?аза?ша Ашы? саба?тар
Та?ырыбы: «??старды? ?ыс?ы тіршілігі!»
МЕКТЕПАЛДЫ ДАЯРЛЫ? ТОБЫНДА АТА-АНАМЕН БАЙЛАНЫСТЫ? МА?ЫЗЫДЫЛЫ?Ы
?аза?стан т?уелсіздік ал?аннан бері білім беру саласында ?ылымны? дамуында, саясатта, м?дениетте, жалпы ?о?амда к?птеген ?згерістер болды. Болаша? ?рпа?тар?а ?лемдік ?ылым мен ?рлеу де?гейіне с?йкес білім беру, оны? рухани байлы?ы мен м?дениеттілігін, ойлай білу м?мкіндігін жетілдіру ?о?амны? басты міндеттеріні? бірі. Сонды?тан да ?азіргі мектепті? ??рылымы мен білім беру мазм?нында болып жат?ан ?згерістер о?у-т?рбие ?дерісін жетілдіру талаптарын ?ояды. Осы ?згерістер мемлекетті? жо?ары де?гейге ?рлеуіне ?сер ете отырып, адамдарды? да психологиясыны? жа?ымды дамуына ы?палын тигізді. Я?ни, мемлекетті? жа?сы жа?ына ?згеруіне тікелей адамзатты? ?сері болды. Елін, жерін с?йген ?аза? хал?ыны? к?кейіндегі арманы-?зіні? с?йікті жас мемлекетін ?ркениетті, м?дениетті мемлекетттерді? ?атарына ?осу. Ал, осы арманны? орындалуы білімді, жалпыадамгершілік ??ндылы?тарды бойына сі?ірген халы?ты? ?ана ?олынан келетіні м?лім.
?аза?стан Республикасында білім беруді дамытуды? 2005-2010 жылдар?а арнал?ан Мемлекеттік ба?дарламасында: «... Мектепке дейінгі т?рбие мен о?ытуды? сапасын ?о?амны? ?зекті ж?не перспективалы ?ажеттіліктеріне с?йкес ?ылыми-?дістемелік т?р?ыдан ?амтамасыз ету м?селесі ?арастырыл?ан. Республикасыны? 2015 жыл?а дейінгі білім беруді дамыту т?жырымдамасында мектепке дейінгі т?рбие мен о?ытуды? негізгі міндеті: «Бала бойында білімді ме?геруге ?ажетті жеке ?асиеттерді ?алыптастыру» - делінген. Осы міндетті шешуді? бірден бір жолы мектепалды сыныбында балаларды? ата-аналарымен ты?ыз байланыс орнату болып табылады
«Т?рбиеші бала?а т?рлі ?серді ??лы? к?зімен салыстырып, ?йретуге міндетті. Бала салыстырып, сынап ?йренсе, адамгершілік туралы белгілі бір ??ым?а ие болады. Ол уа?ытта алда?ы ?мірінде д?рыс пен терісті, ізгі мен жауызды, а? пен ?араны д?рыс ??м же?іл айыратын болады», - деп атап к?рсеткен М.Ж?мабаев. Б?дан балаларды адамгерішілікке т?рбиелеу м?селесі ?ай заманны? болса да ?алымдарын тере? ойландыр?аны бай?алады. Сонымен ?атар біз к?теріп отыр?ан м?селені? осы кезе?де біршама ізденісте бол?анын к?рсетеді.
?азіргі та?да ?о?ам жастарды? бойында адами ??ндылы?тарды, ?айырымдылы?ты, ?ділдікті, махаббатты сі?іріп, жаман ?ылы?тардан аула? болу?а т?рбиелеуді талап етеді.
Мектепке дейінгі балаларды о?ытып-т?рбиелеу м?селесі барлы? кезе?дерде де ?зектілігін жоймай, ?немі педагогика ?ылымыны? зерттеу нысаны болудан тай?ан емес.
