10”В”
Жанцан Цэрэндолгор
99453051
ОРОС ХЭЛ
МИНИЙ ЭХ ОРНЫ ТҮҮХЭНД
БОЛОН МИНИЙ ГЭР БҮЛД
Нийтийн сурсан зангаар бол “энэ монгол
хүн,” “энэ орос”, “тэр хятад” гэдгийг нотлох гол баримт нь тэр хүний ярьж
байгаа үндсэн хэл нь мөн гэж ойлгож болно. Орос хэлний тухай ярихдаа бид тэр
хэлийг үүсгэн бүтээж, хөгжүүлж, баяжуулж өнөөгийн түвшинд хүргэсэн тэр ард
түмний тухай ярих хэрэгтэй болно. Тэгвэл орос хүн гэдэг хэн бэ? монголчууд
бидэнтэй түүх, соёлын ямар холбоотой ард түмэн бэ? гэдэг асуулт гарах нь
мэдээж. Миний аав ээж, өвөө эмээ нар цөм Оросын ард түмэн, орос хүний тухай
дандаа сайн талаас нь ярьдаг. Ер нь монгол хүний дийлэнх олонх нь тийм болов
уу. Ноднин жил нэг дэлгүүрийн үүдэнд хөгшин залуу хоёр хүн маргаж байхтай би
тааралдаж билээ. “Оросууд Монголыг 70 жил колончилсон юм чинь” гэж хэлсэн тэр
залуугийн үгэнд ихэд дургүйцсэн тэр өвөө дараах утгатай үгийг хэлсэн нь миний
сэтгэлд хадгалагдан одоо хүртэл үлдсэн билээ. Түүний хэлсэн нь: ”За хүү минь,
хүн мэддэг юмаа ярьж, чаддаг юмаа хийж байвал сайн сан. Хөөрхий орос ах нар
чинь 1939 онд олон зуун хүнийхээ амь насаар манай улсыг Японы халдлагаас
хамгаалж үлдээсэн юм. Энэ олон үйлдвэр завод, , эмнэлэг, сургууль, Эрдэнэт,
Дархан хот гээд өдий төдий том юмыг тэд л барьж байгуулж өгсөн юм шүү дээ. Тэр
ч байтугай Зөвлөлт германы дайны хамгийн хүнд үед буюу 1942 онд манай улсын их
сургуулийг өөрийн хүч хөрөнгөөр байгуулж, сургалтын бүх хэрэгсэл, мэргэжлийн
багш нараар нь хангаж өгсөн юм. Тэгж манайд тусалж байсан хүнд бэрх үедээ
зөвлөлтийн ард түмэн ямар хохирол хүлээснийг чи мэдэх үү? 50 сая хүнээ алдсан
юм. Монголын бүх хүн амаас хэд дахин их байна, бод доо. Хэрэв үүнийг колончлол
гэдэг юм бол би “Тийм колончлол мандтугай” гэж хэлэх байна“ гэж хэлчихээд яваад
өгч билээ. Зөвхөн энэ буурлын үгнээс л гэхэд манай ард түмний түүхэнд орос
хэлт орос хүмүүсийн гүйцэтгэсэн үүргийг олж мэдэж болохсон бизээ.
Миний төрж, өссөн орчин ч Орос Монголын
ард түмний найрамдалт харилцаатай салшгүй холбоотой гэж боддог. Миний ээж С.Урангэрэл
Улаанбаатар хот дахь орос хэлний сургалттай 23-р дунд сургууль төгсөж, дараа нь
Москва хот дахь С.Г.Строгоновын нэрэмжит зураг, үйлдвэрлэлийн дээд сургуульд
суралцсан. Миний аав Ж.Жанцан Ломоносовын нэрэмжит Москвагийн их сургуульд
суралцаж дүүргэсэн. Миний ээжийн аав буюу миний өвөө Москвагийн намын дээд
сургуулийн сэтгүүлчийн ангид суралцан төгсгөсөн. Тэд цөм орос хэл, соёлыг
хүндэтгэн бишрэгчид. Тийм ч учраас 2003 онд намайг 6 настай байхад Улаанбаатар
хот дахь Оросын шинжлэх ухаан-соёлын төвийн “Кириллица” сургуульд оруулсан. Би
тэр сургуулийн 6 дугаар ангиас Г.В.Плехановын нэрэмжит сургуульд шилжин 4дэх
жилдээ суралцаж байна.
Хэрэв л би өөрөө чаддаг юм бол оросын ард
түмний хэл соёлтай танилцах олон талын нөхцөл бололцоо надад бий. Эцэг эхийн
сургаал зөвлөгөө, өөрийн итгэл үнэмшил, орос багш нарын өгч буй эрдэм
боловсрол, үлгэр дуурайл, хүмүүжил. Наад зах нь миний аав ээж, өвөөгийн номын
сангийн талаас доошгүй хувийг орос хэл дээрх ном, зохиол эзэлж байдаг.
