Тема родины в стихах М. Карима "Навеки вместе"

М. Кәримдең “Ғүмергә бергә”әҫәрендә тыуған ер темаһы

4 класс

Маҡсат. 1. Тыуған илдең тарихы, халыҡтар дуҫлығы тураһында белемдәрҙе киңәйтеү 2. Һүҙлек байлығын арттырыу, тасуири уҡыу, күнекмәләрен үткәреү, һөйләү телмәрен үҫтереү.  3. Тыуған ергә, илгә, халыҡҡа ҡарата ихтирам , хөрмәт тәрбиәләү, дуҫлыҡ тойғоһо уятыу, тарихыбыҙға ҡыҙыҡһыныу арттырыу.

Йыһазландырыу: китаптар күргәҙмәлеге. М. Кәрим тураһында мәғлүмәттәр тупланған папкалар, портреты, Башҡортостан картаһы, копьютер, проектор. Башҡорт, урыҫ халыҡ кейемдәре.

Дәрес барышы. 1. Инеш әңгәмә.

1.       Уҡыусылар беҙҙең республика нисек атала?

2.       Төп халҡы булып ниндәй халыҡ тора?

3.       Тағы ла ниндәй халыҡтар йәшәй?

4.       Улар нисек йәшәйҙәр?

5.       Бөгөн дәрестә нимә тураһында һүҙ алып барасаҡбыҙ икән ?

-          Беҙҙе бөгөн тарих үҙ төпкөлөнә әйҙәй. Бына, тыңлағыҙ әле,  нимә тураһында яҙа икән шағир Рәми Ғарипов.

-          Уҡытыусы уҡый.    

Уралҡайым , һинең һәр ташыңа

Ҡанлы – данлы тарих яҙылған.

Илен яҡлап үлгән ирҙәренә

Бында күпме ҡәбер ҡаҙылған

Нимә тураһында һү ҙ бара был шиғырҙа?

Һеҙгә таныш һүҙҙәр осранымы?

Нимә аңлата ул тарих тигән һүҙ?

Данлы тарих нимәне аңлата?

Еребеҙгә ниндәй ҡурҡыныс янаған?

Шиғырҙың авторы  тураһында нимә әйтә алабыҙ?

Һәр кеше үҙе тыуған ерҙе изге төйәк тип һанай, ни өсөн икән?

Ниндәй осорҙар тураһында әйтелә икән?

2. Шиғырҙы дөрөҫ уҡыу өҫтөндә эш

 а) буксирлап уҡыу.  

б) ртләп, хор менән уҡыу

в) яҡшы, таҙа итеп уҡыған балаларҙан уҡытыу

г) тәржемә итеү

д) яттан һөйләргә әҙерләнеү

е) бер- береһенә яттан һөйләтеү, баһа ҡуйҙырыу.

                                                 Парлап эшләү.

 3. Яңы тема.

- Беҙ һеҙҙең менән дәресте тарихтан  башланыҡ, эйе халҡыбыҙ ауыр юл үткән, илен, ерен, телен һаҡлап беҙгә мираҫ иткән. Шуның менән беҙ ата – бабаларыбыҙға рәхмәтлебеҙ. Ә бөгөнгө дәрестә М. Кәримдең берҙәмлек, дуҫлыҡ, тыныслыҡ темаһына арналған “ Ғүмергә бергә” тигән әҫәре менән танышып китербеҙ. Һуғыш ветераны, күренекле оло шәхес, беҙ яратҡан Башҡортостандың халыҡ шағиры тормоштағы төрлө  хәл – ваҡиғалар шаһите М. Кәримдең бик күп әҫәрҙәре менән беҙ таныштыҡ та инде. Бына бөгөнгө әҫәре менән ни әйтергә теләй икән, әйҙәгеҙ, әҫәрҙең эстәлеге менән танышып китәйек.

4. Уҡыу буйынса эш.

1-се абзац- уҡытыусы уҡый

2- се абзац Буксирлап уҡыу

3-се абзац парлап уҡыу

4- се абзац хор менән уҡыу

а) сылбырлап уҡыу

б) һүҙлек эше.