Мектепалды сыныптары – б?л ?аза?станны? білім беру ж?йесіндегі жа?а к?рініс. Оларды? ашылуына бір?атар себептер негіз болды, е? бірінші себебі – мектепке дейінгі ?йымдарды? жаппай жабылуы, б?ны? н?тижесінде 1995-1999 жылдары балаларды? басым к?пшілігі жалпы дамуды? ?ажетті де?гейіне жетпей, о?у ?рекетіне деген психологиялы?, когнитивтік, жалпым?дениеттік даярлы?тан ?тпей, мектептерге т?се бастады. Осы балаларды? к?бі, ?здеріне ты? болып табылатын мектеп жа?дайына т?сіп, болып жат?ан ??былыстар?а ?иынды?пен бейімделе бастады. Осындай бірінші сыныпта?ыларды? сенімсіз ж?ріс-т?рысы айналада?ыларды? теріс к?з?арасын тудырды, б?ны? ?зі баланы? психикасын жаралап, о?ан деген м??алім тарапынан жа?ымсыз ?арым-?атынасты? пайда болуына ы?пал етті. Осылайша, мектептегі о?у жылдарында ?немі ?алып ж?ретін, ?иын деген ?лсіз, енжар о?ушыны? бейнесі ?алыптасты. Б?дан бас?а мектепалды сыныптарды? ашылуына 1997-2000 жылдары бастауыш мектепте т?л?алы?, танымды?, арнайы-педагогикалы? дамуды? тиісті де?гейіне ие бол?ан бала мектепке келеді деген оймен ?зірленген жа?а буын о?улы?тарыны? енгізілуі негіз болды.
Осы?ан байланысты ?аза?стан Республикасыны? Білім ж?не ?ылым министрлігі 1998-1999 жылдары елімізді? жа?а «Білім туралы» За?ыны? жобасын даярлау барысында мектепалды деп атал?ан жалпы білім беру ба?дарламасы аясында мемлекеттік білім беру ?йымдарында бес-алты жаста?ы балаларды? міндетті ж?не тегін мектепалды даярлы?ы ж?ніндегі жа?а за?ды нормаларды? ?зірленуіне бастама болды. За? 1999 жылды? 7 маусымында к?шіне енді. Мектепалды сыныптарын ашу механизмін аны?тау ?шін 1999 жылды? ?арашасында ?кіметіміз «Балаларды? міндетті мектепалды даярлы?ы м?селелері туралы» ? 1762 ?аулысын ?абылдады. Осы ?аулы?а с?йкес 5 ж?не 6 жаста?ы балалар?а арнал?ан біржылды? мектепалды сыныптары жалпы білім беретін мектептер мен ведомстволы? ба?ыныштылы?ы мен меншік нысанына ?арамай, бас?а да білім беру ?йымдарында ашылды. Сондай-а? мектепке дейінгі ?йымдарды? ересек ж?не даярлы? топтарыны? базасында да мектепалды топтары ашылды. Мемлекеттік ?йымдарда?ы балаба?шалар мен мектептерде мектепалды даярлы? мемлекеттік бюджет ?аражатынан ?аржыландырылды. Сонымен ?атар, ?аулы 5-6 жаста?ы балаларды мектепалды даярлы?пен ?амтамасыз етуге ана-аналарды міндеттейді.
Мектепалды сыныптарды? о?у ба?дарламасы 32 аптаны ?амтиды. Балалар аптасына 22 са?ат о?иды. Саба?тарды? ??рылымы ?йымдастырыл?ан ба?дарламаны ал?аш рет алу?а келген бес-алты жаста?ы балаларды? физиологиялы? ж?не психологиялы? ерекшеліктеріне байланысты аны?талады. Олар ба?дарламада ?арастырыл?ан ана тілі мен к?ркем ?дебиет, бейнелеу ?нері (сурет, жапсыру, ??растыру), музыка (музыкалы? білім, ?н айту, би билеу) бойынша білім элементтерін; математикалы? ойлау да?дыларын ме?гереді, сондай-а? ?орша?ан ?о?амды? ж?не таби?и ортамен танысу ?арастырыл?ан. Мектепалды ба?дарламасыны? мазм?нына ?лтты? ж?не жалпыадамды? ??ндылы?тар, этика ж?не гигиена элементтері енгізілген.
