Технология пәні бойынша сабақ жоспары "Қол тігістерінің терминологиясы" (5 сынып)

                                                     Сыныбы 5  

Сабақтың тақырыбы:   Қол тігістерінің терминологиясы мен түрлері.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:      Қол тігістерінің терминологиясы мен түрлерін, құрал-жабдықтар 

                        туралы түсінік бере отыра,орындалу жолын меңгерту.   

Дамытушылық:   Оқушылардың ойлау қабілетін жетілдіре отырып, 

                                 шығармашылық белсенділігін дамыту.

Тәрбиелік:          Оқушының өз бетінше жұмыс еріктілігін, өз күшіне сенімділігін,

                              өз ойын дәл тиянақты жеткізе білуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі:  Жаңа білім беру.

Сабақтың түрі: Жаңа тақырыпты меңгерту сабағы

Сабақтың әдісі: Сатылай кешенді талдау әдісінің элементтері,ойлан тап ойыны.

Көрнекі құралдар: Интерактивті тақтаны пайдалану, қол тігістерінің үлгілері,

                                   нұсқау карта

Пәнаралық байланыс:  тарих, бейнелеуөнері, математика

Сабақтың жоспары:

     І. Ұйымдастыру кезеңі.

    ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

    ІІІ. Жаңа білім беру.

    ІV. Жаңа білімді бекіту.

     V. Қорытынды .

   VI. Бағалау.

  VII. Үй тапсырмасы.

Сабақтың барысы: 

    І. Ұйымдастыру кезеңі.

1.Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу.

2.Сабаққа назарын аудару.

3.Сабақтың тақырыбын, мақсатын, құрылымдық деңгейімен таныстыру.

   ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

Үй тапсырмасын жан-жақты тексеру мақсатында «Мен білемін  стратегиясы» бойынша қайталау.

1.     Мақта, зығыр маталары туралы түсінік?

2.     Зығыр матасы сыртқы көрінісі бойынша қандай ?

3.     Мақта матасы зығыр матасына қарағанда жыртылуы қандай?

4.      Талшықты өңдеу процесі қандай?

5.     Мата қандай станогтан алынады?

6.     Мата қандай жіптердің айқасуынан алынады?

7.     Матада негізгі жіп және арқау жіп қалай бағытталған?

8.     Матаның жиегі дегеніміз не?

9.     Матаның оң және теріс беттерін қалай анықтайды?

Тірек сызбаны пайдаланып дұрыс жауабын тап.    

Механикалық:              Матаның қоршаған ортадан ылғал тарту қабілеті

Мықтылығы                 Матаның жылу сақтағыш қабілеті

Гигиеналық:                 Матаның өзіне түскен күшке қарсы тұру қабілеті

Технологиялық:           Матаның шеті сетінеп, жіптердің төгілуі

Отыруы                         Жылу мен ылғалдың әсерінен мата көлемінің кішіреюі

Қыртысталуы               Матаны бүктеп орағанда мыжылып қалу қабілеті

Сетінегіштігі                Мықтылығы

Гигроскопиялығы        Отыруы

Жылу сақтағыштығы   Сетінегіштігі

 ІІІ. Жаңа білім беру.

   Тігін бұйымдарды дайындау, тігу процесінде көктеу, көшіру,тепшу, бастыра көктеу, көмкеру, қадау операциялары қолданылады. Қол операцияларына жататын операциялар деп - қол инемен орындалатын операциялары атайды.

Бұйымның бөлшектерін өзара инешаншым және тігім арқылы қосады.

Инешаншым дегеніміз – матада жіптердің айқасуыарқылы аяқталған процесі.

Тігім – бірнеше рет қайталанған инешаншым орны.

Тігіс – бөлшектердің біріккен орны.

Тігістің ені деп – бөлшектің шеткі қиығынан тігіске дейінгі ара қашықтықты  айтады.

Екі инешаншым аралығын инешаншым ұзындығы дейді.

Тігісті кешенді талдау

	инешаншымдар		тігімді құрайды

 

сәндік

тұрақты исс

уақытша

қолмен

машинамен

біріктіру

  

  Уақытша тігімге -  көктеп тігу және көшіру тігімдері жатады.

