UDK 514.23
CHIZMACHILIK
FANIDAN DETALLARNI TAHLIL QILISHGA OID QIZIQARLI MASALALAR TUZISH
A.Sh.Aminov
BDU tasviriy san’at va muhandislik grafikasi o`qituvchisi
E.T.Rustamov
TIMI BF “umumkasbiy fanlar” kafedrasi o`qituvchisi
Davlatimiz
Prеzidеnti I.A.Karimovning «Har qaysi insonda muayyan darajada
intеllеktual salohiyat mavjud. Agar shu ichki quvvatning to’liq yuzaga chiqishi
uchun zarur bo’lgan barcha shart-sharoitlar yaratilsa, tafakkur har xil qotib
qolgan eski tushuncha va aqidalardan xalos bo’ladi va har qaysi inson Alloh
taolo ato etgan noyob qobiliyat va istе'dodini avvalo o’zi uchun, oilasi,
millati va xalqining, davlatining farovonligi, baxt-saodati, manfaati uchun
to’liq baxshida etsa, bunday jamiyat shu qadar to’liq taraqqiyotga erishadiki,
uning sur'at va samarasini hatto tasavvur qilish ham oson emas.» Bu
so’zlarni shunchaki kеltirmadik, chunki yoshlarimizni ma'naviy barkamol, aqliy
salohiyati yuqori, mustaqil va erkin fikrlovchi, ijodkor bo’lib shakllanishida
yangi pеdagogik texnologiyalarni qo’llash, intеrfaol mеtodlardan foydalanish
kamlik qiladi. Biz o’quvchi shaxsining ichki olamini hisobga
olishimiz kеrak bo’ladi. Ya'ni uning shaxsiy fikri bilan hisoblashishimiz,
undagi qobiliyatlarni payqamog’imiz, uning so’z boyligini oshib borishiga
ijobiy ta'sir ko’rsata olishimiz zarur. Xo’sh, buning uchun nima qilish kеrak
dеgan savol o’z-o’zidan tug’ilishi muqarrar. Shu yerda Davlatimiz
Prezidentining yana bir nutqlari ana shu savollarni yechishga turtki bo’ldi.
Ular ”...Pеdagog bolalarimizga zamonaviy bilim bеrsin, dеb talab qilamiz. Ammo
zamonaviy bilim bеrish uchun, avvalo, Murabbiyning o’zi ana shunday bilimga ega
bo’lishi kеrak.” Degan edilar. Darhaqiqat yoshlarga bilim berar ekan pedagog
nafaq o’z faning ustaski, balki zamonaviy – yangi texnalogiyalarning ham ustasi
bo’lishi kerak. U boshqa kasb egalaridan farqli o’laroq har kuni izlanishda
bo’lishi kerak.
Hozirgi
zamon o`qituvchisi dunyoqarashi keng uzoqni o`ylaydigan o`z ishining mutaxasisi
bo`lishi kerak albatta. O`quvchilarni psixologik tomonidan yondashib darsga
tayyorlashi kerak. O`qituvchi qaysi fan egasi bo`lmasin u psixolog bo`lishi
zarur. Dars jarayonida beriladigan uy vazifalarni qiziqarli tarzda yetkazib va
uni keyingi darslarda tekshirib turishi zarur. Dars mavzusi bo`yicha kerakli
ma`lumotlarni to`liq yetkazib, shu mavzuni o`qituvchi o`zining dars mavzusidagi
bergan ma`lumotlarini qay tarzda o`quvchilarga yetkazilganini bilishi zarur.
O`qituvchi o`tilgan mavzu bilan bugingi mavzuni bog`lashi kerak. Chunki
qo`yilgan mavzular bir-birini bog`lab yopadi. O`quvchi dars jarayonidagi
mavzuni tushunmasa keyingi mavzularga umuman tushunmasligi mumkin. Darsning
har bir mavzusi bo`yicha yangi ped texnologiyalar va interfaol o`yinlar qo`llab
qiziqarli masalalar bilan boyitish zarur. Qiziqarli masalalarni darsning
oxirida yoki darsning boshida bo`lishi mumkin. Dars boshida o`tiladigan mavzuni
qay darzda bilganligi bo`yicha analiz qilinadi. Dars mavzusidagi bilimlarni
bergandan so`ng uni yana tekshirish uchun qaytib ko`rib chiqib tahlil qilinadi.