2003-2004 о?у жылында мектепалды сыныптары мен топтарыны? о?у-т?рбие ?дерісіне 82 атаудан т?ратын 9 жа?а о?у-?дістемелік кешен енгізілді. Мектепалдыны? ?рбір кешені ?ліппе-д?птер, хрестоматия, дидактикалы? материалдар мен ?дістемелік н?с?аудан т?рады. Кешендерді енгізу мектепке дейінгі білім беру сапасы м?селелерін тиімді шешуге себебін тигізері аны?.
Балаларды? міндетті мектепалды даярлы?ы нормасы мектеп жасына дейінгі балаларды? пайдасына шешілген мемлекетімізді? е? басты жетістіктеріні? бірі болды. ?аза?стан Республикасы – балаларды? мектепалды даярлы?ы ???ы?ын за?ды т?рде бекіткен ТМД елдеріні? ж?не еуропалы? мемлекеттерді? ішіндегі бірден-бір мемлекет болып табылады. ?аза?стан Республикасын ?лемдік ?ауымдасты? нары?ты? экономикасы бар мемлекет деп таныды. Т?уелсіздікті? ?ыс?а тарихи кезе?і ішінде мемлекетіміз ?лемдік ?ауымдасты??а ы?палдаса отырып, экономиканы? айтарлы?тай ?суіне ?ол жеткізе алды.
Осы контексте білім беру ж?йесіні?, адами ресурстарды? ?о?амды? даму, экономикалы? к?ш-жігер ж?не мемлекетімізді? ?лтты? ?ауіпсіздігі ретіндегі р?лі мен м?ні арта т?седі. ?о?амды? ?атынастар ж?йесіндегі ?згерістер ?т?ырлы?ты, жа?а тарихи кезе?ні? а?и?атына барабар жауапты ж?не экономика дамуыны? ?ажеттіліктеріне с?йкестікті талап ете отырып, білім беруге ?серін тигізеді.
Тез ?згермелі ?лем ж?не а?парат а?ымдарыны? артуы жа?дайында фундаментальды п?ндік білім міндетті болып табылады, алайда б?л білім беруді? жеткілікті ма?саты емес. Білім алушылар ?аза?станды? білім беру ж?йесі ба?ыты болып табылатын білімні?, біліктер мен да?дыларды? ?ажетті м?лшерін ме?геріп ?ана ?оймауы тиіс. Барынша ?зін-?зі таныту ж?не ?о?ам ?міріне ?атысу ??зыреттілігі ?шін а?паратты ?з бетімен табу, талдау, ??рылымдау ж?не тиімді пайдалануды білім алушылар?а ?йрету б?дан да ма?ызды ж?не ?иын болып табылады.
?аза?станды? білім беру ж?йесі ?лемдік білім беру ке?істігінде о?ан лайы?ты орын алу?а м?мкіндік бермей отыр?ан ескірген ?діснамалы? база, ??рылым мен мазм?н жа?дайында дамып келе жатыр. Білім беру мазм?ны факт т?рінде ?алып, білім алушыларды ?о?ам ?міріне ??зыретті, жауапты ж?не шы?армашылы? т?рде ?атысу?а даярлау?а ба?дарланба?ан. Білім беруді бас?аруды? біры??ай ж?йесіні? айма?ты? де?гейде болмауы, білім беру б?лімдерінде мамандарды? штатты? саныны? жетіспеушілігі білім беруді тиімді бас?ару?а кері ?серін тигізеді.
Дамы?ан мемлекеттерді? к?пшілігі мектепке дейінгі білім беруге те? д?режедегі ?ол жеткізуге м?мкіндік жасайды. Б?л тек ?аржыландыру де?гейінен ?ана к?рінбейді, сонымен ?атар балаларды? толы?к?нді немесе ?ыс?ак?нді болуына негізделген мектепке дейінгі т?рбиені? т?рлі модельдерін: міндетті аналар мектебі, б?бектерге арнал?ан, 3-тен 5 жас?а дейінгі балалар?а арнал?ан мектептер, ойын топтары, балалар?а ?арау ж?не к?ту топтарын ??рудан к?рінеді.