Көктеп тігіу – бірінің үстіне бірі тұрған екі бөлшекті уақытша көктеп тігіу.

Көшіру тігімі – белгілі бір сызықты бір бөліктен екінші бөлікке дәл тұсіру.

 Тұрақты тігімге – көмкеру, қиғаш көмкеру, тор тігіс, бұйымның етегін қайыру үшін қолданады. Тігімдерді матаның түсіне сәйкес жіппен тігеді.

Таблица. Қол тігістерінің терминологиясы.

Уақытты үнемдеу мақсатында мұғалім оқушыларға таблицаны таратып береді, олар таблицаны жұмыс дәптерлеріне желімдейді.

Термин	Жұмыстың мазмұны	Қолдану орны
Көутеу	Көлемдері бірдей бір немесе бірнеше бөлшекті уақытша біріктіріп тұрады.	Белдікті, желбіршектерді,иық ,  бүйір тігістерді уақытша біріктіру үшін қолданылады.
Бүгіп көктеу	Бөлшектердің қайтарылған шеті мен қатпарларды уақытша біріктіріп тұрады.	Бұйымның етегі мен жеңдерде, қатпарларды ұстатқанда қолданылады.
Көктеп тігу	Бірінің үстіне бірі тұрған екі бөлшекті уақытша көктеп тігу.	Қалтаны негізгі бөлшекке жапсырып тігуге қолданады.
Бастыра көктеу	Бөлшектердің қайтарылған шетін бастыра көктеу.	Жаға, манжеттерді тігуге қолданады.
Көмкеру	Бөлшектердің шетін көмкеру тігісімен тігу.	Шет тігістерді сетінемес үшін қолданады.
Қадау	Сәнді, әшекейлі фурнитураларды бұйымға қадау.	Түймені, ілгекті бұйымға қадағанда қолданады.

Жұмыс орнын ұйымдастыру.

Жұмыс орны жарық болу керек, жарық сол жақтан түсу керек.

Бұйым мен көз арасындағы ара-қашықтығы 30см болу керек.

Орындықта түзу, арқа орындықтың арқалығына тиіп тұруы керек.

Аяқтарың  еденге тіреліп, табандарың жайлы жату керек, басқа жағдайда қан айналым бұзылады.

Денені түзу ұстап, кішкене ғана алға қарай иілу керек.

Бас кішкене ғана алға иілукерек.

Үселге кеудеңмен сүйенуге болмайды.

Қолдарың денеңнен 10см шамасында арақашықтықта болсын.

Жұмыс аяқталғаннан кейін бұйымдарды, құрал-саймандар мен құрылғы аспаптарды арнаулы орындарына жиыстырып қой.

Қол жұмысына қажетті құрал-жабдықтар.

Қол тігіс кезінде сақталатын қауіпсіздік ережесін «Ойлан тап» ойыны арқылы оқушыларға шешкізу (тақтаға жұмбақтар жазылады, жұмбақтың шешуіне қарай қауіпсіздік ережесі қайталанады)

Жіңішке, бір құлақты,үшкір. (Ине)

Ине – болаттан дайындалған, жіңішке,үшкір, жіп өткізуге арналған құлағы бар.

№ 1-12 дейін шығарылады. Жұқа маталарға №1,2,3,инелер қолданылады.  Костюмдік маталарға №3,4,5  инелер қолданылады.   Тақ номерлі инелер жұп номерлі инелерге қарағанда ұзындау болып келеді.

Екі пышақ бірлесіп, кесіп пішіп береді

Екеуі бірге жүрмесе, жоқ қой бізге керегі (Қайшы)

Сендер білесіңдер ме, бірінші қайшы біздің эрамызға дейін бір жарым мың жыл бұрын шыққан.

Қайшыны болаттан, тіпті күміс пен алтын жалатылғаннан да  дайындайды.

Қайшы матаны қиғанда, жіпті кескенде қажет. Олар тігінші, пішуші, тұрмыстық болып бөлінеді. Қайшылардың өлшемдері мен құрылысы әр түрлі.

                       

Үшкір, ине секілді, тігуге жарамайды. (Түйреуіш)

Түйреуіштер 3-4см, жіңішке, қырналған. Өлшеу, пішу кеінде  мата жылжымас үшін қолданады.

