"Темір" тақырыбына сабақ жоспары (10 сынып)

                               Үздік ашық сабақ жоспары

Сыныбы: 10  

Пәні :Химия

Мұғалімі: Көбекова М

Сабақтың тақырыбы:  Темір

 Сабақтың мақсаты:

             Білімділік мақсаты:  Металдардың пайда болу тарихы мен Қазақстан Металлургия өнеркәсібімен таныстыру. Металдардың биологиялық маңызы, ағзаға тигізетін пайдасы және зияны таралы түсінік беру.Темірдің құрылысымен, қасиеттерімен, алу жолдарымен таныстыру.

             Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың химиядан алған білімдеріне сәйкес  шығармашылық қабілеттерін, пәнге қызуғышылығын арттарып, дүниетанымдық көзқарасын дамытып, ой-өрісін кеңейту. Темір қосылыстарын анықтау, зерттеу, кесте толтыру.

            Тәрбиелік мақсаты: Ұйымшылдыққа, жауапкершілікке, техникалық қауіпсіздік ережесін сақтауға дағдыландыру,іздемпаздыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

  Құрал-жабдықтар: Слайдтар (интернеттен алынған материалдар), металдар коллекциясы, табиғи минералдар коллекциясы, периодтық кесте,  суреттер, реактивтер, қосымша әдебиеттер, химия энциклопедиясы, интерактивті тақта.. Темір ұнтағы, күкірт, тұз қышқылы, мыс сульфаты, т.б. сынауықтар.

Сабақтың түрі: кіріктірілген сабақ, аралас сабақ.

І. Үйымдастыру қезеңі Оқушылар 5 топқа бөлінді: Тарихшылар, географтар, биологтар, химиктер, әдебиетшілер, физиктер.

ІІ Өткен сабақты қайталау . Үй тапсырмасын  тексеру.

   Тарихшылар тобына сұрақтар:

1. Д.И.Менделеевтің периодтық кестесіндегі қосымша топшаларында орналасқан элементтер?  d , f -элементтер

2. Сұйық-металл? Сынап

3. Хромды өнеркәсіпте алудың әдістері? Пирометаллургиялық, алюминтермиялық

4.  Хром қышқылының формуласы? H₂CrO₄

5. Хром (ІІ) оксидінің сипаты мен түсі ? Негіздік оксид,пирофорлы қара ұнтақ..

Географтар тобына сұрақтар:

1) Металл каррозиясын тежейтін заттар? Ингибитор

2)  Бұл металл тек микроорганизмді жойып қана  қоймай, тірі ағзадағы ұлпа құрамына да кіреді.? Күміс

3) Электр шамында болатын қатты металл ?  Вольфрам 

4)  Хромның ПЖ орны ? 6 топ , қосымша топша, 4 период.

5)  Дихром қышқылының формуласы? H₂ Cr ₂O₇

Биологтар тобына сұрақтар:

1) Металдарға тән кристалдық тор? Металдық

2) Коррозия дегеніміз не?   Металдың жемірілуі  

3)Қиын балқитын металл? Вольфрам

4) Металдарға тән байланыс түрлері? Металдық

5)  Хром  (ІІІ) оксидінің сипаты мен түсі ? екідайлы,қиын балқитын күнгірт-жасыл түсті ұнтақ

Физиқтер тобына сұрақтар:

1)  Хромның темірмен құймасы? Феррохром.

2)Хромның қандай тотығу дәрежелері тұрақты? +2,+3,+6

3) Өнеркәсіпте таза хромды қалай алады? Хром(ІІІ)оксидің алюминиймен т-с-у арқылы

4)  Қан құрамына кіретін металл ? Темір

5) Хромның жер қыртысындағы мөлшері?  0,03%

Әдебиетшілер тобына сұрақтар:

  1) Хромның атом құрылысы қандай? Я.з.-+24; протон саны-24; нейтрон-27; электрон-24

2) Хром қышқылының тұздары және олардың түсі ? Хроматтар., сары түсті

3) Еліміздегі хромның бай кен орындары? Ақтөбе облысы

  4) Хромның түсі? Күмістей ақ, жылтыр.

5) Хромның никельмен құймасы ? Нихромдар.

_{Химиктер тобына сұрақтар:}

1)Хромның сыртқы электрон қабатында қанша элекетрон бар? 1 электрон.

2)Ең қатты металл? Хром

3) Азот және концентрлі күкірт қышқылымен неге эректтеспейді? Оксидті берік қабықшасы бар.

4) Хром (VІ) оксидінің сипаты мен түсі? Қышқылдық оксид, қанық қызыл түсті кристаллды зат.

5) Дихром қышқылының тұздары және олардың түсі? Дихроматтар., қызыл-сары түсті..

2)  “ Тапқыр болсаң тауып көр”

Қазақтың ұлы ақыны Абай бір металды жұмбақтап былай деген екен:

Қара жер адамзатқа болған мекен,

Қазына іші толған әр түрлі кең.

Ішінде жүз мың түрлі асылы бар,

Солардың ең артығы немене екен. Ол қандай металл?

ІІІ Жаңа сабақты түсіндіру

Сабақтың тақырыбы: Темір

               «Жер бетінде темір жойылып кетсе, не болады деп елестетсек, көшелерде сұмдық көрініс, темір жол да, поездар да, машиналар да жоқ,  көпірлер үйіндіге айналған ,өсімдіктер солып ,өле бастаған.  Адам денесіндегі 3г темір жойылса , тіршілігін тоқтатып , өліп қалар еді.» ,бұл кіріністі суреттеген , темірдің маңыздылығын айтқан атақты минеролог , академик А.Е.Ферсман.

 Жаңа тақырыпты түсіндіру жоспары:

1. Темірдің периодтық жүйедегі орыны; (химик)

2. Атом құрлысы(электрон, протон, нейтрон саны, салыстырмалы атомдық масса) (химик)

3. Табиғатта таралуы және маңызы;( географ)

4. Темірдің ашылу тарихы; (тарихшы)

5. Физикалық қасиеттері; (физик)

6.Химиялық қасиеттері; (химиктер тобы)

7. Темірдің биологиялық маңызы; (биолог)

10. Темір туралы мақал – мәтелдер; (әдебиетші)

11.Темірдің қолданылуы.(химик)

ІV.Бекіту

Деңгейлік тапсырмалар

І. «Қанағат»

Реакцияны аяқтап, теңестір.

1. Fe (OH)₃ → Fe ₂O₃ + ?
2. Fe+HCl →FeCl₂+?
3. Fe+CuCl₂ →FeCl₂+?
4. Fe+H₂O →FeO +?

ІІ. «Талап»

Мына өзгерістерді жүзеге асыруға мүмкін болатын химиялық реакцияларды жаз.

Fe →FeCI₂→Fe (OH)₂ →FeO

Fe →FeCI₃→Fe (OH)₃→Fe ₂O₃

ІІІ. “Терең ой”

Есеп: Қыздырылған Fe ₂O₃ арқылы сутекті өткізіп, темір алуға болады. Егер 2,24 л. сутек жұмсалса, темірдің массасын есептеңдер. Реакция өнімінің шығымы теориялық мүмкіндіктің 95%-ін құрайды. V. Үйге тапсырма :§ 7.5