Жа?а кезе?дегі білім беруді? ?зекті м?селесі жас ?рпа??а-адамгершілік-рухани т?рбие беру. ??нды ?асиеттерге ие болу, рухани бай адамды ?алыптастыру оны? ту?ан кезінен басталуы керек. Халы?та «А?аш т?зу ?су ?шін о?ан к?шет кезінде к?мектесуге болады, ал ?лкен а?аш бол?анда оны т?зете алмайсы?» деп бекер айтылма?ан. Сонды?тан баланы? бойына жастайынан ізгілік, мейірімділік, ?айырымдылы?, я?ни адамгершілік ??нды ?асиеттерді сі?іріп, ?з-?зіне сенімділікті т?рбиелеуде отбасы мен педагогтар шешуші роль ат?арады. Т?рбие- екі жа?ты процесс. Бір жа?ынан ол ?лкендерді?, ата-аналарды?, педагогтарды? балалар?а белсенді ы?палын, екінші жа?ынан- т?рбиеленушілерді? белсенділігін ?амтитын ?ылы?тарынан, сезімдері мен ?арым- ?атынастарынан к?рінеді. Сонды?тан белгілі бір мазм?нды іске асыра, адамгершілік ы?палды? ?р т?рлі ?дістерін пайдалана отырып, педагог істелген ж?мыстарды? н?тижелерін, т?рбиелеушілеріні? жетіктістерін зер салып талдау керек.
Баланы? ?мірге белсенді к?з?арасыны? ба?ыты ата-ана ар?ылы т?рбиеленеді. Т?рбиелеу, білім беру ж?мысыны? мазм?ны мен формалары балаларды? м?мкіндігін ескеру ар?ылы на?тыланады. Адамгершілікке, е?бекке т?рбиелеу к?нделікті ?мірде, ?лкендерді? ?олдан келетін ж?мысты ?йымдастыру процесінде, ойын ж?не о?у ісінде жоспарлы т?рде іске асады. Т?рбиешіні? е? бастап?ы формалары педагогты? балалармен мазм?нды ?атынасында, жан-жа?ты іс ?рекетінде, ?о?амды? ?мірді? ??былыстарымен танысу кезінде, балалар?а арнал?ан шы?армаларымен, суретшілер туындыларымен танысу негізінде іске асады. М?ндай ма?сат?а ба?ыттал?ан педагогты? ж?мыс е?бек с?йгіштікке, ізгілікке, ?жымды? пен патриотизм бастамасына т?рбиелеуге, к?п д?неині ?з ?олымен жасай алуды ж?не жасал?ан д?ниеге ?уана білуді дамыту?а, ?лкендер е?бегіні? н?тижесін ба?алау?а т?рбиелеуге м?мкіндік жасайды. Балаларда орта? пайдалы ж?мысты істеуге тырысу, бірге ойнау, бір н?рсемен ш??ылдану, орта? ма?сат ?ою ж?не оны ж?зеге асыру ісіне ?здері ?атысу?а талпыныс пайда болады. М?ны? б?рі де баланы? жеке басыны? ?о?амды? ба?ытын аны?тайды, оны? ?мірге белсенді ?станымын бірте-бірте ?алыптастырады.
«Балалар ба?шасында?ы т?рбие ба?дарламасы» мектепке дейінгі балаларды? жан-жа?ты дамуын, оларды? мектепке дайынды?ын ?арастырады. Б?л ба?дарланы ж?зеге асыруда басты ролді ат?арады. Оны? т?ртібі, іс-?имылы, балалар ж?не ?лкендермен ?арым-?атынасы балалар ?шін ?лгі бола отыра , педагогты? ы?палы ?серлі енеді, баланы? жеке басы ?алыптасады. Оны? ы?палы не??рлым белсендірек болса, баланы? сезімдерін жан-жа?ты ?амты?ан сайын, оларды? ерік к?шін ж?мылдырып, санасына ы?пал етеді.
