Тарих тарландары. 10-11 сыныптар сайыс.

«Тарих тарландары» атты интеллектуалдық сайыс.

Мақсаты:
Оқушылар алған білімдерін еске түсіреді, тарихи білімнің маңыздылығын анықтайды, бірлесе жұмыс жасау қабілеттері дамиды, жан-жақты білімін, ойлау, сөйлеу шеберлігін шыңдау арқылы өз интеллектуалдық қабілеттерін арттырады.
Міндеттері:
-Қазақстан тарихы пәнінен білімдерін шыңдау;
-Сөздік қорын,ойлау қабілеттерін арттыру;
-Отан тарихын құрметтеуге тәрбиелеу;

Эпиграф:

Өз тарихын сыйламаған халық,өзін де сыйламайды.        Н.Ә.Назарбаев.

Мұғалім сөзі:
Адамзат тарихында қай кезеңде болсын ғұламалар ғылым мен білім мәселелеріне ерекше көңіл бөлген.Пайғамбарымыздың хадистерінде білім алуға ұмтылу әрбір мұсылманның парызы делінген. Қазіргі ғаламдық заманда дамыған 30 елдің қатарына қосылу үшін білімнің аса қажет екенін Елбасы Н.Ә.Назарбаевта жолдауларында баса көрсетті. Қазақстан Республикасы өркениетті ел болуы үшін ең бастысы-білімді болу. Білім - патриотизм негізі. Білімді болу- жүйелі түрде үйренудің, оқығанды зерделеуге, миға тоқудың нәтижесі.
Бүгінгі сайысымыздың ұраны:
Білекті-бірді жығады,
Білімді-мыңды жығады.
Құрметті ұстаздар, оқушылар,сайысқа қатысушы үміткерлер, «Тарих тарландары» атты интеллектуалдық ойынды бастауға рұқсат етіңіздер.
Құрметті сайыскерлер ойынымыздың шарттарымен таныс болыңыздар.
Ойынның барысы:
І. Шынығу кезеңі «Иә», «Жоқ»
ІІ. «Адасқан жылдар!»
ІІІ. «Түсін мені!»
ІV. «Ойлан, тап!».
V. «Басқатырғыш».

VІ. «Бұл кім?»

VІІ. Тәуелсіз елдің болашағымын!»

І-кезең.  «Иә» ма, «Жоқ» па ойыны

І-топ
1.1710ж. жоңғарларға қарсы біріккен әскер жасақтарын құру туралы үш жүз өкілдерінің алғашқы құрылтайы өткізілді ИӘ
2.  «Қара сиыр» деген жердегі шайқаста жоңғарлар елеулі жеңіске жетіп, қазақ даласын қанға бояды Жоқ

3. Торғайда ең алғаш мектеп ашқан Ыбырай Алтынсарин ИӘ
4. Қызылорда ҚазақАКСР-нің  астанасы болды 

5.Шәкәрім Құдайбердіұлы «Абай Жолы» роман эпопеясын жазды Жоқ
6. Қазақтың тұңғыш ғарышкері Талғат Мұсабаев Жоқ
7. Тудың авторы Шәкен Ниязбеков ИӘ
8. «Диуани Хикмет» еңбегінің авторы Яссауи ИӘ
9. Синантроп «Қытай адамы» ИӘ
10. Абылай хан Түркістанда жерленген ИӘ
11. Қазақтың алғашқы ханы Абылай ЖОҚ
12. Жылқының сұті шұбат деп аталады ЖОҚ

ІІ-топ

1. Ғұндар 24 тайпаға бөлінді ИӘ

2. Парадарайа сақтары Мұрғаб аңғарын мекендеген ЖОҚ
3. Австролопитек ең алғаш табылған адам ИӘ 
4. Алтын Орданың астанасы Сығанақ ЖОҚ
5. Қаңлылардың астанасы Чигучен ЖОҚ

6. Төле би Абылайға Сабалақ деп ат қойған ИӘ
7. ҰОС 6 жылға созылды ЖОҚ
8. Екі мәрте кеңес одағы батыры атағын алған Т.Әубәкіров ЖОҚ
9. Микролит ұсақ тастан жасалған еңбек құралы ИӘ
10. Шыңғыс хан енгізген заңдар жинағы «Жеті жарғы» ЖОҚ
11. Ұлы Жібек жолының шығысқа шығатын қақпасы Жетісу ИӘ
12. Қазақстанның казіргі астанасы Астана қаласы ИӘ

ІІ-кезең «Адасқан жылдар!».

1. 1718ж.

2. 1836-38ж.

3. 1773-75 ж.

4. 1928 ж

5. 1869-70ж.

6. 1854 ж.

7. 1927 ж.

8. 1726 ж.

1. Е.Пугачев көтерілісі

2. Ұжымдастыру саясаты

3. Аягөз оқиғасы

 4. Маңғыстау, Торғайдағы көтеріліс

5.  Верный бекінісінің салынуы

6. Қалмақ қырылған шайқасы

7. Исатай мен Махамбет көтерілісі

8. Бай кулактарды кәмпескелеу

саясаты

ІІІ-кезең «Түсін мені!»

Топ мүшелері берілген термин сөздерді бір-біріне жасырады.

І-топ . Неолит, Битянь, хан, Исатай, Жетісу

ІІ-топ. Мезолит, үйсін, тат, Кенесары, Сырдария

IV-кезең.  «Ойлан, тап!»

