6 сыйныф укучылары өчен татар әдәбияты дәресе "Мәкальләр"

6 НЧЫ СЫЙНЫФ ӨЧЕН (РУС ТӨРКЕМЕ) ТАТАР ӘДӘБИЯТЫ ДӘРЕСЕ. ТЕМА  “МӘКАЛЬЛӘР”

                                                                                                                   Зарипова Алиса Борисовна

                                                                                                                   татар теле һәм әдәбияты укытучысы

                                                                                                                   ГББМУ  “Чепья урта гомуми белем бирү мәктәбе”

Дәреснең темасы	Б.с.т.ү. Мәкальләр.
Максат һәм бурычлар	1.     Мәкальләр турында төшенчә бирү. 2.     Укучыларның үз фикерләрен татарча дөрес итеп әйтә белү.фикерли,дәлилли,нәтиҗә ясый белүләрненә ирешү. 3.     Мәкальләр аша укучыларда ата-анага,телгә,хезмәткә,дусларга  карата хөрмәт,мәхәббәт тәрбияләү.
Көтелгән нәтиҗә	Сөйләмдә  мәкальләрнең урынын белеп кулланырга күнектерү.
УУГ	ТБУУГ: Мәкальләрнең мәгънәләрен аңлау . РУУГ: Барлыкка килгән ситуациядә ориентлаша белү. КУУГ:Башкаларга аңлаешлы сөйләм төзү һәм үз фикереңә ышандыра белү. ШУУГ: Төркемнәрдә килешеп эшли белү.
Дәрес тибы	Яңа белемнәрне үзләштерү.
Ресурслар	Мультимедиа, карточкалар,дәрес темасы буенча презентация.
Предметара бәйләнеш	Татар әдәбияты,рус әдәбияты, удмурт әдәбияты, рәсем.
Класс белән эш	Төркемләп, парлап, конерс, микс пэа шэа (Сингапур алымнары)