Мектепке дейінгі жаста?ы баланы? рухани-адамгершлік дамуы балаба?шасы мен отбасы арасында?ы ?арым-?атынасты? ты?ызды?ы арт?ан сайын ойда?ыдай ж?зеге асады. ?рбір бала ?андай да болмасын бір міндетті орындау ?шін, ?зіндік ерекше жа?дайлар жасалады. М?селен, ойында ?намды ?деттер, ?зара ?арым-?атынастар, адамгершілік сезімдер ?алыптасады, е?бекте-е?бек с?йгіштік, ?лкендер е?бегін ??рметтеу, сондай-а? ?йымшылды?, жауапкершілік, парызды? сезімі сия?ты ?асиеттер, патриотты? сезімдер жайлы ма?л?маттар. т.б. ?алыптасады. Мектепке дейінгі жаста балаларды адамгершілікке т?рбиелеуді? негізгі міндеттері мына жайлармен т?йінделеді: ізгілік бастамасымен т?рбиелеу, балалар мен ?лкендер арасында?ы саналы ?арым-?атынас/ т?рмысты? ?арапайым ережелерін орындау/ ке?пейілдік, ?айырымдылы?, жа?ын адамдар?а ?ам?орлы?пен ?арау ж?не т.б./ ?жым?а т?рбиелеу, балаларды? ?зара ?жымда ?арым-?атынасын ?алыптастыру, Отан?а деген с?йіспеншілікке т?рбиелеу, ?р т?рлі ?лт ?кілдеріне ?адір т?ту ж?не сыйлау. Осылайша мейірімділікті? негізі ?аланады, нем??райдылы?ты? пайда болуына, ??рбыларына, т??іректегі ?лкендерге ?алай болса солай ?арау?а м?мкіндігі жасалмайды.
?арапайым ?деттерді т?рбиелей отырып педагог балдыр?аннны? бар істі шын пейілмен ?рі саналы ат?аруына ?ол жеткізеді, я?ни сырт?ы ?намды мінездері оны? ішкі жан д?ниесін, оны? ережеге деген к?з?арасын ай?ындайды. Ата?ты педагог В.А.Сухомлинский; «Бала кезде ?ш жастан он екі жас?а дейінгі аралы?та ?р адам ?зіні? рухани дамуына ?ажетті н?рсені? б?рін де ертегіден алады.
Т?рбиені? негізгі ма?саты- дені сау, ?лтты? сана сезімі оян?ан, рухани ойлау д?режесі биік, м?дениетті, парасатты, ар-ожданы мол, е?бек?ор, іскер, бойында бас?а да игі ?асиеттер ?алыптас?ан ?рпа? т?рбиелеу. Ертегіні? рухани т?рбиелік м?ні зор. Ол бала?а рухани ляззат беріп, ?иял?а ?анат бітіретін, жасбаланы? рухыны? ?сіп жетілуіне ?ажетті н?рсені? мол ?оры бар рухани азы?«, деп атап к?рсеткен.
Руханилы? жеке т?л?аны? негізгі сапалы? к?рсеткші. Руханилы?ты? негізінде адамны? мінез-??л?ы ?алыптасады, ар-?ят, ?зін-зі ба?алау ж?не адамгершілік сапалары дамиды. М?ны? ?зі мейірімділікке, ізгілікке ша?ырады.
Мектепке дейінгі т?рбие — балаларды? сана-сезімін, мінез- ??л?ын ?алыптастыруды ?амтиды. Д?лірек айт?анда, адалды? пен шыншылды?, адамгершілік, кішіпейілдік, ?о?амда?ы ж?не ?мірдегі ?арапайымдылы? пен сыпайылы?, ?лкенді сыйлау мен ибалы? адамгершілік т?рбиесіні? ж?йелі сатылап ?амтитын м?селелері. т?рбиені? ?р?айсысыны? ерекшеліктерін жетік білетін ?стаз халы? педагогикасын ?асырлар бойы ?алыптас?ан салт-д?ст?рлерді, ?дет- ??рыпты жан-жа?ты тере? білумен ?атар, ?ркениетті ?мірмен байланыстыра отырып, білім беруді? барлы? кезе?дерінде пайдалан?аны д?рыс. Ата-ананы? болаша? т?рбиесі ?шін жауапкершілігі ?рпа?тан ?рпа??а жал?асуда. «Балапан ?яда не к?рсе, ?ш?анда соны іледі»дегендей, ата-ананы? к?н сайын ат?арып ж?рген ж?мысы- бала?а ?лкен саба?. Жас балаларды? ?лкендер айтса, соны айтатынын, не істесе соны істегісі келетінін б?ріміз де білеміз. Баланы? ?йден к?ргені, етене жа?ындарынан естігені-ол ?шін адамгершілік т?рбиесіні? е? ?лкені, демек жа?сылы??а ?мтылып, жа?ымды істермен айналысатын адамны? айналасында?ылар?а к?рсетер мен берер т?лімі мол болма?.
