Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
1 слайд
Шешендік өнерді насихаттау жолдары
Дайындаған: Мухсимова Сабрина
Тобы :ТП-132Б
2 слайд
Зерттеудің мақсаты:
Сөз өнерінің өрісін кеңейту, және келешекке керек кемел істердің нақты бағыттарын айқындау.
Міндетттері:
Сөз өнеріне баулу
Ойды нақты жеткізе білуге жағдай жасау
Шешен өнеріне деген қызығушылықты арттыру
3 слайд
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Шешендік өнер қазіргі кезеңде барлық оқу орындарында, оның ішінде мектеп бағдарламаларына толықтай енгізілуі қажет. Бұл бүгінгі өмірдің талабы.
Болжам: Егер біз шешендік өнерді күнделікті өмірде жиі қолданатын болсақ, келер ұрпақтың білім-ғылымға деген құштарлығы, ынтасы арта түсер еді.
4 слайд
Шешендік өнерді ғылыми тілде риторика деп атайды. Риторика ғылымының негізін салушылар Протагор және Сократ, Платон болған. Шешендік өнер ең алдымен Грецияда дамыған, оның астанасы- Афины.Солардың ішінде Лисий, Исакрат, Демосфен атақты шешендер болған. Демосфеннен 170 қолжазба, 60 шешендік сөз, 56 жазба сөз, 6 хат сақталған. Алғашқы шешендер, философтар, саясаткерлер, қолбасшылар, қоғам қайраткерлері, атақты мемлекет қайраткерлерінің арасынан шыққан. Шешендік өнер Грециядан кейін Рим мемлекетінде дамыған, онда Красс, Анатия, Кортенция бастаған атақты шешен қолбасшылары болған. Францияда шешендік қақтығыстар мен таптық шайқастарда дамып қанат жайған. Францияда Жан Поль Марат, Максимилиан Робеспьер, Ресейде В.И.Ленин және Луначарский өзінің шешендігімен көзге түскен. М.Ломоносов «Краткое руководство к красноречию»деген еңбегінде орыс шешендік өнері туралы жазған
Шешендік өнерді ғылыми тілде риторика деп атайды. Риторика ғылымының негізін салушылар Протагор және Сократ, Платон болған. Шешендік өнер ең алдымен Грецияда дамыған, оның астанасы- Афины.Солардың ішінде Лисий, Исакрат, Демосфен атақты шешендер болған. Шешендік өнер Грециядан кейін Рим мемлекетінде дамыған, онда Красс, Анатия, Кортенция бастаған атақты шешен қолбасшылары болған.
5 слайд
Қазақтардың шешендік өнерінің алғашқы нұсқалары түркі халықтарының Орхон, Енисей ескерткіштері мен көне жазба мұраларынан табылған. Мұнда Қорқыттың айтқан нақыл сөзі жазылған. Көне жазба мұраларында М.Қашқари, Баласағұни А.Иүгники, С.Сарайи, Құтып, А.Хорезм айтқан даналық сөздер табылған.
6 слайд
VIII ғасырда Сыр бойында өмір сүрген Қорқыт Ата – ежелгі түркілердің көрнекті ағартушысы, ойшылы, әрі ақын, сазгер, әрі күйші, тарихта ерекше рухани із қалдырған, халық даналығын жинаушы, шешен.
Қорқыт ата
7 слайд
Цицерон
Римнің ұлы шешен ділмары – Марк Тулий Цицерон (б.ғ.д. 10643)
Цицеронның мәлімдеуінше, Римде сөз құдыретіне ие болған адамға тәңіріндей табынған. Олар “адамды даңққа бөлейтін екі қасиетті өнер бар: бірі — қолбасшылық, екіншісі — шешендік” деп білген.
8 слайд
Көне Грецияның шешендерінің бірі — Демосфен, (б.з.д. 384-322 жж.). Шешендік өнер Демосфен өмірінің мәні болды, ол оны аталмыш өнердің ұстазы етіп шығарды. Демосфен сөйлеу мен оның техникасын шегіне жеткізді. Ол өзінің болмысы арқылы Цицеронның “Ақын болып жаралу керек, шешендер жүре келе қалыптасады” деген аталы сөзін дәлелдеп шықты.
Демосфен
9 слайд
Шешендік өнер 5 кезеңге бөлінеді:
1.Майқы би мен Аяз биден басталады.12-13 ғасыр.
2. Асан Қайғы мен Жиреншенің кезеңі.14-16 ғасыр.
Осы екі дәуірдің шешендерін «Ел құрасқан шешендер» деп атайды.
3.17-18 ғасыр «Ел қорғасқан шешендер» Төле би, Әйтеке, Қазыбек бидің уақытын атайды.
