Соғыс екінші дүние жүзілік

Соғыстың басталуы. Екінші дүниежүзілік соғыс

 1939ж 1 қыркүйекте Германияның Польшаға шабуылынан бастады.Польшаның Франциямен және Англиямен өзара көмектесу туралы келісім жасағанын білетін Германия Польшаны жылдам талқандауға тырысты.Қауырт соғысжүргізу мақсатында ол Польшаға қарсы барлықәскерінің үштен екі бөлігін топтастырды.

      1939ж 3қыркүйекте  Англия мен Франця Польшамен одақтасты міндеттерін орындау мақсатында Германияға соғыс жариялады.1939ж 19қыркүйекте Скандинавия елдері басталған соғыста бейтараптылық саясат ұстайтындарын мәлімдеді.

Польшаға қарсы қауырт соғыс жоспарын іске асыру үшін неміс әскерінің барлық түрлері  бір мезгілде екпінді шабуылға шықты.Сонымен қатар неміс ұшақтарын поляк қалаларын үздіксіз бомбылаумен болды.Немістер алғашқы күндері-ақ поляк әскерлерінің қорғаныс шебін бұзып , Варшаваға бағыт алды. 16 қыркүйекте олар Варшаваны қоршап алды Ал 17 қыркүйекте шығыстан Польша жеріне Кеңес Одағының әскерлері енгізілді .Қоршаудағы Варшава 28 қыркүйеккедейін шайқасты ,алайда күш тең емес еді.

1939ж 28 қыркүйекте Достық және шекаралар туралы кеңес- герман  келісіміне қол қойылды .Бұл келісім екі мемлекеттің Польшаны ықпал аймағына бөлісуін бекітті және КСРО мен Германияның арасындағы жаңа шекараны белгіледі 2 қазанда қорғаныс шайқастарын жүргізіп жатқан соғыс поляк бөлімдері берілді .Осылайша Польша мемлекеті төртінші түсті .

Кеңес Одағы мен Финляндия арасындағы соғыс. 1939жылғы 23 тамызда кеңес-герман келісім бойынша, Финляндия және Прибалтика Кеңес Одағының ықпал аймағы болуға тиісті еді. 1939ж қазанда КСРО Финляндияға Щығанағындағы бірнеше аралды Карел мойнағының және Рыбачий түбегінің бір бөлігін ауыстыру туралы және Ханко аралын жалға беру туралыталап қойды .Ханко аралында кеңес әскери –теңіз базасын салуды жоспарлады .Финляндия негізгі талаптарға келісті , бірақ Ханко аралын беруден бас тартты ,бұл Финлядияның қаіпсіздігіне нұқсан келтіретін еді .Қараша айында Финляндиямен шекараға кеңесә скерлері топтастырыла бастады.1939ж 26 қарашада Кеңес үкіметі Финляндияға  әскерлерін шекарадан 25 шақырым алысқа алып кету туралы талап қойды . Фин үкіметі тура осындай қашықтыққа кеңес әскерлері шекарадан шегінсе ,бұл  талапты  орындаймыз деді .Алайда Кеңес Одағын қанағаттандырмады . 1939ж 30қарашада Кеңес Одағы  ресми түрде соғыс жарияламай-ақ , Финляндияға  шабуыл жасады. Бұл 1920 жылғы кеңес фин бейбіт келісімшартын , 1932 жылғы бір –біріне  шабуыл жасамау туралы кеңес- фин  келісімшартын және Гаага конвенциясын бұзу еді . Сонымен қатар бұл 1939ж жарияланған  Финляндияға бейтараптылығын бұзу еді . Сондықтан  бұл соғысты ірі мемлекеттің ұсақ  мемлекетке күш көрсету деп есептеп , Ұлттар Лигасын Кеңес Одағына  басқыншы  деген айып тағып , оны 14 желтоқсанда  Лига қатарынан шығарып тастады . Соғыс 1939жылдың 30 қарашасынан  1940жылдың 12 наурызына дейін  созылды .

Кеңес фин соғыс Солтүстік Еуропада халықаралық жағдайды  шиеленістірді және оған Батыс  Еуропада бір- бірімен соғыс жағдайында тұрған Германиямен  және Англия мен Францияның тартылу қаупін төндірді .Егер бұл  соғысқа Англия мен Франция  қатысса ,олар ,әрине Финляндияға жақтасқан болар еді Күш тең емес еді .1миллион кеңес  әскеріне  қарсы 420 мыңдық фин  әскері соғысты .Батыстың 11елі Финляндияға әскери техника ,қару –жарақ  берді және 11 мыңнан астам еріктілерді жіберді .

1940ж  наурызда  Швеция мен Норвегияның делдалдығымен кеңес-фин соғысы тоқтатылып ,келісім жасалды. Келісім бойынша ,КСРО құрамына Карел мойнағы , Выборг шығанағындағы  аралдар , Ладога  көлінің батыс және солтүстік жағалауы ,Рыбачий және Средний түбектері  кіреді. КеңесОдағына Ханкоаралы 30жылға жалаға беріледі. Кеңес Одағының халықаралық беделіне нұқсан келтірді және адам шығыны да көп болды .

Германияның Батыс Еуропа елдерін басып алуы .

1940 жылдың көктеміне қарай Германия Батыс Еуропаны тікелей жаулап алуды бастады . Әрине , Германияның бұл бағыттағы қарсыласы ағылшын – француз әскерлері болатын .

Германия ағылшын –француз әскерлеріне қарсы соғыс қимылдары табысты  болу үшін Солтүстік Атлантикада  тиімді стратегиялық база болатын  Дания мен Норвегияны  басып алу керек деп шешті  .1940 ж 9 көкекте Дания мен Норвегияның бейтараптылығы  бұзып  , оларды  жеріне  неміс әскерлері басып кірді . Дания жеңілгендігін бірден мойындады . Ал Норвегия  барлық  қарулы  күштерін соғысқа жұмылдырып  , қарсылық көрсетті  .Алайда күші басым неміс әскерлері елдің көп бөлігін  жаулап алып, өкімет билігін жергілікті фашисстерге берді . Норвегия королі мен үкіметі талқандалған әскерінің қалдығын алып, Англияға кетті. Норвегия үшін болған соғыста неміс әскери – теңіз күштеріне ағылшындар ауыр соққылар берді. Екі жақтың да соғыс флоты үлкен шығынға ұшырады. Бірақ ірі теңіз державасы англия олшығынның орнын жылдам толтырды, ал Германия болса, осы кезден бастап теңіздегі соғысты сүңгуір қайықтарды күшімен ғана жүргізуге мәжбір болды.