Абстракт
Зерттеудің негізгі мақсаты:Түпқараған түбегінде орналасқан тас ғасырынан бастап,ХХ ғасырлар
аралығын қамтитын тарихи мұраларын әлемнің 195 елі мүше болып отырған ЮНЕСКО
ұйымына ұсыну.
Зерттеу болжамы: Егер Түпқараған түбегіндегі тарихи мұралары ЮНЕСКО-ға енген
жағдайда,түбек ЮНЕСКО-ның қорғауына алынып, туризмнің қарқынды дамуына жол
ашылуы әбден мүмкін.Агра,Лурд,Мекке-Мәдине сынды діни туризмі жоғары дәрежеде
дамыған қалаларда жылына 200млн-нан астам туристер болып қайтады екен.Егер
біздің түбек ЮНЕСКО-ға еніп,туризмі дамитын болса,онда Түпқараған түбегі де осы
дамыған жерлердің қатарына енетін болар.Қазақстан-2050 даму стратегиясының
туризм саласындағы жетекші жобаларының біріне айналар еді.
Зерттеудің салыстырулары:ЮНЕСКО-ның құрамына енген Қырғызстанның Ош қаласындағы біздің
түбек сияқты тарихи мұраларға бай Сүлейментау деген тау бар.Қазіргі таңда діни
туризмі жақсы дамыған жерлердің бірі.Қырғыз жерінде киелі орындардың көбі осы
тауда орналасқан болса,біздікі үш жағынан теңізбен қоршалған кішігірім ғана
түбекте орналасқан.Байқап қарасақ,туризмі әлемдік деңгейде дамыған елдер
көбінесе теңіздің бойында орналасқан.Теңіз-адамды қиял-арманға
жетелейтін,ерекше әсер беретін табиғаттың бөлшегі.
Зерттеудің барысы мен кезеңдері:
1.Қаламыздағы
кітапханамен байланыс орнату.
2.Қалалық
мұражайдан табылған деректерді сараптай отырып,жұмысқа енгізу.
3.Мұрағаттан
мәлімет жинау.
Зерттеудің жаңалығы:
1.Саура
сайына туристерді тартуды дамыту мақсатында,2014 жылы объектінің алғашқы
кейпін қалпына келтіруге тырысуға,бекініске археологиялық зерттеулер жүргізу
үшін облыстық бюджеттен қаражат бөлінді.Зерттеу нәтижесінде бекіністің
құрылыстары анықталып,қабырғаларының астынан бірнеше қыш ыдыстардың сынықтары
табылды және бұлардың қола дәуіріне(б.з.б 2мыңжылдықтың ортасы) жатады деген
пікірлер туындады.Қалпына келтірілген ескерткіш музеефикациядан соң Саура
сайының маңызды туристік нысанына айналады.
2.2014
жылы Кетікқала қалашығында(XIVғ) алғашқы археологиялық зерттеулер жасалды.Қалашықтың
алғашқы аумағы 15-16 га құруы мүмкін. Қазба жұмыстары барысында Алтын
Орданың,Хорезмнің,Иранның,Азербайжаның және Қытай елінің басты қала
орталықтарында өндірілген көптеген керамика ыдыстарының сынықтары табылды.Шойын
қазан,темір мен тастан жасалған заттардың бөліктері табылған жерлер де бар.ХІV
ғасырда жасалған 14 тийын табылды.
3.Түпқарағандағы
тамаша табиғаттың туындысы-Жығылған сайы.Ол Мұз дәуірінен кейінгі болған тиктоникалық
тақталардың теңіз деңгейінен жерге опырылып құлап түскен.Қазіргі таңда
таң-тамаша жерлердің бірі.Жығылғанға зерттеу жұмысы бойынша барғанымызда сол
жерден ескі тұрақ табылды.
4.Қазіргі
таңда халықтың көбшілігі біле бермейтін,танылмаған әулие адам және оның
жерленген жері жайлы айтамын.Ол руы адай Қапам ата.Қапам ата Шақпақ атаның
әскербасшысы әрі бағыт-бағдар беруші,әулие кісі болған.Аңыздарға сүйенсек,оның
денесіне ешқандай қанжар-қылыш өтпейді екен,тек намаз оқығанда ғана денесі
босаңсып жібиді екен тіпті сол жердегі тас-топырақтар да жібиді деседі.Сол
кезде жаулары басын шабады,бірақ Қапам ата өз басын жайнамазға салып тауға
қарай қашыпты.