4.18 ғасыр Хан сұлтандарға қарсы шешен Байдалы, Әз Жәнібек, Тіленші би, Шалқар би, Тарақты Тұяқ.
5.19 ғасыр би, болыстарға қарсы шешен Махамбет, Бала би, Тұрысбол, Сырым батыр шешендіктері.
10 слайд
Шешендік сөздердің үш түрін анықтайды: шешендік арнау, шешендік толғау және шешендік дау.
Шешендік арнауға жататындар:1.Бата, 2.Сын сөздер, 3.Көңіл айту 4.Жұбату. 5.Естірту, 6.Сыңсу, 7.Әзіл оспақ, 8.Сәлем сөз
Шешендік толғауға жататындар:
1.Нақыл сөздер 2.Мақалдар 3.Жаңылтпаштар 4.Мысалдар 5.Жұмбақтар 6.Жарапазан 7.Қанатты сөздер
Шешендік дауға жататындар:
1.Ердің құны 2. Жер дауы. 3 Жесір дауы 4.Ар-намыс дауы. 5. Отбасы дауы. 6 Халықтың ар-намыс дауы.
11 слайд
Шешендік өнерді зерттеп, окулық жазған Г.З.Апресян қазіргі шешендікті мазмүнына қарай былайша бөледі:
1) Әлеуметтік-саяси мәндегі шешендік (баяндамалар, саяси сөздер, дипломаттық сөздер, әскери-патриоттық сөздер, үгітші сөздері)
2) Академиялық шешендік (дәрістер, ғылыми баяндамалар)
3) Сотта айтылатын шешендік (айыптаушының, қорғаушының сөздері)
4) Әлеуметтік тұрмыста қолданылатын шешендік (мерейтойда айтылатын мақтау сөздер, құттықтау сөздері)
5) Діни қызметте қолданылатын шешендік (діни уағыздары).
12 слайд
Шешендіктану ғылымы қазіргі шешендіктегі сөйлеу түрлерін былайша жіктейді:
монолог және пікір алмасу,
ой-талқы,
пікірсайыс,
ойбөліс,
сөзталас,
айтыс тәрізді пікірталастың түрлері.
13 слайд
Біріншіден, барлық мектептер, жоғары оқу орындары жанынан шешендік өнер мектебін ұйымдастыру керек. Бұл бір жағынан, қазақ тілін меңгеру, екіншіден, қазақ салт-дәстүрімен жақын болуы себін тигізеді.
Екіншіден, заманауи негізде қазақтың дәстүрлі шешендік өнерінің бағытын, үлгісін, өзіндік ерекшелігін айқындау керек.
Үшіншіден, сөзсайыс мәдениетін қалыптастыру мақсатында тұрақты түрде қарсыласушы тараптар, тұлғалар арасында телесаяси айтыс, дебат сайыстарын өткізіп, белсенділік танытқандарды марапаттап отыру қажет.
14 слайд
Назарларыңызға
рахмет!
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Шешендік өнерді ғылыми тілде риторика деп атайды. Риторика ғылымының негізін салушылар Протагор және Сократ, Платон болған. Шешендік өнер ең алдымен Грецияда дамыған, оның астанасы- Афины.Солардың ішінде Лисий, Исакрат, Демосфен атақты шешендер болған. Шешендік өнер Грециядан кейін Рим мемлекетінде дамыған, онда Красс, Анатия, Кортенция бастаған атақты шешен қолбасшылары болған.
Қазақтардың шешендік өнерінің алғашқы нұсқалары түркі халықтарының Орхон, Енисей ескерткіштері мен көне жазба мұраларынан табылған. Мұнда Қорқыттың айтқан нақыл сөзі жазылған. Көне жазба мұраларында М.Қашқари, Баласағұни А.Иүгники, С.Сарайи, Құтып, А.Хорезм айтқан даналық сөздер табылған.
VIIIғасырда Сыр бойындаөмірсүргенҚорқытАта – ежелгітүркілердіңкөрнектіағартушысы, ойшылы, әріақын, сазгер, әрікүйші, тарихтаерекшеруханиізқалдырған, халықданалығынжинаушы, шешен.
Римнің ұлы шешенділмары – Марк Тулий Цицерон (б.ғ.д. 10643)
Цицеронның мәлімдеуінше, Римдесөз құдыретіне иеболған адамға тәңіріндей табынған.Олар “адамдыдаңққа бөлейтін екіқасиетті өнер бар: бірі — қолбасшылық, екіншісі — шешендік” депбілген.
6 655 741 материал в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Абзелова Улпан Оралбековна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материалВаша скидка на курсы
40%Курс профессиональной переподготовки
500/1000 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс повышения квалификации
72/108/144 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300 ч. — 1200 ч.
Мини-курс
4 ч.
Мини-курс
3 ч.
Мини-курс
4 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.