Тема научной статьи: "ҰЛТТЫҚ ДҮНИЕТАНЫМ ЖӘНЕ АҚПАРАТ АРҚАЛАҒАН АЛТЫН ҒАСЫР"

ҰЛТТЫҚ  ДҮНИЕТАНЫМ  ЖӘНЕ АҚПАРАТ АРҚАЛАҒАН

 АЛТЫН ҒАСЫР

№31 орта мектептің

қазақ тілі мен әдебиеті

пәнінің мұғалімі А.С. Искакова

«Еліміздің ертеңі бүгінгі жас ұрпақтың қолында,

ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздардың қолында»

    Н. Ә. Назарбаев

      Жаңа ғасырда жаңа өмірге аяқ басқан жас ұстаздар заман талабына сай өзгеше өмір сүруге дайын болуы керек. Парасатты да, саналы азамат болуы үшін бүгінгі жастардың білімдерін терең әрі жан –жақты болғанына не жетсін.Болашақ ұрпақтың дамуы ұстаздарының адамгершілігіне, белсенділігіне, білім деңгейіне, шығармашылық іс-әрекетіне байланысты болмақ.

       Мұғалім – жалпы білім беретін әр түрлі типтегі мектептерде оқушылармен оқу-тәрбие жұмысын жүргізетін маман. Мұғалім – дүниеге ғылыми диалектикалық материалистік көзқарасты, әлеуметтік, психологиялық, педагогикалық даярлықты, жоғары адамгершілік сапаны, қоғамдық белсенділікті, оқушыға және мамандыққа деген сүйіспеншілікті, дербес білім алу мен өзін-өзі тәрбиелеу жолдарын, қажеттілігін игерген біздің заманымыздың алдыңғы қатарлы адамы.

Мұғалім

Тәлімгер              Оқытушы

     Мұғалімге қойылатын талаптар 3 топқа бөлінеді:

1.     Мұғалімнің жеке басының ізгіліктік бағыттылығы, қоғамдық борыштылық пен жауапкершілік сезімі.

2.     Кәсіптік мамандық даярлығы, тереңде тиянақты жалпы ғылымдық білімі. Өз пәнін, ғылымын игеруі оны оқыту методикасын, психологисын, педагогикасын меңгеру

3.     Педагогикалық технологияны игеруі.

Педагогикалық техника құрамы:

1.Тіл мәдениеттілігі, сөзді орынды пайдалана білу, сөйлеу шеберлігі. 2.Ұстаздың сырт бейнесі: киім кию, өзін -өзі ұстау мәдениеті.      

3.Бет құбылысы ,ишара, ыммен ,қимыл –қозғалыстар арқылы өзінің сезімін, қатынасын көрсете білуі.                                        

4.Ішкі жай –күйін, сезімдік көңіл - күйін, мінез құлқын игере білуі, өзін тежей алуы, қажетті жерінде педагогикалық  ашу-ызаны пайдалана білуі.                                                                                                      5.Қарым –қатынас жасай білу қабілеттілігі.  

6.Оқушының іс-әрекетін, қызметін ұжымдық шығармашылық ізденісін ұйымдастыруы.                                                           

    Сондықтан әрбір жас ұстаз педагогикалық тактіні және педагогикалық әдепті, стильді,  моральді және ұстаздық шеберлікті бойына сақтау керек.Сонда ғана мұғалім жеткіншек  ұрпаққа білім де, тәрбие де бере алады .

Оқушылардың  ұлттық  дүниетанымын  қалыптастыру  өмір  талабы.

        Тәрбиелеушілік – халық  ауыз  әдебиеті  жанрларындағы  тәлімдік  ойлар,     халық шығармашылығының  озық  үлгілерінен  заман  ағымына  сай  жаңғырып,  тұрмыста  қолдана  білу  бейімділігі. Тәрбиелік  шараларды  жоспарлауда  халықтық   педагогиканың ғылыми  педагогикамен  байланысы   негізінде  халық  қағидаларының  ғылыми  педагогикалық  талаптарды  ұсынамын.

                Жас  мөлшерін  есепке  алу.

                Болмыс  ерекшелігін  ескеру.

                Бала тәрбиесінің ортаға, отбасына байланыстылығы.

                Баланың  жеке  басын  қадірлеу.

               Жасына  сай ақыл – ойын  дамыту.

               Тәрбие  мазмұның  біртұтастылығы.

               Тәрбиенің  үзіліссіздігі.

               Ұжымдық тәлім – тәрбие.

       Менің  өткізген  тәрбиелік  шараларда  жоғарыда  айтылған  талаптар  оқушы  дүниетанымын  дамытудың  негізі  болды  деп  білемін.

Адамның дүниетанымының  мазмұны  психологиялық  болмысында.

Дүниетаным тұтастығы мен көз жеткізу деңгейі қоғамдағы түрлі қызығушылықтардың қарама – қайшылықтарынан көрініс алады.