O`qituvchi bu jarayonlarni to`liq reja asosida taqsimlab borishi kerak. Dars
borishini taqsimlanmasa bunday dars samarasiz bo`ladi. Dars jarayonida yangi
pedagogik texnologiyalarni qo`llash uchun chizmachilik adabiyotlardan keng
foydalanib puxta rejalashtirish kerak.
1-shakl
2-shakl
Dars jarayonida o`quv plakatlari,
va video proyektordan keng foydalanishi zarur. Chizmachilik fani bo`yicha
dolzarb mavzularidan biri detalni tahlili bo`yicha qiziqarli masalalar
bajaramiz. Qiziqarli masalalarni bajarish uchun o`quvchilar birinchi navbatda
jismlar haqida to`liq ma`lumot olishi kerak. Jismlar ikki bo`linib sirtli va
ko`pyoqlilar. Sirtli jismlar konus, silindr, shar, tor sirt (1-shakl).
Ko`pyoqliklar kub, piramida, prizma (2-shakl). Aslini olib qaraganda turli
shakldagi jismlardan detallar hosil bo`ladi.
Har bir
detalni sinchiklab tahlil qilinsa ularni jismlarga ajratish mumkin. Sirtdan
tashkil etilgan detalni misol qilib olamiz. Sirtli detalni ko`ndalang ravishda
ixtiyoriy kesib olingan. Detal sirtli jismga ajratiladi. Sirtli detal 7 tadan iborat uchta silindr (1,2,5) ikkita
shar (7,4) ikkita tor sirt (3,6) mavjud (3-shakl). Sirtli detalni jismlarga
ajratilgan holatini yaqqol ko`rishimiz mumkin (4-shakl). Sirtlardan
tashkil topgan jism birlashilgani 5-shaklda ko`rsatilgan. Sanalgan jismlarni
masala jadvalga birin ketin joylashtirib yozamiz. Masala jadvaliga asosan
sirtli jismdan iborat bo`lgan detal tahlil qilindi. Detallar ko`pyoqli va
sirtsimon ko`pyoqli jismlardan tashkil topadi. O`quvchilarga sirtli yoki
ko`pyoqli jism detallardan 4-5 ta masala berilishi mumkin. Qiziqarli masala
haqida o`qituvchi qisqa muddatda o`quvchilarga yetkazilishi zarur. Qiziqarli
masalani o`quvchilar har bir topshiriqni birin ketin
ko`rib to`g`ri javoblarni yozadi. O`yin oxirida to`g`ri javoblar o`qituvchi
tomonidan taqdim etiladi. O`quvchilar to`g`ri javobni hisoblab umumiy
yig`indini chiqaradi. Qiziqarli masalaning to`g`ri va noto`g`ri javoblar umumiy
yig`indisi bir-biriga mos kelsa 50% o`zlashtirish degani. Dars jarayonida
o`qituvchi o`quvchilardan birin ketin to`g`ri va noto`g`ri javoblarni so`rab
rag`batlantirish kerak albatta.
Chizmachilik
fanidan detallarni tahlil qilish bo`yicha qiziqarli masalani o`qituvchi
tomonidan berilgan bilimi to`liq yuzaga chiqaradi. Chizmachilik fanidan
berilgan qiziqarli masaladan o`quvchi to`liq o`ziga xulosa qilib, fanga bo`lgan
hurmati oshadi. Qiziqarli masalani har bir o`quvchilarga alohida topshiriq
taqdim etilsa juda yaxshi natijalarga erishish mumkin.
6-shakl
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.