Дәрес этаплары	Укытучы эшчәнлеге	Укучы эшчәнлеге	УУГ
I.Оештыру моменты. (1 минут)	Уңай психологик халәт тудыру. -Хәерле көн, кадерле кунакларыбыз, укучылар. (Слайд №1) -Укучылар, кояшка карыйк әле. Ул шундый матур елмаеп,җылысын безгә биреп тора.Әйдәгез, без дә бер-беребезгә карап алыйк,сәламлик, елмаик. Үзебезнең җылылыгыбызны ,яхшы кәефләребезне  иптәшләребезгә дә өләшик. Мин сезгә шушы җылылыкны дәрес дәвамында сакларга теләр идем.	Укытучыны сәламләү. Бер-берсенә карап елмаялар,яхшы кәеф телиләр.	Әдәп-әхлак нормаларын үзләштерү.
II.Мотивация. ( 4 минут)	-Укучылар,сезнең конвертларыгызда сүзләр язылган. Сез шул сүзләрне дөрес итеп урнаштырып,җөмлә китереп чыгарырга тиешсез. -Нинди җөмлә килеп чыкты?(Слайд) -Бу җөмләне нәрсә дип әйтәбез? -Пословица сүзе ничек тәрҗемә ителә? -Ә сезнең туган телдә ул ничек яңгырый?(Слайд) -Сез татар телендә нинди мәкальләр беләсез? -Ә күбрәк мәкальләр белән танышасыгыз киләме? Димәк,бүгенге дәрестә без нәрсә турында сөйләшәчәкбез?	Сүзләрдән җөмлә төзиләр. Җөмләне укыйлар. -Пословица . Пословица-Мәкаль -Бүгенге дәрестә мәкальләр турында сөйләшәчәкбез.	Уку бурычларын куя белү.
III. Яңа материалны аңлату. (7 минут) МИКС ПЭА ШЭА (Сингапур алымы) Конэрс (Сингапур алымы)	-Укучылар , рус,удмурт әдәбиятларында сез мәкальләр белән танышканыгыз бармы? -Нәрсә соң ул мәкаль? (рус,удмурт телләрендәге билгеләмәсен әйтәләр)(Слайд)  -Әйдәгез,дәреслекнең 21 битеннән укып китек әле.Нәрсә ул мәкаль? - -Укучылар.һәрберегезнең каршында  берәр мәкаль бар. Ләкин мәкальнең башы беренче төркемдә,икенче өлеше икенче төркемдә. Музыка башлангач,таралышасыз. Ә музыка туктагач., төсләр буенча парыгызны табып парлашасыз. Килеп чыккан мәкалегезне укыгыз. Төзелешенә игътибар бирегез. -Нәрсә әйтә аласыз? -Димәк,сезнең парлашу нәрсәне күрсәтә? Мәкальләрнең күпчелеге ике өлештән тора. - Укучылар, стеналарда шарлар әленгән. Һәр шарның үз темасы. ( Слайд)  Кызыл төс-ата-ана, зәңгәр төс-тел, ак төс-белем,сары төс-дуслык, яшел төс – хезмәт. -Сез мәкалегезне укыгыз һәм тиешле шар астына барып басыгыз. -Ни өчен бу шар янына килеп бастыгыз? (укучыларның җавапларын тыңлау) --Димәк,нинди нәтиҗә ясыйбыз? -Әйе, мәкальләр эчтәлеге  буенча төрле темаларга бүленә һәм безгә нинди дә булса киңәш бирә..	Укучылар җавабы. Бер бала рус телендә укый,икенче бала татар телендә укый. Пословица – меткие,образные изречения,обобщающие различные явления жизни и имеющие назидательный характер. Димәк,мәкаль ул-акыл бирү,сөйләмне матурлау өчен кулланыла торган,кыска,тирән мәгънәле халык авыз иҗаты. Мәкальләр рифмалашкан, ике өлештән торалар һәм төгәлләнгән фикерне белдерә. Мәкальләрне укыйлар һәм тиешле темага туры килгән шар янына барып басалар. Һәр төркемнән бер бала ни өчен шунда басканнарын аңлатырга тиеш. -Мәкальләр эчтәлекләре буенча төрле темаларга бүленәләр.	Үз фикереңне төгәл җиткерү. Нәтиҗәләрне дөрес формалаштыру.
IV.Материалны беренчел ныгыту.(төркемләп эшләү) (минут) (3 минут)	-Төркемләп эшләү. Һәр төркемгә 3әр предмет һәм 2әр мәкаль бирелә.(Слайд)Мәкальдә төшеп калган сүз урынына рәсемдәге предмет исемен сайлап өстисез.(Иң беренче рәсемдәге предмет исемнәрен бергәләп тәрҗемә итәбез.)Килеп чыккан мәкальне рус теленә тәрҗемә итәбез һәм мәгънәсен аңлатабыз.(удмурт телендә әйтсәләр дә була).(Мәкальләрне бергә уку).(Слайд) Мәкальләр безгә нәрсә бирә?	Мәкальләрдә төшеп калган сүз урынына рәсемдәге предмет исемнәрен куялар.Мәкальнең мәгънәсен аңлаталар һәм тәрҗемә итәләр. Мәкальләр безгә акыл бирә,тәрбия бирә һәм сөйләмне матурлый.	Дөрес сөйләм булдыруга омтылыш.
V.  Кабатлау һәм ныгыту күнегүләре. (парлап эшләү) (3 минут)	Карточкаларда диалог.Игътибар белән карагыз.Сезгә нишләргә кирәк? -2 минут вакыт бирелә. (Дәрестә алан белемнәрне кабатлау).	-Төшеп калган репликаларны куеп,диалогны уку.	Иптәшеңә рухи ярдәм күрсәтә белү.
VI. Рефлексия. (2 минут) Укучыларның үзбәя бирүләре.  Өй эше бирү.	Выбери начало предложения и продолжи. -Сегодня на уроке я узнал .... Бүгенге дәрестә мин ..... белдем. -На этом уроке я похвалил бы себя за .... Бу дәрестә мин үземне ....өчен мактар идем. -Каким настроением заканчивается урок? -Дәресне нинди кәеф белән тәмамлыйсыз? (тиешле смайликлар ясыйлар) -Бүгенге дәрес өчен үзегезгә нинди билге куяр идегез? Шул билгене смайлик артына языгыз. “Куркак юлдаш” әкиятен укып чыгасыз. Әкиятнең эчтәлегенә туры килгән мәкальләр язып киләсез. Бүгенге дәресебез тәмам. Бик зур рәхмәт. (Слайд № 13)	Күтәренке кәеф булса,елмайган смайлик күтәрәләр һәм артына үзбәяләрен бирәләр.	Укытучы белән бергәләп,үз эшен, иптәшләренең җавапларын бәяләү.

Кушымта №1

1.Җиде кат үлчә, бер кат кис.

(Семь раз отмерь,один раз отрежь)

2. Сәламәт тәндә-сәламәт акыл.

(В здоровом теле – здоровый дух)

Кушымта № 2

1.Ата-ана турында.

- Әни йорты-алтын бишек.

2.Дуслар турында.

-Йөз сум акчаң булганчы,йөз дустың булсын.

3. Тел турында.

-Тәмле дә тел,тәмсез дә тел.

4.Белем турында.

-Күп укыган.күп белер.

5. Хезмәт турында.

Кем эшләми,шул ашамый.

Кушымта№3

Телең ни әйтсә, .... шуны ишетер.          (Колак рәсеме)

Тырышкан табар,ташка .... кагар.          (кадак рәсеме)

Агачны ... бизи,кешене хезмәт бизи.   (яфрак рәсеме)

Тел күңелнең ....   (Көзгесе)

Кушымта №4

I төркем.

1.     - ......?

2.     Мәкаль – ул акыл бирү,сөйләмне матурлау

өчен кулланыла торган халык авыз иҗаты әсәрләре.

1.     -“Күп укыган,күп белер” мәкале безгә нинди киңәш бирә?

2.     - ........ .

II төркем.

1.     - .....?

2.     – Мәкаль безгә акыл бирә,тәрбия бирә,тормышка өйрәтә.

1.     – “Эш беткәч,уйнарга ярый” мәкален ничек аңлыйсың?