Мазмұны
1.Кіріспе
------------------------------------------------------------------------------------------10-11
2.Негізгі
зерттеу бөлімі -----------------------------------------------------------------------12-30
3.Қорытынды
------------------------------------------------------------------------------------31-32
4.Ұсыныстар
-------------------------------------------------------------------------------------33
5.Пайдаланған
әдебиет-------------------------------------------------------------------------34
Абстракт
Основная цель исследования:исторические святые места и культурные наследия,начиная с
каменного века по ХХ в.в,расположенные на территории Тупкараганского
полуострова Мангистауской области.Предложить о включении под охрану этих
исторических наследий во Всемирную организацию ЮНЕСКО,где уже 195 стран являются членами этой организации.
Предпосылки: Если,исторические наследия Тупкараганского полуострова включить в
ЮНЕСКО,тот в будущем возможно будет открыта дорога для бурного развития
международного туризма.Например,туризм таких городах как Агра,Лурд,Мекке-Медине
развит на очень высоком уровне,их в год посещают более 200 млн.туристов.Мы
надеемся,что под охраны ЮНЕСКО,наш полуостров,будет так же развиваться,сохраняя
свою историческую культуру и будет на ровне с такими странами.И в стратегии
развития Казакстан-2050 в сфере развития туризма,будет одним из передовых
проектов.
Сравнения:В городе Ош
республики Кыргызстан,есть гора Сулейментау,он находится под охраны ЮНЕСКО.В
настоящее время его туризм очень развит,его посещают много туристов.Если
большинство святых мест Киргизии расположены на этой горе,то у нас их по
облости очень много,и одна из них исследуемая мною место расположенное на
маленьком полуострове Тупкараган,окруженное с трех сторон Каспийским морем.Как
мы заметили,все развитые туристические места в большинстве окружены водой
(морями,океанами).
Ход исследования:1.Связь с
городской библиотекой.
2.Включить
дополнительно к исследовательской работе,найденные материалы из городского
музея.
3.Работа
с архивом.
Открытие нового в исследовательской работе:
1.Жыгылган
сай-один из прекраснейших природных мест Тупкарагана.Это место образовалось
после разрушения тиктонических пластов обрушившихся ниже уровня моря,еще во
времена Ледникового периода.Во время исследования этих мест в ущельях было
найдено старая жилища с ограждениями и землянками.
2.Святой
Капам ата-вышедший из рода адайцев,был воеводой и советником Шакпаката.Место и
история его захоронения.
3.Открытия
в Мангистауэтно-культурных гостиниц домов.
Abstract
Основнаяцельисследования:историческиесвятыеместаикультурныенаследия,начинаяскаменноговекапоХХв.в,расположенныенатерриторииТупкараганскогополуостроваМангистаускойобласти.ПредложитьовключенииподохрануэтихисторическихнаследийвоВсемирнуюорганизациюЮНЕСКО,гдеуже 195 странявляютсячленамиэтойорганизации.The
main objective of the study:the
historical holy places and cultural heritage, from the Stone Age to the
twentieth cc, located on the territory of the peninsula
MangistauTupkaraganskiyoblasti.Offer for inclusion under the protection of the
historical heritage of the World Organization UNESCO, where already 195
countries are members of the organization .
Предпосылки:Если,историческиенаследияТупкараганскогополуостровавключитьвЮНЕСКО,тотвбудущемвозможнобудетоткрытадорогадлябурногоразвитиямеждународноготуризма.Например,туризмтакихгородахкакАгра,Лурд,Мекке-Мединеразвитнаоченьвысокомуровне,ихвгодпосещаютболее 200 млн.туристов.Мынадеемся,чтоподохраныЮНЕСКО,нашполуостров,будеттакжеразвиваться,сохраняясвоюисторическуюкультуруибудетнаровнестакимистранами.ИвстратегииразвитияКазакстан-2050 всфереразвитиятуризма,будетоднимизпередовыхпроектов.Prerequisites:If, historical heritage Tupkaraganskiy Peninsula included in
UNESCO, the future will be possible to open the way for the rapid development
of international turizma.For example, tourism cities like Agra, Lourdes,
Mecca-Medina developed at a very high level of a year attended by more than 200
mln.turistov.My hope that under the protection of UNESCO, our peninsula, will
evolve as well, maintaining its historic culture and will be on a level with
such stranami.I development strategy Kazakstan-2050 in the field of tourism
development will be one of the most advanced projects.
Сравнения:ВгородеОшреспубликиКыргызстан,естьгораСулейментау,оннаходитсяподохраныЮНЕСКО.Внастоящеевремяеготуризмоченьразвит,егопосещаютмноготуристов.ЕслибольшинствосвятыхместКиргизиирасположенынаэтойгоре,тоунасихпооблостиоченьмного,иоднаизнихисследуемаямноюместорасположенноенамаленькомполуостровеТупкараган,окруженноестрехсторонКаспийскимморем.Какмызаметили,всеразвитыетуристическиеместавбольшинствеокруженыводой (морями,океанами).By
comparison,in the city of Osh
Kyrgyz Republic, there is a mountain Suleymentau, he is under the protection of
YUNESKO.V His current tourism is very developed, it is visited by many
turistov.Esli most holy places of Kyrgyzstan are located on the mountain, we
have them oblosti very much, and one of them I have studied location on a small
peninsula Tupkaragan surrounded on three sides by the Caspian morem.Kak we
noticed all developed tourist places in most surrounded by water (seas,
oceans).