Мектепалды сыныбында?ы балаларды о?ытып т?рбиелеуде ата-аналармен байланыста болуды? ма?ыздылы?ы баланы? бастауыш сыныптарда?ы ?зін-?зі ?стауына, ?з ісіне жауап беруіне, білім алуды? ?ажеттілігіне к?з жеткізуден к?рінеді. ?р отбасында?ы ата-анасыны? е?бек етуге деген талпынысы, к?здеген ма?сатына жетудегі ізденісі, алдынан кездескен ?иынды?тарды же?іп шы?уы, жалпы ?мір с?руге деген ??лшыныстары бала?а ?сер етеді. Жеткен жетістіктерге ?арап балада ?зіне ма?сат ?оя бастайды. Білім алу?а ?ызы?ушылы?ы артады. Сонды?тан ?р ата-ана мектепалды даярлы? сыныбында?ы баланы? ?рбір жетістігін ?олдап, ?инал?ан кезінде к?мектесіп, ?здігінен ?иынды?тан шы?у жолдарын іздеуді табуына жол к?рсету ма?ызды. Мектепалды даярлы? сыныбында баланы? табыс?а жетуін ?йымдастыруда белгілі педагог Мария Монтессориді? «Мені? ?здігімнен жол табуыма к?мектесі?ізші» деген идеясын ал?а ?ста?ан орынды. Ата-ана ?шін, ?лкендер ?шін ?аншалы?ты таныс, о?ай бол?анымен бала ?шін жа?алы?. Міне баланы? ?орша?ан ортаны танып білуінде, заттар мен ??былыстар жайында м?лімет алуында жа?а д?ниені? есігін ащ?анды?ын ?мытпау ?ажет. Егер ата-ана баланы? ?здігінен ойлануына м?мкіндік бермесе, болаша?та бала тек дайын н?рсеге, ойланып к?ш ж?мсамауды,ауырды? асты, же?ілді? ?стімен ж?ргенді ?алайды.
Жас ?спірім т?лім-т?рбиені, адамгершілік ?асиеттерді ?лкендерден, т?рбиешілерден насихат жолымен емес, тек шынайы к?ру, сезім ?атынасында ?ана алады. Жеке т?л?аны? бойында?ы жалпы адамзатты? ??ндылы?тарды? ?алыптасуы осы ба?ытта ж?зеге асады, с?йтіп оны? ?зі-?зі тануына, ?зіндік ба?дарын аны?тауына м?мкіндік ту?ызатындай т?лім-т?рбие берілуі керек. Жа?сы адамгершілік ?асиеттерді? т?п негізі отбасында ?алыптасатыны белгілі. Адамгершілік ?асиеттер ізгілікпен ?штастырады. ?сіресе е?бекке деген т?ра?ты ы?ыласы бар ж?не е?бектене білуде ?зін к?рсететін балаларды е?бек с?йгіштікке т?рбиелеу басты міндет болып табылады. ?з хал?ыны? м?дениетін, тарихын, ?нерін с?ю ар?ылы бас?а халы?тарды? да тілі мен м?дениетіне, салт-д?ст?ріне ??рметпен ?арайтын на?ыз м?дениетті азамат ?алыптасады. ?аза? хал?ыны? ?леуметтік ?мірінде ?лкенді сыйлау ?лтты? д?ст?рге айнал?ан. Отбасында, мектепалды даярлы? сыныбында, ?о?амды? орындарда ?лкенді сыйлау д?ст?рін б?збау ж?не оны ?астерлеу ?рбір адамнан талап етіледі. Хал?ымызды? т?лім- т?рбиелік м?расына ??ілсек, ол адамгершілікті, ?айрымдылы?ты, мейірбанды?ты д?ріптейді. Ата-бабаларымызды? баланы бесігінен жа?сы ?деттерге баулы?ан.
