Статья на тему "Есеп жүргізудің әдістері"

Тақырыбы: Білім мазмұнын жаңарту – өмір талабы

Рахымжан Айнур Бакитбековна

Көпсалалы «Ұлағат Қызылорда» колледжі директорының оқу ісі жөніндегі орынбасары

       Қазіргі уақытта Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үлгісі қалыптасуда. Заман ағысына сай технологияларды қолдану ауқымы, түрлері өзгеріп отырады. Бірақ ең бастысы технологияларды тиімді, жүйелі қолдану керек. Республикада оқыту мазмұны жаңартылып, жаңа буын оқулықтарының негізінде жасалған бағдарламалар оқытудың жаңа жүйеге көшуін, әрбір мұғалімнен жаңаша жұмыс істеуін, батыл шығармашалық ізденісін, оқушылардың белсенділігі мен қызығушылығын арттыруды талап етеді. Сондықтан, мұғалім өз білімін жан-жақты жетілдіре отырып, оқушыны қызықтырып оқыту керек екенін айтқан. Ұлы неміс пегагогы А.А.Дистервег: «Жаман мұғалім ақиқатты өзі айтып береді, ал жақсы оқушының өзін ізденуге жетелейді, ойлауға үйретеді» – деген.

Білім берудің инновациялық технологиясы – бірыңғай мақсатпен біріккен және оқыту мен тәрбиелеудегі инновациялық технологияларды қамтыған, оқыту, тәрбиелеу және басқару түрлерінің, әдістері мен оқу құралдарының жиынтығы, оқытудың инновациялық технологиялары нәтижесінде оқу процесіне деген ішкі себептің оң қатынасы анағұрлым жақсаратын, тұлғалық бағытталған, кіріктірілген, ұжымдық іс-әрекеттік, ақпараттық, қашықтықтық, дамытушылық, модульді дамытушылық және т.б. технологиялар жетекші орын алады. [3] «Шәкірт – біліммен  толтыратын  бос  құмыра  емес,   ол  жануға  дайын  тұрған  шырақ,  ал  ұстаз  шырақшы  ғана...».  Сондықтан,  білім  беру  саласындағы  оқытудың  озық  жаңа  техналогияларын  меңгермейінше,  сауатты    болу  мүмкін  емес. 

            Жалпы  білім  беруде  баланың  білімін,  білігі  мен  дағдысын  емес,  оның  тұлғасын,   білім  алу  арқылы  дамуын  бірінші  қойып  отыр.

Бұл  жүйенің  басты  компоненті – оқыту  мақсаты.  Ол  мақсат  өздігінен  дамуға ұмтылатын  жеке  тұлғаны  қалыптастыру,  сондықтан  оның  өзіндік  танымдық  іс - әрекеті  белгілі  бір  дәрежеде  белсендірілуі  қажет. 

            Мұнда  бірінші  орында  білім алушы тұрады  және  оның  өз  бетімен  білім  алудағы  белсенділігіне  баса  назар  аударылады. Оқытудың  франтальды  түрі – бағыт  беру,  талқылау  және  түзету  енгізуде  ғана  пайдаланылады. Технологияландыру  процесін  іс  жүзінде  модульдеп  оқыту  арқылы да жүзеге  асыруға болады. Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беру үшін  инновациялық іс-әрекеттің ғылыми-педагогикалық негіздерін меңгеру маңызды мәселе болып табылады.

Қазіргі білім беру жағдайындағы  білім берудің ұлттық моделіне өту оқыту мен тәрбиелеудің соңғы әдіс-тәсілдерін, жаңа инновациялық педагогикалық технологияны  игерген, психологиялық-педагогикалық диагностиканы қабылдай алатын, педагогикалық жұмыста қалыптасқан бұрынғы ескі сүрлеуден тез арада арылуға қабілетті және нақты тәжірибелік іс-әрекет үстінде өзіндік даңғыл жол салуға икемді, шығармашыл педагог-зерттеуші, ойшыл мұғалім болуды қажет етеді.[4]

Оқыту технологиясы оқу мазмұнын өңдеуге, көлемі мен мақсатын тұжырымдауға арналған әдістер мен құралдырдың жиынтығы болса, екінші жағынан, оқушының оқыту үрдісінде қажетті ақпараттық, техникалық құралдарды пайдаланып, оқушыға оң әсер ету әдістерін зерттейді. Демек, оқыту технологиясы – педагогикалық әрекеттерді ғылыми-әдістемелік, іс-тәжірибелік негізде нәтижелі болатындай етіп, жоспарлы түрде ұйымдастыру қажет. Жаңа технологиялардың педагогикалық негізгі қағидалары:

 Балаға ізгілік тұрғысынан қарау;

 Оқыту мен тәрбиенің бірлігі;

 Баланың танымдық күшін қалыптастыру және дамыту;

 Балаға өз бетімен әрекеттену әдістерін меңгерту;

 Баланың танымдылық және шығармашылық икемділігін дамыту;

 Оқу үрдісін оқушының сезінуі т.б.[5]

       Қазіргі кезеңде елімізде заман талабына сай білімді де білікті, жаңа технологияларды жетік меңгерген, кәсіби мамандар даярлау – мемлекеттік маңызы бар мәселеге айналып отырғаны белгілі.

        Елбасының жыл сайынғы Жолдауларында елімізде кәсіптік- техникалық білім беру саласын дамытуға айрықша мән беріліп келеді.

         Бәсекеге қабілетті білімді де білікті, сапалы маман  және жан-жақты дамыған саналы азамат дайындауда кәсіби білім беру үрдісіне оқыту мен тәрбиелеудің озық, инновациялық технологияларын жүйелі және тиімді пайдалануды қажет етеді.

       Қазақстан Республикасы «Білім туралы» Заңында жеке тұлғаның жан-жақты дамуын қалыптастыруға бас назар аударылған. Ұлттық деңгейдегі білім берудің мақсаты- еліміздің әлеуметтік, экономикалық және саяси өміріне оңтайлы қатысуға дайын құзыретті, интеллектуалды және рухани дамыған тұлғаның қалыптасуына ықпал етеді.

       ҚР «Білім туралы» Заңына сәйкес әлемдік білім беру кеңістігіне кіру мақсатында кәсіби білім берудің сапасын арттыру мақсаты төмендегі міндеттерді көздейді:

·         Білім берудің құрылымы мен мазмұнын жаңарту;

·         Оқыту технологияларын жетілдіру;

·         Білім беру сапасын ұлттық бағалау жүйесін дамыту жолдары арқылы

шешу;

      Білім беру сапасы дегеніміз – білім беру нәтижесінің тұлға, қоғам мен мемлекет сұраныстарына сәйкестілік өлшемі. Білім беру технологиясы дегеніміз – нақты нәтижеге қол жеткізу мақсатында білім беру үрдісін жобалау, ұйымдастыру, бағдарлау және түзету бойынша оқушы мен мұғалімнің біріккен іс-әрекеті үрдісінің жүйесі.

     Жеке тұлғаға бағдарланған оқыту – оқушылардың бір-бірінен ерекшелейтін жеке ерекшеліктерін есепке алу әр оқушыға жеке тұлға ретінде, бірлескен қызметтің саналы әрі жауапкершілік субьектісі ретінде қарай отырып оқыту үрдісі. Кез-келген оқыту технологияларының негізінде белгілі бір оқыту теориясы жатады.

     Жеке тұлғаға бағдарланған оқыту парадигмасының негізінде әрбір оқушының бірегей мәнін және оның оқу өрісінің даралығын тану мақсаты жатыр. Мұғалімнің рөлі білім беру, біліктіліктер мен дағдыларды сіңіруде ғана емес, оқушы өзінің әлеуетіне сүйенетін және оқытудың тиісті технологиясын пайдаланатын тиісті білім беру ортасын құруда болып табылады.

      Жеке тұлғаға бағдар ұстау –кез келген оқу типі мен түрінің өлшемдік белгілерінің бірі. Егер адамның табиғи, жеке бастық және даралық ерекшеліктері білім беру үрдісін жобалау, жүзеге асыру және диагностикалау модельдерін іске асыруда бір мезгілде ескерілсе және оған әсер етуге қабілетті болса, бұл оқытудың гуманистік тұрғыда жеке тұлғаға бағдарлануын білдіреді.

            Бүгінгі таңдағы ақпараттық қоғам аймағындағы оқушылардың ойлау қабілетін қалыптастыратын және компьютерлік оқыту ісін дамытатын жалпы заңдылықтардан тарайтын педагогикалық технологиялардың тиімділігі жоғары деп ойлаймын.