Ходисследования:1.Связьсгородскойбиблиотекой.The course of study:1.Link with the town library.
2.Включитьдополнительнокисследовательскойработе,найденныематериалыизгородскогомузея.2.Turn
addition to research, found materials from the municipal museum.
3.Работасархивом.3.Work with the
archive.
Откритиеновоговисследовательскойработе:Otkritie
new in research:
1.Жыгылгансай-одинизпрекраснейшихприродныхместТупкарагана.Этоместообразовалосьпослеразрушениятиктоническихпластовобрушившихсянижеуровняморя,ещевовременаЛедниковогопериода.Вовремяисследованияэтихмествущельяхбылонайденостараяжилищасограждениямииземлянками.1.Zhygylgan
sai-one of the most beautiful natural places Tupkaragana.Its place formed after
the destruction of tiktonicheskih layers collapsed below sea level, even during
the Ice perioda.Vo the study of these places in the gorges were found old
houses with fences and dugouts.
2.СвятойКапамата-вышедшийизродаадайцев,былвоеводойисоветникомШакпак2.HolyKapamaata-emerged from the kind adaytsev was governor and
adviser Shakpakата.Местоиисторияегозахоронения.ata.Place
and the story of his burial.
3.ОткрытиявМангистауэтно-культурныхгостиницдомов.3.Opening in Mangistau
ethno-cultural Hotel houses.
Мен өз сөзімді аяқтай келе мына ұсыныстарды айтқым келеді.
Ұ С Ы Н Ы С Т А Р
1.Бүгінгі
бүкіләлемдік жаһандану жағдайында Маңғыстау өңіріндегі тарихи-мәдени мұраларды
сақтау,жаңғырту және қолдану тарихи-мәдени мұраларға инвестиция тарту қажет. Әлеуметтік
инфраструктура, комплексті дамыту. Материалдық мәдени ескерткіштерді комплексті
ансамбль ретінде дамыту керек.
3.Маңғыстау
мешіттер тарихы орта ғасырлық діни мәдениет өкілдері (Шақпақ Ата, Қошқар Ата,
Сұлтан Үпі, Озғыр Ата, Қалипан, Қапам Ата, Есмамбет Ата және тағы көптеген
ортағасырлық өкілдері) және жеке тарихи аңыздық, ауызша фольклор дәйектерін
негіздей отырып, документальды фильм жасауды ұсынамыз.
4.Маңғыстау
өлкесінде арнайы туристерді қабылдап алатын қазақи этноауылдар(қонақ үй ретінде
) көптеп салынса деймін.Келген қонақтарды Маңғыстаудың қасиетті жерлері мен
тарихи мұражайларын тамашалауына жол ашу.Біз осылай келесі ұрпаққа тарихи
деректерімізді табиғи түрде сақтай білсек дейміз.
Жалғасова
Элеонора,10 Б сынып оқушысы,мектептегі тәртіпті және сабақ үлгерімі жағынан
көзге түсіп жүрген оқушылардың бірі.Шығармашылық жұмыспен айналысуға
бейім,дарынды оқушылардын.Жалғасова Элеонораның өлкетану бағыты бойынша
жазылған «Тарихы терең,тағылымы мол-Түпқараған» атты тақырыптағы ғылыми
жұмысына
П І К І Р
Жалғасова
Элеонораның ғылыми жұмысының ауқымдылығы үлкен,бірақ негізгі мәселесі
біреу-ақ,ол Маңғыстау өңірінің туризм саласын дамытуда Түпқараған түбегінің
таңғажайып табиғаты мен тарихи мұраларының байлығын тек өз ортамызда ғана
емес,әлемдік деңгейге паш етіп,ЮНЕСКО арқылы танытып,болашақта Қазақстанымызды
2017 жылы әлемдік көрмелер сияқты әлемдік деңгейге дайындау керектігін өз
еңбектерімен дәлелдеген.