       Адамның қоғамдағы  орнындағы саналық сапасы.  Қажеттілік пен қызығушылық сипаты мен мазмұны. Жеке қасиеттердің түрліше көрініс алуы.

       Аталған  сипаттамалардың  өмірде  көрініс  алуынан  жеке  тұлға қалыптасуының  факторлары  анықталады.  Жеке  тұлға  қалыптасуының  факторларын  сызба  түрінде  бейнелесек. Оқушылардың  дүниетанымын  дамытуда  олардың  эмоционалдық   өрісін  ескеру  қажет.    

Оқушылардың  дүниетанымын   дамыту  өлшемдері  мен

көрсеткіштері

        Эмоционалдық  қарым – қатынас  арқылы  жоғарыда  айтылған  білім  қоры  оқушылардың  идеялық  көзқарастарын,  адамгершілік   сапалары  халық   қағидалары  негізінде  қалыптасады.  Бұл  сапаларды  қалыптастыруға «Атадан  қалған  асыл  сөз», «Ұлдан  ұлағат, қыздан  қылық»,  «Ата  мен  әже  ісі  бізге  өнеге»  тақырыбында  іске  асырылады.  Аталған  интеллектуалды  және  эмоционалды  саналар  оқушылардың  дүниетанымын   дамытуда  іс – әрекет, тәжірибе  арқылы  көрініс  береді.

        Оны  біз  оқушылардың  қалыптасқан  дүниетанымдық  бағыты,  оның  азаматтық  бейнесі  арқылы  бағдарлай  аламыз.  Әрине, іс – әрекетке  тәжірибелік  сапалары  қалыптасу  үшін  міндетті  түрде  оқушыларды  іс – әрекетке, интергративтік  түрде  ұйымдастырлған  шаралар  арқылы  жүзеге  асырамыз.  Мысалы ,  пікір  алысу, іскерлік  рөлдік  ойындар  өткізу, көзқарас  сабақтары,  педагогикалық  жағдаяттар  шешу, танымдық  сайыстар  өткізу арқылы  көрсетсем  төмендегідей  алуға  болады.       

Ұлттық  дүниетаным  құрылымы :

                                                         1. Ойлау

                                                         2. Сенім

                                                         3. Қатынас

                                                         4. Қөзқарас

                                                         5. Білім

                                                         6. Әрекет

                                                         7. Парасат

                                                         8. Ұлттық  сана

                                                         9.Ұлттық  болмыс

                                                         10. Ұлттық  мораль

                                                         11. Ұлттық  ойлау

      Себебі, тек  қана  іс – әрекет  жүзінде  баланың  ішкі  позициясы,  дүниетанымдық  бағыты  айқын  көрініс  бере  алады.

Сыныптан тыс шарада оқушылардың дүниетанымын             қалыптастыру  тәжірибемнен

      Оқушылардың  халық  тағылымдарын  қаншалықты  меңгергені  туралы  сауалнама,  тестік  жұмыстар  арқылы  білім  мен  тәрбиенің  бағытында  деңгейі  айқындалды. Кіріктірле  жоспарлаған  халық  тағылымдарының  танымдық  мәнін ұтымды пайдалануда  теориялық  және  практикалық  білім  және тәрбие  шаралары  мазмұнды  мағұлматтар  сәйкес  қосымша  іс-шаралар  жүргіздім. Кіріктірле  жоспарлаған  шаралардың  мазмұнды  мағұлматтар  оқушылар  дүниетанымын  қалыптастырудың  маңызы да  мүмкіндігі  мол  екенін  дәлелдеді.  Сол  мақсатта  мен 8-сыныптар  арасында  өткізген  тәрбиелік  шарамның  тақырыбы «Атадан  қалған  асыл сөз» мақсатында – оқушылар  бойына  әдептілікпен  алғырлық  қасиеттерді  қалыптастыру. Оқушылардың  мәнерлеп  оқу,  ұлы  ғұламалардың  сөздерін  жатқа  айту  қабілеттерін  дамыту. Адам  бойындағы  ұнамды – ұнамсыз  қылықтарды  айыра  отырып,  аталы  сөзден  ғибрат  алуға,  әдептілікке, сыпайлыққа  тәрбиелейді.        

Білім беру барысында ақпараттық –коммуникациялық             технологияларды пайдалану

       Білім беруді ақпараттандыру –жаңа технологияны пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асырады. «Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет» деп, Ел басы атап көрсеткендей жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны яғни компьютерді оқу үрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор.

         Әр мұғалім сабақ өткізген кезде оқушыларға сапалы білім беру үшін жаңа технологияларды пайдалана отырып, сонымен қатар компьютерді, интерактивті тақтаны қолдану арқылы білім берсе, оқушылардың қызығушылығы арта түсері анық.

Мысалы 9 сыныпта «Компьютерлік желілер» тақырыбында өткізген ашық сабағымдағы  жаңа технологиялардың кейбір элементтерін  көрсетіп кеткенді жөн көрдім:

 Венн диаграммасы

                     Электронды пошта                             Кәдімгі пошта

 

Бес жол өлең: Интернет

1. Интернет

2. Қызықты, ақпаратты

3. Мәлімет береді, хабар таратады, байланыстырады.

