

3. Септіктер, мұхиттар сұрақтарына жауап беретін қысқаша анықтамалық бағдарлама
Септіктерді бірінші процедураға, мухиттарды екінші процедураға енгізіп, бағдарламаны мынадай
Program_SM; 
uses crt; 
var m:integer; 
Procedure_Septik; 
begin 
writeln('септіктер, септеу'); 
writeln('Атау:кім? не?- Олар, кітап'); 
writeln('Ілік: кімнің? ненің?- Олардың, кітаптың'); 
writeln(Барыс: кімге? неге?- Оларға, кітапқа'); 
writeln('Табыс: кімді? нені?- Оларды, кітапты'); 
writeln('Жатыс: кімде? неде?- Оларда, кітапта'); 
writeln('Шыѓыс: кімнен? неден? ќайда?- Олардан, кітаптан'); 
writeln('Кµмектес: кімнен? немен? ќалай?- Олармен, кітаппен'); 
Exit; 
end; 
Procedure_muhit; 
begin 
Writeln('мұхиттар; аудандары (мың кв.км):'); 
Writeln; 
Writeln('Тынық (178684):'); 
Writeln('Атлант (91655):'); 
Writeln('Үнді (76174):'); 
Writeln('Солтүстік мұзды (14756'); 
Exit; 
end; 
begin 
clrscr; 
Writeln('кез келген пернені басыңыз'); 
Writeln; 
Repeat until keypressed; writeln; 
While true do begin 
Writeln('1: септіктер'); 
Writeln('2: мұхиттар'); 
Writeln('3: бағдарламадан шығу'); 
Writeln; 
Write('Ќай номер керек-?'); 
Readln(m); 
case m of 
1:septik; 
2:muhit; 
3:halt; 
end; {case} 
end; {while} 
end. 

4. функциясының мәнін есптеу керек. 3x+4y-1
Program f; 
var x,y,z:real 
Function fn(t,p:real):real; 
begin 
fn:=3*t+4*p-1; 
end; 
begin 
clrscr; 
write('x='); redln(x); 
write('y='); redln(y); 
writeln; 
z:=7*fn(x,y)+5/fn(x,y)-2*sin(x)+10; 
write(z); 
end. 

5. f(x)=0 теңдеунің [a;b] кесіндісіндегі түбірін берілген esp дәлдікпен
(f(x) функциясының графигі [a;b] кесіндісінде үздіксіз, монотонды және таңбасын
Program_tendeu; 
{теңдеу түбірі} 
label 3; 
var a,b,c,eps:real; 
function fn(t:real):real; 
{f(t) функциясын көп нүкте орнына ендіріңіз} 
begin 
fn:=.... 
end; 
begin clrscr; 
3: write('a,b,c,eps=?'); readln(a,b,c,eps); 
if fn(a)*fn(b)>0 then 
begin 
writeln('[a;b]-да түбір жоқ'); go to 3 
end else 
begin while abs(b-a)>2*eps do 
begin 
c:=(a+b)/2; 
if fn(a)*fn(c)<=0 then 
b:=c else a:=c; 
end; 
writeln('түбірі'; (a+b)/2); 
end; 
end. 

6. Төмендегі өрнекті есептеу: 
Z=(an+bm)cr-dk 
program darezhesepteu; 
var a,b,c,d,n,m,r,k,Z,f1,f2,f3,f4:real; 
procedure darezhe(s,t:real; var q:real); 
begin 
q:=exp(t*ln(s)); 
end; 
BEGIN 
read(a,n,b,m,c,r,d,k); 
darezhe(a,n,f1); 
darezhe(b,m,f2); 
darezhe(c,r,f3); 
darezhe(d,k,f4); 
Z:=(f1+f2)*f3-f4; 
write(Z:8:2); 
END. 

№1 есеп: Екі санның үлкенін табатын бағдарлама құру
Program esep_1;
Uses crt;
Var x, y, max: integer;
Begin
Clrscr;
Writeln(‘Eki sandy engiz…’);
Readln(x,y);
If x>y then max:=x else max:=y;
Writeln(‘Eki sannyn ulkeni = ’, max);
End.
№2 есеп: Үш санның үлкенін табатын бағдарлама құру
Program esep_2;
Uses crt;
Var x, y, z, max: integer;
Begin
Clrscr;
Writeln(‘Ush sandy engiz…’);
Readln(x,y,z);
If x>y then max:=x else max:=y;
If max>z then max:=max else max:=z;
Writeln(‘Ush sannyn ulkeni = ’, max);
End.

№3 есеп: Адам жасына қарап, оларды әлі мектепке бармаған, мектеп оқушысы, жұмысшы, зейнеткер деген төрт топтың біріне жатқызатын бағдарлама құру. Адам жасы пернетақтадан енгізіледі.
Program esep_3;
Uses crt;
Var x: integer;
Begin
Clrscr;
Writeln(‘Adam jasyn engiz…’);
Readln(x);
If x6) and (x17) and (xabs(y) then
begin
x:=x/5;
writeln(‘x = ‘,x:5:2) end
else writeln(‘x = ‘,x, ‘ y = ‘,y);
End.