                                     

Бұл шелектен, сусының қанып су ішпейсің.(Оймақ)

Оймақ инені матаға шаншып кіргізгенде қажет. Ол қолды иненің басы кіріп жарақаттанудан сақтайды. Оймақ қлдың ортаңғы саусағына кигізіледі. Оймақты плстмассадан, темірден жасайды.

Калышек.

Түймелікті тесетін құрал- ол бұйымдағы теспені түйменің өлшемі бойынша екі жаққа ажырата кесіп шығады.

                     

Резец.

Сабына бекітілген тістері бар металл диск. Қосарланған бөлік тердің сызықтарын екінші жартысына көшіру.

Тігінші боры.

Геометриялық формадағы түрлі-түсті бордың бөліктері. Бордың қырын шығаруға болады. Үлгіні мата бетіне орналастыруда және өлшем алуда матаға және тағы басқа материалдарға сызық түсіру және белгілеу.

             

Манекен.

Адам бейнесіндегі құрылғы аспап. Манекеннің үстінде бүйір және иық тігістерінің, жағаның мойын ойындысына, жеңнің қолтық ойығына көктелуінің дұрыстығын тексереді.

Сантиметрлік таспа.

Өлшемдерді түсіргенде, мата мен бұйым бөлшектерін өлшегенде қажет.

Ол созылуға төзімді арнайы матадан жасалады, Таспаның ұзындығы -150см.

Қол жұмысын орындауда ескеретін қауіпсіздік ережелері.

1.     Жұмысқа кіріспес бұрын инелерді санап алыңыз, сынғанын және тот басқанын тастаңыз.

2.     Тігіс  тігуде оймақ қолданыңыз.

3.     Инелерді, қайшыны арнайы қорабшада немесе инеқапта сақтаңыз.

4.     Қайшыны ауызы жабық күйінде қою керек.

5.     Қайшыны дөнгелегін алға қаратып береді.

6.     Инені аузыңызға салмаңыз, киімге және жұмсақ жиһазға қадамаңыз.

7.     Сынған инені қағаз бетіне салып, ұқыптап қоқыс салғышқа тастаңыз.

8.     Жұмыс соңында инелерді санаңыз, ол жұмыс басталғанға дейінгідей болуы керек.

ІV. Жаңа білімді бекіту.

Жаңа білімді бекіту бөлімінде сатылай кешенді талдау технологиясының элементтері алынды.

Тігісті сатылай кешенді талдау:

1.     Инешаншым – бұл:

2.     инешаншым ұзындығы:

3.     Тігім:

4.     Тігіс:

5.     Уақытша тігім:

6.     Тұрақты тігім:

7.     Тігістің ені:

Тігістердің атын жазыңдар.

                           

                       

                                                   

                                   

Бос таблицаны толтырыңдар.

Термин	Жұмыстың мазмұны	Қолдану орны
Көутеу	?	Белдікті, желбіршектерді,иық ,  бүйір тігістерді уақытша біріктіру үшін қолданылады.
?	Бөлшектердің қайтарылған шеті мен қатпарларды уақытша біріктіріп тұрады.	Бұйымның етегі мен жеңдерде, қатпарларды ұстатқанда қолданылады.
Көктеп тігу	Бірінің үстіне бірі тұрған екі бөлшекті уақытша көктеп тігу.	?
?	Бөлшектердің қайтарылған шетін бастыра көктеу.	?
Көмкеру	?	Шет тігістерді сетінемес үшін қолданады.
	Сәнді, әшекейлі фурнитураларды бұйымға қадау.	Түймені, ілгекті бұйымға қадағанда қолданады.

  V. Қорытынды .

1. Қол тігісінің терминологиясы дегеніміз не?

2. Көктеу тігісінің қлданылатын орны?

3. Жұмыс орнына жарық қай жақтан түсу керек?

4. Инелерді жұмыс басында не істейді?

5. Қайшыны қай жағымен береді?

  VI. Бағалау.

Тақтаға оқушылардың аты- жөндері жазылған плакат ілініп, қызыл, жасыл, көк стикерлерді жабыстыра  отырып бағалау

VII. Үй тапсырмасы.

 Өткен тақырыпты мұқият оқып, мақта мата, А4 альбом әкелу.