?олданыл?ан ?дебиеттер:
Бала т?рбиесі ? 2 2006 ж , ? 4 2008 ж
«?зіндік таным» ? 2 2007 ? 5-6 2006 ж
Бастауыш мектепте о?ыту ? 4 2007 ж
Аймауытов Ж. Т?рбиеге жетекші Орынбор, 1924.
Сатыбаев С Халы? ?дебиетіні? тарихы негіздері — Алматы: 1992
Байм?ратова. Б. Отбасында?ы баланы мектепке дайындау , — Алматы: Шартарап, — 2000 ж
?андай та?па?тар білесі?дер? Сурет бойынша ??гіме ??рау. М??алім: ?те жа?сы балалар, енді «Жа?сы, жаман» деген ойын ойнайы?. Ма?саты: Жаман ?деттерден аула? болу?а, жа?сы-жаманды ажыратып, ?орша?ан орта?а ?ам?ор болу?а т?рбиелеу. ?ойыл?ан с?ра?тар?а балалар дауыстап «жа?сы», «жаман» деп жауап береді. М??алім:- А?ашты? б?та?ын сындыру жа?сы ма? - Г?лдерге су ??ю жаман ба? - Достары?ды ренжіткен жа?сы ма? - ?лкенге к?мектесу жа?сы ма? - ??стар?а ?я жасау жаман ба? М??алім:Міне тамаша, балалар, нені? жа?сы, нені? жаман екенін д?рыс айтты?дар.Б?гінгі саба?ымызда ??старды? ?ыс?ы тіршілігі туралы ??гімелесеміз. ??стар екі топ?а б?лінеді:жабайы ??стар ж?не ?й ??стары. Жабайы ??стар:сауыс?ан, жапала?, ?арлы?аш, ?ыз?ыш ??с, сар?алда?, ?ар?а, а??у, б?лб?л, дегелек, ?о?и?аз, ?ыр?ауыл, то?ылда? т.б. ?й ??стары:тауы?, ?йрек, ?аз, к?ркетауы?. ??старды? таби?ат?а келтіретін пайдасы к?п. Олар ?сімдіктерді, а?аштарды зиянды ж?ндіктерден, ??рттардан тазартады. - ?й ??старыны? ?андай пайдасы бар? - Д?рыс айтасы?дар ?й ??старыны? пайдасы ?те к?п.Оларды? етін жейміз, ж?нінен к?рпе, к?пшік жасалады. ?ыс мезгілінде к?п ??стар жылы жа??а ?шып кетеді. Ал кейбір ??стар ?ыстап ?алады. - ?ыстайтын ?андай ??старды білеміз? - Сауыс?ан, тор?ай, к?гершін, ?ар?а. - Д?рыс айтасы?дар, б?лар суы?тан ?оры?пайды, ?ыста ?з ?оректерін тауып жейді. Олар?а жем шашып, ?я жасап ?ам?ор жасау керек. Бізді? мектебімізді? ауласында да ??стар?а ?я жасап ?ой?ан. Ойын: «??стар ?алай дыбыстайды?» Сергіту с?ті:1, 2, 3, 4 ?арлы?аш боп ?ш, 5, 6, 7 ?арлы?аш боп шал?ы, 8, 9, 10 ?арлы?аш боп ?он. Ойын: «Не арты??» Ж?мба?: К?лді? к?ркі с?н екен ?ш?анда сазды ?н екен А?ындар оны ма?та?ан, Адамдар ?ор?ап са?та?ан Ол ?андай ??с балалар? (А??у) Ауыл да, ?ала да мекені Жолаушы ж?рсек шы?арып салады, Алды?нан шы?ады Жаны?ды еркелетеді. (?арлы?аш) Ребус: Тау – ы?. ?орытынды: Балалар, біз б?гін не туралы ??гімелестік? Саба? ?нады ма? Балаларды мада?тау, ба?алау.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.