№5 есеп: Пернетақтадан трамвай билетінің номері (1 орынды 6 сан) енгізіледі. Билеттің «бақытты» номер екенін анықтайтын бағдарлама құру керек. Бақытты билеттің алғашқы 3 цифрының қосындысы соңғы 3 цифрының қосындысына тең.
Program esep_5;
Uses crt;
Var x, y, z, a, b, c, S, S1: real;
Begin
Clrscr;
Writeln(‘bilet nomerin engiz…’);
Readln(x, y, z, a, b, c);
S:=x+y+z;
S1:=a+b+c;
If S = S1 then writeln(‘bakitty nomer’)
else writeln(‘bakitty nomer emes’);
End.

№1 ύ=s/t
Program jul;
Var s,t, ύ: real;
Begin readln ( s,t) ;
ύ:=s/t;
Writeln (‘ύ=’, ύ);
End.
ІІ топ «Шығару» тобы
Төртбұрыштың ауданын тап. Екі қабырғасы берілген. Ауданын табу. S:=a*b
№2 
Program aud;
Var a,b, s: real;
Begin readln ( a ,b ) ;
S:=a*b;
Writeln (‘S=’, S);
End.

3. Мысалы - үш бүтiн санның арифметикалық ортасын табатын программа
program pr0;
var a, b, c: integer;
s: real;
begin
a:=2; b:=4; c:=6;
s:=(a+b+c)/3
end.

4. Екі  санның қосындасын табу программасын құру керек.

                  Program kosindi;

                  Var a, b, x  integer;

                  Begin

                  Write (‘a, b-сандарын енгіз');

                   Readln(a, b);

                   X:=a+b;

                   Writeln(‘x=’,x);

5) .     Екі санның бөліндісін табу программасын құру керек.

                  Program bolindi;

                  Var a, b, x:real;

                  Begin

                  Write (‘a, b-сандарын енгіз');

                   Readln(a, b);

                   X:=a/b;

                   Writeln(‘x=’,x);

                   End.

6).      Екі санның көбейтіндісін табу программасын құру керек.

                  Program bolindi;

                  Var a, b, x:real;

                  Begin

                  Write (‘a, b-сандарын енгіз');

                   Readln(a, b);

                   X:=a*b;

                   Writeln(‘x=’,x);

7. Радиусы 5,78-ге тең шеңбердің ұзындығын анықтау керек.

Бағдарламасы:

 Program T1 ;

                    Const R=5.78;

                            Var L:Real;

                   Begin

                            L:=2*3.1416*R;

                   Writeln (‘L=’,L);

End.

Немесе басқаша жазуға болады:

 Program T2 ;

                   Var R:Real;

                   Begin R:=5.78;

                   Writeln (‘L=’,2*3.1416*R);

                   End.

8.     : Х=15.3 Болғанда Y=(Cos(X)+e^x) / x³ функциясын есептеу.

 Бағдарламасы:

            Program T3;

                            Var X,Y: Real;

                    Begin Read(x);

                            Y:=(cos(x)+EXP(x))/(EXP(3*Ln(x));

                   Write(Y);

                   End.

  9. Нақты а саны берілген. Тек көбейту амалын пайдаланып, үш амал арқылы -н есепте.

PROGRAM Esep;

VAR a: integer; b, c, d : REAL;

BEGIN

READLN (a);

b : = a*a; c:=b*b; d:=b*c;

WRITELN (a, ‘^6=’, d:12:2);

END.

 10. Жүрілген жол және оған кеткен уақыт берілген. Жылдамдықты табыңдар. 
Program jyldamdyk; 
Var s,t,u: real; 
Begin 
Readln(s,t); 
u:=s/t; 
Writeln (‘u=’,u); 
End. 
11.  Екі қабырғасы берілген. Тіктөртбұрышың ауданын табыңдар. 
Program audan; 
Var a,b,s: real; 
Begin 
Readln(a,b); 
s:=a*b; 
Writeln (‘s=’,s); 
End. 

12.  Үшбұрыштың үш қабырғасы берілген. Үшбұрыштың периметрін табыңдар. 
Program perimetr; 
Var a,b,c,P: real; 
Begin 
Readln(a,b,c); 
P:=a+b+c; 
Writeln (‘P=’,P); 
End. 

13. Шеңбердің ұзындығын анықтайтын программа
Program audan;
Const Pi=3. 14;
Var L, R: real;
Begin
WriteLn(‘Дөңгелек радиусын енгіз');
ReadLn(R);
L:=Pi*sqr(R);
WriteLn(’Шеңбер ұзындығы тең: ', L);
ReadLn;
End.

14. алг тіктөртбұрыш ауданын анықтау
нақты а, в
нәтиже S
басы
а, в енгізу
S=a+b
S шығару
соңы

15. Енді осы алгоритм бойынша бағдарлама құрамыз:
Program pr1;
Var a, b, s: real;
Begin
Write(‘a, b мәндерін енгіз’);
Read(a, b);
S:=a*b;
Write(‘S:=’, S);
End.