Ғылыми
жоба кіріспеден бастап толық және өзі барып зерттеген жерлерінен дәлелді түрде
тарихи деректермен толық жабдықталған.Әр тарау бойынша қорытынды тұжырымдар
жасаған.Түпқараған ауданының орталығы Форт-Шевченко қаласында
болып,этнографиялық мұражайлардан,тарихи-мәдени қорықтан дәйекті деректер алған.Есмамбет
әулие,Демеу қорымы,Сұлтан-Үпі,Қошқар ата, Жығылған сайындағы қасиетті жерлерді
көріп,зерттеген.Орталықтағы тарихи-мәдени қорыққа барып,басшысы Нұрланмен,облыстық
мұражайдың басшысы Тамара Жұмалиевамен сұхбаттасып,тарих және теология
ғылымдарының докторы Сәбит Салқынұлынан да,Түпқарағандағы небір аңызға тұрарлық
тарихи деректерді тапқан.Түпқарағандағы ЮНЕСКО-ға Мұрын
жырау,Т.Шевченко,Иса-Досан батырлар және Жалау Мыңбаев туралы деректермен
толықтырған.
Елбасымыз
Н.Ә.Назарбаевтың сындарлы саясатының арқасында «Мәдени мұра» бағдарламасындағы
халқымыздың өткен тарихымен ұлы тұлғаларының «бір тамшысын» Элеонора Маңғыстау
облысы Түпқараған түбегі туралы мағлұматтармен кеңейте білді.
Жалпы
айтқанда,ғылыми жоба ешқандай айтарлықтан кемшілігі жоқ.Оқушының өз еліне деген
сүйіспеншілігі,Маңғыстау облысының аспан асты мұражайын әлемдік деңгейге
көтерілуін көздеген,талабы өте жақсы деп бағалаймын.
Элеонора
бұл ғылыми жұмыста заман талабына сай тұлға ретінде өз қажетін ғылымнан ала
білетін, өзіне-өзі есеп бере алатын, пікірі қалыптасқан, шығармашылықпен
қызмет жасайтын адамға айналды.
Алла
тағала талабына қанат бітірсін!
Жетекшісі: тарих
пәнінің мұғалімі Ғ.С.Рахимова
Маңғыстау
облысы,Мұнайлы ауданы №7мектептің 10 сынып оқушысы Жалғасова Элеонораның
«Тарихы терең,тағылымы мол – Түпқараған»атты ғылыми жұмысына
П І К І Р
Жалғасова
Элеонораның ғылыми жұмысына Қазақстандағы Маңғыстау облысының қара шаңырағы
атанған – Түпқараған түбегінің тарихи мұраларын жан-жақты зерттеп,әлемдік
деңгейде осы түбектің қасиетті жерлері мен Форт-Шевченко қаласының
орталығындағы мұражайлары мен Иса-Досан ескерткішіне,көптеген Шақпақ
Ата,Есмамбет Ата,Қошқар Ата, Сұлтан Үпіге,облыстық мұражайға,тарихи
қорыққа,мұрағатқа барған. Тарихи өлкетану мұражайының бөлім меңгерушісі Отыншы
Көшбайұлы мен мұражай директоры Тамара Жұмалиевамен пікірлесіп,мұражай ғылыми
қызметкері Марина Амандыкова Түпқараған түбегі туралы көптеген деректермен таныстырған.
Жалпы Түпқараған түбегінің әр төбесі толы аңыз,әр тасы тұнған тарих,қойнауы
тұнған қазынасы талайлардың таңдайын қаққызған ерекшеліктерін Элеонора зерттеп
бірнеше бөлімге бөліп, жоспарлы түрде ойлаған мақсатына жете білген.
Былтыр 2014жылы 24-27 тамыз күндері Ақтау қаласында Еуразиялық Бүкіләлемдік
мұралары қалаларының VII халықаралық конференциясы болып өтті.Міне осы
конференцияға Ақтау қаласы «Біріккен қалалар және жергілікті билік» Бүкіләлемдік
ұйымына мүшелікке қабылданып,ал «Бүкіләлемдік мұралар қалаларының ұйымына»
бақылаушы болып қабылданғанына аз ғана уақыт өтсе де,аталған ұйымның
халықаралық жобаларына қатысуды белсенді түрде бастап кетуі бізді қуантады.
Бұл біз үшін зор мәртебе әрі жауапкершілікпен болашақта осы Маңғыстау облысының
әрбір тарихи мұрасының ашылмаған құпиясын Элеонорадай қызымыздың бір ғана
бөлігінің зерттеуі және ЮНЕСКО-ға ұсынуы толағай табыс әкелері сөзсіз.
Толығымен айтқанда, ғылыми жұмыста ешқандай айтарлықтай кемшіліктер
жоқ,жоспарға сәйкес және көптеген ізденіспен орындалған.Жұмыстың баяндау және
ғылыми теориялық тілі жоғары деңгейде бірнеше өлкеге тарихи саяхаттарын слайд
арқылы көрсете білген,дәлелді деректері,қолдан жасалған макеті және буклеттері
бәрі монографиялық әдебиеттерден талдай отырып жасаған.
Оқушыға
биіктерден көріне берсін деймін!
Ғылыми жетекшісі: тарих ғылымдарының
кандидаты,Ш.Есенов университетінің
доценті Абыланова Эльвира
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.