Өнгөрсөн хугацаанд орос, монгол багш
нараасаа олж мэдсэн үнэтэй зүйл олон. Оросын ард түмний суут зохиолч А.С Пушкин,М.Ю
Лермонтов,Л.Н Толстой нарын дэлхий даяар алдаршсан сонгодог бүтээлтэй эх хэлээр
нь танилцсанаа би их аз гэж боддог. Гэвч энэ бол орос хэлний агуу их ач буяны
зөвхөн зах сэжүүрээс нь амсаж байгаа төдий юм. Гадаад хэлийг сурна гэдэг бол
насан үүрдийн зорилго байдаг бололтой. “Сур, сур, бас дахин сур” гэж Ленин
хэлсэн юм гэнэ билээ. Цаашид цуцалтгүй суралцах л ганц зорилт надад бий.
Сурахад хязгаар байдаггүй ажээ. “Кириллица” сургуулийн нэг багш бидэнд дараах
зүйлийг ярьж өгсөн нь миний санаанаас гардаггүй юм. Тэр юун тухай ярьсан бэ
гэвэл дараах зүйл юм.Үүнд:
1950-иад оны сүүлчээр манай улсад ЗХУ-аас
сууж байсан онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд, тэдний нэртэй том дипломатч
В.М.Молотов гуай нэг удаа өөрийнхөө орчуулагчийг дагуулж хөдөө явсан тухай бөөн
яриа байдаг. Тэд нэг малчныд буусанд гэрийн эзэн цагаан сахалтай өвгөн Молотов
гуайг ихэд хүндэтгэн ярилцаж байгаад “Таны сүүдэр одоо хэд хүрч байна даа?” гэж
асууж. Монголчууд хүндэтгэж байгаа хүнийхээ насыг сонирхвол “Чи хэдэн настай
вэ?” гэж асуудаггүй, насыг “сүүдэр” гэсэн хүндэтгэлийн үгээр илэрхийлдэг
заншилтайг мэдэхгүй тэр орос орчуулагч нь элчин сайддаа өвгөний асуусан үгийг
яг үгчлээд “Та хэдэн сүүдэртэй вэ?” гэсэн утгаар орчуулаад өгчихөж. Молотов
гуай жаахан бодсоноо “Миний сүүдэр өглөө нэг янз, өдөр нэг янз, орой үдэш нэг
янз, лав л гурван янзын сүүдэр бий” гэж хариулсан гэдэг. Хэлийг нь мэддэг гэж
байгаа цаад ард түмнийхээ соёл, ёс заншлыг мэдэхгүй байна гэдэг ийм л аюултай
эд шүү дээ. Тийм учраас та нар орос хэлийг зөвхөн багшийн заасан зүйлээр
хязгаарлахгүй, Оросод очоод амьдралтай танилцдаггүй юмаа гэхэд оросын уран
зохиолыг их уншиж байх хэрэгтэй, жинхэнэ амьд орос хэлийг тэндээс л олж мэднэ
шүү дээ гэж багш хэлсэн юм. Үнэхээр тэр орчуулагч монгол зохиолчдын бүтээлийг
сайн уншдаг байсан бол тийм алдаа гаргахгүй байсан нь мэдээж. Үүнтэй төстэй
баримтыг манай монголчууд ярьж байх нь бас л тохиолддог.
Энэ бүхнийг бодоод, би хэдийгээр орос
сургуульд 11 жил суралцаж байгаа боловч Оросын ард түмний амьдрал ахуй, ёс
заншлын тухай тун ч бага юм мэдэж байна даа гэж өөрийгөө үргэлж чамлаж явдаг
билээ. Тэгэхдээ надад баттай байгаа нэг зүйл гэвэл: би Оросын ард түмний түүх,
хэл, соёлд хандах чин сэтгэлийн хүндэтгэл юм. Би
орос хэлнээс хэзээ ч нүүрээ буруулахгүй. Үргэлж чин сэтгэлээсээ хүндэтгэн
биширч, улам ихийг сурч мэдэхийн төлөө чармайх болно. Орос хэл намайг их оросын
гайхамшигт түүх, хэл, соёл, тэр ч байтугай хүн төрөлхтний түүх соёлтой танилцахад
гол гүүр болж өгнө гэдэгт би өчүүхэн ч эргэлзэхгүй.
Эцэст нэг зүйлийг тэмдэглэмээр санагдлаа.
Орос хэлийг хичнээн ч сайн сурч мэдсэн байлаа гэсэн төрөлх монгол хэлээ гээж
болохгүй гэдгийг ямагт санаж явмаар. Тийм болохоор би монгол, орос хэлний алиныг
нь ч илүү,дутуу үзэхгүй. Зарим хүмүүс өөрсдийнхөө
өрөөсгөл үзлээс болж эх хэлээ орхичхоод түүнийгээ орос хэлний буруу мэтээр
ярьдаг бичдэг бололтой. Тийм юм л бүү газар аваасай даа.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.