сөйлем
мүшесіне кластер құрастыру
Сөйлем
мүшесі: тұрлаулы және тұрлаусыз болып екіге бөлінеді.
Тұрлаулы
бастауыш және баяндауыштан болады.
Бастауыш
кім? Не? Кімдер? Нелер? Деген сұрақтарға жауап береді.
Баяндауыш
не істеді? қайтті? Не қылды ? деген сұрақтарға жауап береді.
Тұрлаусыз
мүшелерге: анықтауыш, толықтауыш, пысықтауыш жатады.
Қарамен
жазылған сөздерге сұрақтар қойып, қай сөйлем мүшесі екені анықтап, сұрақ қою
және неше сөзден болып тұрғанына ерекше мән беру.
Бала ойнады.
Етістіктің
орнына басқа сөздер қойып, айтып көр
Кірді,
жүгірді т.б
Бала
кірді. Бала жүгірді.
Бала ойнап
жүр.
Айжан
мектепке келді.
Айжан
Арман мектепке келе жатыр.
-Қандай
сөйлем мүшесі болды деп ойлайсыңдар?
-Бүгінгі
сабағымыздың мақсаты қандй болмақ?
Дара –
жалғыз, жек деген мағына
Күрделі
– қиын, көп деген мағына
Екі
қатардағы қарамен жазылған сөздерді салыстыр, сөйлемнің қандай мүшесі екенін
айт
Ережені
оқу
Сөйлем
мүшесі дара сөзден де, күрделі сөзденде жасалады.
Жеке
(немесе бір) сөзден жасалған сөйлем мүшесі сөйлемнің дара мүшесі деп аталады.
Екі
немесе бірнеше сөзден жасалған сөйлем сөйлем мүшесі сөйлемнің күрделі мүшесі
деп аталады.
Кластер
жалғасады:
Яғни
сөйлем мүшелері дара және күрделі болып бөлінеді екен
Мәтінді
көшіріп жаз. Сөйлемдердегі күрделі мүшелерді тап, астын сыз
Өлеңді
мәнерлеп оқы. Қарамен жазылған сөздер сөйлемнің қандай мүшесі?
Бес
«дара сан есім, санын білдіреді, неше? деген сұраққа жауап береді»
Бес
жүз «күрделі сан есім, санын білдіріп тұр, неше? деген сұраққа жауап береді»
Сергіту
сәті:
Жұмбақтың
шешуін тап:
Тігіп
алып көк шатыр,
Қызыл
күрең доп жатыр. «Қызылша»
Қара ала
тоны бар,
Аңдардың
ол ұзыны,
Оны
сенде танып ал. «керік»
Сын
есімнен жасалған күрделі мүшелерді тауып, сұрақ қой:
Сөйлемдерді
көшіріп жаз. Күрделі баяндауыштарды тауып, астын сыз.
Саралауға
тапсырма мен жұмыс:
Мына
сөйлемнің сөз тіркесі мен дара және күрделі мүшелерін бөліп жаз:
Дәптерден
оқыта отырып, тексеру жасалады.
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.