Талха Ғиниәтуллин Асыҡ дәрес өсөн презентация

• 1 слайд

  Талха Ғиниәтуллин
  «Мәтрүшкә еҫе» хикәйәһе
  

• 2 слайд

  Маҡсат
  1. Яҙыусының тормош һәм ижад юлы менән танышыу, әҫәрҙең йөкмәткеһен үҙләштереү, анализлау.
  2. Уҡыусыларҙың бәйләнешле телмәрен үҫтереү, һүҙ байлығын арттырыу.
  3. Әсәйҙәргә ҡарата һөйөү, иғтибарлы ҡараш тәрбиәләү, мәтрүшкә үләненең дауалаусы, шифалы, сихәтле үҫемлек икәнен еткереү
  
  

• 3 слайд

  Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы
  Талха Ғиниәтуллин (Анатолий Генатулин)
  

• 4 слайд

  Талха Йомабай улы Ғиниәтуллин 1926 йылда Башҡортостандың Учалы районы Ураҙ ауылында тыуған. Ауылдаштары һәм йәштәштәре кеүек уға йәшләй үҙ заманының иң ауыр йөктәрен күтәрешергә тура килә, колхоз эше менән шөғөлләнә. Бөйөк Ватан һуғышы башланған йылда ФЗО-ға уҡырға китә. Уны тамамлағас, заводта әллә ни оҙаҡ эшләргә тура килмәй, 1943 йылда әле ун етеһе лә тулып өлгөрмәгән егетте хәрби хеҙмәткә алалар. Оҙаҡламай фронтҡа барып эләгә һәм һуғыш тамамланғансы ауыр фронт, яу юлдарын үтә, бер нисә тапҡыр яралана. Һуғышта күрһәткән батырлыҡтары өсөн миҙалдар менән бүләкләнә.
  

• 5 слайд

  1948 йылда Талха Ғиниәтуллин демобилизацияланып ҡайтҡас, Кавказ яҡтарында тоннель төҙөү эштәрендә ҡатнаша. Унан баш ҡалабыҙ Мәскәүгә килеп, заводта фрезеровщик булып оҙаҡ ҡына йылдар эшләй. Киске мәктәпкә йөрөп урта белем ала. 1966 йылда М. Горький исемендәге Әҙәбиәт институтын тамамлай. Илленсе йылдарҙан бирле Талха Ғиниәтуллин Мәскәүҙә йәшәй, үҙәк гәзит-журналдарҙа хикәйәләрен, повестарын баҫтыра. Ул рус телендә яҙа. Әммә башҡорт кешеһенең күпселек әҫәрҙәре үҙ туған халҡы, Башҡортостаны тураһында. Күп кенә повестары һуғыш темаһына арналған. Әҙәби псевдонимы Анатолий Генатуллин.
  

• 6 слайд

  Һүҙлек эше
  
  Талымлы - привередливый
  Бөтмөр - аккуратный
  Кейеҙ – войлок
  

• 7 слайд

  Дәфтәрҙәргә схема эшләгеҙ:
  
  
  
  
  ғаилә башлығы-------Хәбибулла------- көтөүсе
  
  
  
  атай-----------Хәбибулла-------ул
  

• 8 слайд

  Төркөмдәрҙә эш:
  
  Хәбибулланың һәр роленә ҡылыҡһырлама бирегеҙ
  
  
  1 –се төркөм. Хәбибулла – көтөүсе
  2 –се төркөм. Хәбибулла – ғаилә башлығы
  3 – сө төркөм. Хәбибулла – әсә улы
  

• 9 слайд

  Википедиянан белешмә
  Мәтрүшкә - күп йыллыҡ үлән, бейеклеге 30-80 см, июль - сентябрь айҙарында алһыу аҡ сәскә ата. Мәтрүшкә ҡорораҡ ерҙә, урман ситендә, тау биттәрендә, йылға ярҙарында үҫә. Мәтрүшкәне сәскә атҡан сағында йыйып киптерәләр. Ҡыш көнө һыуыҡ алдырғандар мәтрүшкә сәйе эсеп, мунсала мәтрүшкәле миндек менән сабынып дауаланалар
  

• 10 слайд

  Википедиянан белешмә
  Ҡымыҙ— бейә һөтөнән әсетеп әҙерләнгән күпереп торған аҡ төҫтәге эсемлек. Ҡымыҙҙы иң беренсе күсмә халыҡтар эшләргә өйрәнгәндәр һәм уны эшләү ысулын быуаттар буйына сер итеп һаҡлағандар.Рәсәйҙә ҡымыҙ менән дауалау учреждениеһы тәүге тапҡыр 1890 йылда С. Аксаковтың ейәнсәре О. Аксакова тарафынан төҙөлә. 1892 йылда Шафран тимер юл станцияһы тирәләй санаторийҙар селтәре барлыҡҡа килә. 1898 йылда Андреевский санаторийы асыла.
  

• 11 слайд

  Һүрәтләү саралары
  
  -Текстан “һауығыу” һүҙенең синонимдары табыла.(Сәләмәтләнеү, сихәтләнеү, терелеү)
  -Улының ғүмере өсөн көрәшкәндә әсәнең ниндәй характер һыҙаттарын күрҙек? (Ныҡышмал, сыҙам, талапсан, әсәлек хисе көслө.)
  

• 12 слайд

  Әсә һәм мәтрүшкә образдары араһында
  параллелдәр үткәрегеҙ
  
  
  Әсә Мәтрүшкә
  
  
  
  1)тормош һынауҙары 1)талымһыҙ
  алдында ныҡ баҫып тора 2)ҡоролоҡҡа бирешмәй
  2)ауырлыҡтарға бирешмәй 3)ябай үҫемлек
  3)ябай
  4) улын дауалай 4) төрлө сирҙәрҙе
  5)уның ғүмере өсөн көрәшә. дауалау көсөнә эйә
  

• 13 слайд

  Дәрес башындағы һорауға кире әйләнеп ҡайтайыҡ. Ни өсөн әҫәр «Мәтрүшкә еҫе» тип атала? (Мәтрүшкә – тыуған ерҙең биҙәге. Мәтрүшкә еҫе күңелде байыта, сафландыра, йәшәү шатлығы уята. Әҫәрҙә тормош мәшәҡәттәренә сумып, әсәһенең тере кеше булыуын онотоп йөрөгән Хәйбулланың хистәрен мәтрүшкә еҫе яңырта.)
  

• 14 слайд

  Экранда бирелгән мәҡәлдәрҙең икенсе яртыһын табығыҙ һәм әҫәргә тура килгәнен айырып әйтегеҙ
  
  
  Йәннәт әсәйҙәрҙең бала күңеле далала.
  Әсә күңеле балала, Тәңре хаҡы.
  Әсә хаҡы - бала етем булмай.
  Әсә янында аяҡ аҫтында.
  

• 15 слайд

  Был көндө иң беренсе булып Анна Джерси тигән уҡытыусы әсәһенә арнап үткәрә башлай. Байрамдың маҡсаты бер: иң бөйөк кеше - Әсәгә - сикһеҙ хөрмәтебеҙҙе, мөхәббәтебеҙҙе белдереү, уның алдында баш эйеү, күңел йылыһын бүләк итеү.
  

• 16 слайд

  Өйгә эш
  
  Әсәйҙәр көнө алдынан ҡәҙерлеләрегеҙгә әйтергә теләгән иң ихлас, ысын йөрәктән сыҡҡан һүҙҙәрегеҙҙе хат итеп яҙып килегеҙ