Таҡталағы  яҙылған ( таяныс, илсе, текә, мөрәжәғәт, һырт, сырай, яу)

а) тәржемә итеү, һүҙлектәрҙе файҙаланыу)

б) һүҙбәйләнештәр төҙөү

в) һөйләмдәр төҙөү

г) һүҙҙәрҙе дәфтәргә яҙыу.

д) иң һуңғы һөйләмде дәфтәргә күсереп яҙҙырыу, бергәләп тәржемә итеү.

  5. Текст буйынса эш.

Ни өсөн башҡорттар урыҫ дәүләтенә мөрәжәғәт иткәндәр?

Мәскәүгә тиклем юлды нисек үткәндәр? Текстан табып уҡып ишеттерегеҙ.

Мәскәүҙә башҡорт илселәрен нисек ҡаршы алғандар?

Дуҫлыҡ ҡасан, һәм нисек һынала?

6.       Дәрескә өҫтәлмәлек. Экранда дуҫлыҡ монументы

Уҡыусылар кемдең Өфөлә булғаны бар?

Был иҫтәлекле урын нимә тураһында һөйләй икән?

- Был картала Өфө ҡайҙа урынлашҡан икән,  күрһәтеп китегеҙ әле?  Беҙҙең ҡаланан барғанда ниндәй ҡалаларҙы үтәбеҙ? Алыҫмы?  Мин  һеҙҙе “Дуҫлыҡ  монументы”  янына экскурсияға саҡырам. Ул Башҡортостандың иң матур, иҫтәлекле урындарының береһе булып тора. Рәсәй менән Башҡортостандың бергә ҡушылыуының 400 йыллығына арнап төҙөлгән. Скульпторҙары – М.Р. Бабурин, Г.П.Левицкая, архитекторҙары Г.И.Гаврилов, Е.И.Кутеров. Баҫҡыс буйлап өҫкә күтәреләйек, унда кемдәрҙе күрәбеҙ?

- Эйе, 3атын – 3ыҙҙар образы төшөрөлгән, монумент бронзанан ҡойолған шуға кейемдәрен бик айырып булмай. Ә бына ошо кейемдәрҙе кейгәндәр икән тип күҙ алдығыҙға килтерегеҙ Башҡорт, урыҫ халыҡ кейемдәрен күрһәтеү, нимәләре менән айырылыуын әйтеп китеү.

7.яҙма эш.  Хәҙер уҡыусылар яҙма эш эшләп, бер – беребеҙҙе тикшереп, баһа ҡуяйыҡ.

Экранда бирелгән һөйләмдәрҙе, нөктәләр урынына кәрәкле хәрефтәр ҡуйып, дәфтәргә күсереп яҙырға.

а) Илс.ләр, ил ҡушҡан ҙур бур.сты үтәп, сикһеҙ ҡы.аныс менән к.ре ҡайтҡ.ндар; оло йый.ндар йыйып, үҙ.әренең сәйәх.ттәре тураһ.нда халы.ҡа һөйл.гәндәр.

б) Китапты асып, эштәрҙе алмашып тикшереү, баһаны таҡтала күрһәтелгәнсә ҡуйыу. Уҡыусыларҙан аңлатма алыу.

Парлап эшләү

- Дәрестә бик тырышып эшләнегеҙ, рәхмәт, күп яңылыҡтар белдек. Шулай итеп төрлө милләт халҡы нисек йәшәргә тейеш? Башҡортостаныбыҙ, үҫә, матурлана, рәхәт йәшәйбеҙ, тыныс көн итәбеҙ. Быларҙың барыһы өсөн дә  Башҡортостан халҡына, ата- бабаларыбыҙға бурыслыбыҙ. Беҙҙең бурыс яҡшы уҡыу, яҡшы кеше булыу, халҡыңа тоғро хеҙмәт итеү, дуҫ – татыу йәшәү.

8. Өй эше. Үҙ теләктәрегеҙҙе дәфтәргә бер нисә һөйләм менән генә яҙып килерһегеҙ. Дуҫлыҡ тураһында 2 мәҡәл ятлап килергә.