Оқушылар жасырынған суретті ұяшықтарды жылжыта отырып табады және ол туралы мәлімет айтады.

         

V-кезең. «Басқатырғыш»

Мына әріптерден сөздер құрастыр. Бір әріп артық қалуы тиіс. Артық қалған әріптерден атақты адамның аты шығады. Ол туралы мәлімет айту керек.
ҚБЫАЙЛА – Абылай
АНХАҒСЫҢЫШ – Шыңғыс хан
РАҢАҚЫСАЙ – Аңырақай
АРЛЫОАШДА – Алаш Орда
ВМРАЗЕНАБА – Назарбаев
VI-кезең. «Бұл кім?»
1. Атақты күрішші – Ыбырай Жақаев 
2. Атақты тары өсіруші – Шығанақ Берсиев
3. Шоқынған қазақ – Яков Беляков
4. Тұңғыш ғарышкер – Тоқтар Әубәкіров 
5. Қазақтың соңғы ханы – Кенесары 
6. Қазақтың биші қызы – Шара Жиенқұлова 
7. Отбасының қамқоршысы – Ұмай ана
8. Пулеметші қыз – Мәншүк
9. Ұлы жүздің биі – Төле би 
10. Мерген қыз – Әлия

VІІ-кезең. «Тәуелсіз елдің болашағымын!»

Топ басшыларының сайысы. Топ басшыларының өз ойын еркін жеткізе білуі, сөзге шешендігі бағаланады.

Қорытынды:
«Білімді, сауатты адамдар - ХХІ ғасырда адамзат дамуының негізгі қозғаушы күші» деген екен Елбасымыз. Бұл сөз әр ұстаз жүрегіне ой салады. Себебі, кез-келген елдің болашағы жастардың, ұстаздардың біліктілігімен, оның өз шәкіртіне деген ықыласына көбірек тәуелді. Сондықтан әлемдік стандартқа сай біліммен қаруланып, еліміздің болашағы үшін қызмет етіп, отанымыздың арқа сүйер азаматы болыңыздар!

1. 1718ж.	Е.Пугачев көтерілісі
2. 1836-38ж.	Ұжымдастыру саясаты
3. 1773-75 ж.	Аягөз оқиғасы
4. 1928 ж	Маңғыстау, Торғайдағы көтеріліс
5. 1869-70ж.	Верный бекінісінің салынуы
6. 1854 ж.	Қалмақ қырылған шайқасы
7. 1927 ж.	Исатай мен Махамбет көтерілісі
8. 1726 ж.	Бай кулактарды кәмпескелеу

Неолит	Мезолит
Битянь	Үйсін
Хан	Тат
Исатай	Кенесары
Жетісу	Сырдария

ҚБЫАЙЛА – ___________________________________________        _____
АНХАҒСЫҢЫШ – ______________________________________       _____
РАҢАҚЫСАЙ – _________________________________________      _____
АРЛЫОАШДА – ________________________________________        _____
ВМРАЗЕНАБА – ________________________________________        _____

ҚБЫАЙЛА – ___________________________________________        _____
АНХАҒСЫҢЫШ – ______________________________________       _____
РАҢАҚЫСАЙ – _________________________________________      _____
АРЛЫОАШДА – ________________________________________        _____
ВМРАЗЕНАБА – ________________________________________        _____

1. Атақты күріш өсіруші – __________________________________________
2. Атақты тары өсіруші – ___________________________________________
3. Шоқынған қазақ – _______________________________________________
4. Тұңғыш ғарышкер – ______________________________________________ 
5. Қазақтың соңғы ханы – ___________________________________________
6. Қазақтың биші қызы – ____________________________________________ 
7. Отбасының қамқоршысы – ________________________________________
8. Пулеметші қыз – _________________________________________________
9. Ұлы жүздің биі – _________________________________________________ 
10. Мерген қыз – ___________________________________________________

1. Атақты күріш өсіруші – __________________________________________
2. Атақты тары өсіруші – ___________________________________________
3. Шоқынған қазақ – _______________________________________________
4. Тұңғыш ғарышкер – ______________________________________________ 
5. Қазақтың соңғы ханы – ___________________________________________
6. Қазақтың биші қызы – ____________________________________________ 
7. Отбасының қамқоршысы – ________________________________________
8. Пулеметші қыз – _________________________________________________
9. Ұлы жүздің биі – _________________________________________________ 
10. Мерген қыз – ___________________________________________________

Ұпайды есептеу парағы

Кезеңі Топ аты	1. Шынығу	2.Адасқан жылдыр!	3. Түсін мені	4.Ойлан, тап!	5.Басқатырғыш	6.Бұл кім?	7.Тәуелсіз елдің болашағымын!	Жалпы  ұпай саны

Ұпайды есептеу парағы

Кезеңі Топ аты	1. Шынығу	2.Адасқан жылдыр!	3. Түсін мені	4.Ойлан, тап!	5.Басқатырғыш	6.Бұл кім?	7.Тәуелсіз елдің болашағымын!	Жалпы  ұпай саны

Ұпайды есептеу парағы

Кезеңі Топ аты	1. Шынығу	2.Адасқан жылдыр!	3. Түсін мені	4.Ойлан, тап!	5.Басқатырғыш	6.Бұл кім?	7.Тәуелсіз елдің болашағымын!	Жалпы  ұпай саны