4. Интернет- компьютерден құралған.

5. Ақпараттық өріс.

Ассоциациялық  аймақ

                       Корпоративті желі              Телекоммуникациялык есептеуіш

 

Компьютерлік       желі

             Ауқымды желі                                                              Аймақтық желі  

                  

                   Жергілікті желі                                             Интернет желісі

        Ақпараттық мәдениет дегеніміз тек компьютермен дұрыс жұмыс істей білу емес, кез-келген ақпарат көзін – анықтамалықтарды,  сөздіктерді, энциклопедияларды, көліктердің жүру кестелерін, теледидар бағдарламаларын т.с.с дұрыс пайдалана білу деген сөз.  Ақпараттық мәдениет- бұл әңгімелесе білу,  теледидар, хабар (Интернетті) талғамды түрде қарау немесе қарамау, алынған мәліметті ой елегінен өткізіп, талдай білу және өзгелердің еркіндігіне әсер ететін жағдайларда өз еркіндігіне шектей білу. 

 

Қорытынды  бөлім

          Бүгінгі  күні  еліміздің  рухани  адамгершілік  байлығын, мәдени мұрасын  зерттеп,  оны  оқушы- жастар  бойына  жұғысты  қасиет  етіп  меңгерту,  сол  арқылы  ізгі  жүректі,  қайырымды,  іскер  азамат  тәрбиелеп  шығару  жаңа  тұрпатты  мектептердің  алдында  тұрған  киелі  проблема.  Ол  ағарту  жүйесінің  мазмұнын  жаңарту,  оның  құрлымдық  жүйесіне  ұлттық  және  жалпы  адамзаттық  құндылықты  кіріктіре  отырып игерту бағытында  іске  асырылмақшы.  Оқушы  дүниетанымын  дамыту  мәселесі  тек  педагогикалық  категория  тұрғысында  ғана  қаралатын  мәселе  емес,  ол  бірнеше  ғылымдар  аясында (философия, психология, әлеуметтану, мәдениеттану, этнография, этнология, этика, логика, демография т.б.) әр қырынан  қарастыруды  қажет  етеді.  Бұл  адамның  тұлға  болып  қалыптасуы  қоғам, табиғат,  мәдениет, әлеммен  біртұтастыққа  жүзеге  асатын  күрделі  үрдіс  екендігін  көрсетеді.

Пайдаланылған  әдебиеттер

  1.Ұлағатты – ұлы ұстаз // Роль этнопедагогики и этнопсихологии в современной системе образования: Материалы рег. науч.-практ. конф. (22 мая 2003 г.) /КарГУ. – Караганда: Изд-во КарГУ, 2003 ж.

  2.«Информатика негіздері» журналы

              №4-2008 жыл – Ж. Садыбекова

 «Оқу –тәрби үрдісінде ақпараттық –коммуникациялық технологияны қолдану қажеттілігі»  (4-5 бет)

            №3-2006 жыл  - М. Ғалымжанова

 «Ақпараттық коммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы білім беру деңгейін көтеру»  (2 бет) 

3. «Бәсекеге қабілетті жеке тұлғаны қалыптастырудағы инновациялық технологиялардың ролі мен маңызы» Республикалық ғылыми-практикалық конференция материалдары (30 сәуір 2008 жыл) –

Б. А. Әлмұхамбетова, М. А. Ғалымжанова «Білім беру жүйесі қызметкерлерінің біліктілігін арттыруда ақпараттық –коммуникациялық технологиялардың қолданылуы» -17 бет

4. М. А. Ғалымжанова «Педагогтардың ақпараттық –коммуникациялық құзырлылығын қалыптастыру бағыттары» -48 -бет 

5. Иманбекова Б., Әбдіреймова К, Мазаржанова Қ. «Сабақ – оқытудың негізгі формасы». Алматы, 2003 жыл.

6.  Қоянбаев Ж.Б. Қоянбаев Р.М. Педагогика. Астана, 1998 жыл.

7. «Мектептегі ғылыми-әдістемелік жұмыс» Алматы 2003ж

Баяндама оқу үшін тіркеу формасы

Тегі, аты-жөні (толығымен)  Искакова Алтынай  Саруарқызы

Ғылыми дәрежесі, ғылыми атағы жоқ

Мекеме атауы, лауазымы №31 орта мектептің қазақ тілі мен әдебиеті пәнәнің мұғалімі

Мекен-жайы: Қазыбек би №36

Телефоны 32-5-88

E-mail: [e-mail]

Мақала тақырыбы: Ұлттық дүниетаным және ақпарат арқалаған алтын ғасыр

Секция-

Керекті техникалық құралдар –

Қонақ үй орындарын бекіту қажеттілігі (ия,жоқ) жоқ

Мен:

Секция  мәілісінде баяндама жасауды қалаймын.