"Тасқын су басқан және сел жүрген аудандардағы құтқару жұмыстары" атты сабақ жоспары

1.     Сабақтың тақырыбы:  Тасқын су басқан және сел жүрген аудандардағы құтқару жұмыстары

2.     Сабақтың мақсаты:

3.     Уақыты: 45 минут.

4.     Өткізілетін орны: 10 сынып

5.     Көрнекілік құралдар:  АӘД оқулығы.

6.     Сабақтың барысы:

    а) Ұйымдастыру кезеңі – 3 минут.

Взвод командирі оқушыларды сапқа тұрғызады, оқытушыға рапорт береді, амандасу, түгендеу, оқушылардың сырт көрінісін тексеру.

       ә) Өтілген тақырыпты сұрау кезеңі –  7 минут.

     б) Негізгі бөлім – 25 минут.

Тасқын — өзен, көл, теңіз немесе жасанды суаттардың көтерілу нәтижесінде жергілікті жерді айтарлықтай су басуы.

Тасқын себептері несерлі жаңбырлар, қардың ағыл-тегіл және тез еруі немесе сең жүруі кезіндегі арналардың үйінділермен бітеліп калуы, сондай-ақ теңіз және өзен сағалары жағынан жел айдауымен келетін сулар болып табылады. Тасқындар жер сілкіну және гидротехникалық кұрылыстарды ядролык жарғышпен қирату кезінде болуы мүмкін.

Су басу қаупі бар аудандарда Қазакстан Республика-сының метеостанциялары және Гидрометеоорталык постылары тұрақты бақылау жүргізеді. Су басу қаупі кезінде халыкка хабар беріледі, бұл адамдарды қорғау жөне материалдық кұнды заттарды сактап калуда шаралар қабылдауға мүмкіндік береді. Сонымен бірге тасқын белгілерінің пайда болуынан бастап, халыққа хабарлау мен тұрақты бақылау жүргізіледі.

Халықты көшіру, малды айдау, техника мен бағалы құрал-саймандарды шығару, егер мүмкіндік болса, "Су басу қаупі!" сигналына дейін басталу керек.

Көшіру алдын ала мұқият жоспарлануы керек. Бірақ көшіру уакытын дөл айқындау мүмкін емес. Ол өр түрлі жағдайға байланысты болады. Сондыктан қауіпті аудандар тұрғындарының бір белігі сыртқы көмексіз көшіп үлгере алмайтындығы ескерілуі керек. Бұл көмек жапа шегушілерге қысқа мерзім ішінде көрсетілуі керек, өйтпесе оларға өлім қаупі төнеді.

Адамдарды құтқару жұмысы барлаудан басталады. Бұл үшін радиобайланыс құрамдарымен жабдықталатын ұшактар, тікұшақтар жөне тез жүретін катерлер қолданы-лады. Барлау нөтижелері жапа шегушілерді тапңан бойда радио арқылы хабарланады, оларды жетекші көрсеткен орьшға медициналық жөрдем көрсету үшін жеткізеді.

Апатты жағдайдың барлық түрінде де санитарлык дружиналар мен санитарлык постылар алғашкы болып зардап шегушілерге көмек көрсетеді. Алғашқы медициналык жөрдемге уақытша қан тоқтату, таңғыш қою, сыньщтарды шендеу, жасанды тьшыс алдыру, т.б. жатады.

   в) Қорытынды бөлім – 10 минут.

          Сұрақтар мен тапсырмалар:

1.Апатты жағдай дегеніміз не?

2.Орман және шымтезек өрттеріне сипаттама беріңдер.

3.Орман өрттерінің туу себептері меи оны өшіру тәсілдерін атаңдар.

4.Жер сілкінісі мен қар көшкініне сипаттама беріңдер.

5.Жер сілкінісінің туу себептерін атаңдар.

6.Жер сілкінісінен зардап шеккен халыққа қандай көмек көрсетіледі?

7.Су тасқынының себебі не?

8.Адамдарды су тасқынынан құтқару үшін қандай шаралар қолданылады?