Yaponiyada
gördüklərim, eşitdiklərim və oxuduqlarım
Yaponiya (Nippon) sözünün mənası günəş mənşəli
deməkdir. Elə yəqin buna görə də onu “Gündoğan ölkə” adlandırırlar. 128 milyon əhalisi
olan bu ölkə Sakit okeanda yerləşən 3922 adanı əhatə edir. Dörd böyük ada olan
Hönsü, Hokkaydo, Küsü, Sikoku adalarında yerləşir. Mənim səfərim əsasən Naqoya
şəhərinə oldu. Bu böyüklüyünə görə Yaponiyanın dördüncü böyük şəhəridir və əsas
ada Hönsüda yerləşir. Ümumiyyətlə, böyük sənaye və ticarət şəhərləri bu mərkəzi
adadadir. Şimaldan cənuba 3000 km uzansa da şərqdən qərbə bu ölkəni avtomobillə
ən uzağı bir saata qət etmək olar.80 faizə qədər ərazisinin meşə, dağlıq olduğu
Yaponiya məni isti yağış, tayfun xəbəri, 6-7 bal gücündə səhər saat 5 radələrində
zəlzələ ilə qarşıladı. Əlbəttə bunlar hamısı Yaponiyanın Tokio, Naqoya, Nara,
Kyoto kimi möhtəşəm şəhərləri, təsəvvürə gəlməz təbiət gözəlliklərinə
heyranlıqla tanışlıqdan əvvəl baş verdiyindən asanlıqla unuduldu. Geoloji cəhətdən
hələ formalaşan relyefi olduğu üçün vulkanların çoxu burda fəaldır. Bunlar
çoxlu sayda termal su mənbələri yaratmışdır və əhəmiyyətli sağlamlıq mərkəzlərinə
çevrilmişdir. Gifu şəhərində belə bir cənnət güşədə oldum. Bir müəllim kimi təhsil,
elm və mədəniyyet sahələri ilə maraqlandım, müşahidələrimi apardım.Ölkənin
özünün qədim yomon mədəniyyəti, Asiya, Avropa Şimali Amerika mədəniyyətlərinininin
təsir etdiyi müasir mədəniyyətə qədər inkişaf yolu keçmişdir. Yaponiya uzun
müddət qapalı ölkə olmuşdur.İndi isə müasir geyimli, müasir küçələrdə, müasir
maşınlarda gəzən insanların yaşadığı ölkədir. Buna baxmayaraq yaponlar öz adət ənənələrini
möhkəm saxlayır, bayram və festivallarda qədim geyimlərini həvəslə geyinib ürəkdən
nümayiş etdirirlər, Anjo şəhərində gördüyüm festivalda olduğu kimi. Avqust
ayında getdiyim üçün bayramlar, festivallar dövrünə düşdüm. Səhərdən axşama bəzən
saat 11-12-ə qədər işləyən yapon işçiləri bayram günlərində əməlli –başlı ürəkdən
əylənirlər. Yaponlar çox qonaqpərvərdirlər.Orda olduğum hər gün, hər saat bunun
şahidi oldum. Gülərüzlə adamı qarşılayırlar, hər şeyi səylə, həvəslə başa
salırlar.Çox mədəni, sakit, dərindən götür-qoy edib, az danışıb, iş görən
insanlardır.İşləyən insanlar ciddi geyimləri ilə seçilirlər. Ümumiyyətlə
qadınlar və kişilər səliqəli və ciddi geyinirlər. Cavan qızlar oğlanlar isə qərb
yönümlü parlaq paltarları və saç üslubu ilə fərqlənirlər. Ölkə boyu tarixi və mədəniyyət
nümunələrini nümayiş etdirən muzeylər və sərgilər var.Çox yerlərdə dağların
başında gözəl, yaşıl aləmdə samuray qəsrləri ucalır.Gifu
və Naqoyadakı qəsr muzeylərdə olarkən onların özlərinin tarix ve mədəniyyətinə
hörmət hissləri mənim diqqətimi cəlb etdi .Yaponiya ABŞ-dan sonra ikinci
böyük iqtisadi ölkədir və elmi-tədqiqat, texnologiya, maşinqayırma və tibbi tədqiqat
sahələrində dünyada qabaqcıl yer tutur. Dünyada üçüncü böyük 130 milyard dollarlıq
tədqiqat və inkişaf büdcəsi və təxminən 700.000 tədqiqatçısı var.Japoniya dünyanı
sənaye robotlaşmasına doğru aparır. Yaponiyada çox böyük maşınqayırma ölkəsidir
və onun istehsal etdiyi maşınlar Toyota avtomobil muzeyi kimi yerlərdə geniş təqdim
edilir.Naqoya şəhərində elm və texnika muzeyi sərgisində ən kiçik yaşlarından
şagirdlərin bura gəlib möcüzəli eksponatlarla tanış olub və hətta ayrıca dərs
güşəsində elmi biliklər alması məndə xoş təəsüratlar yaratdı. İbtidai, orta məktəb
və universtetlər burda ilk dəfə 1872- ci ildə yaranmışdır. Bu Meydzi
restovrasiyası (1862-1912) dövrünü əhatə edir. Həmin vaxt sequnlar hakimiyyəti
devrilib. 1869- cu ildə imperator Kiotonu tərk edib Edo şəhərini paytaxt elan
edib və adini dəyişib Tokio qoyub. Tokio Yaponiyanın üçüncü paytaxtdıdır. İlk
paytaxt 710-794 cu illərdə Nara şəhəri, 794-1185 ci illərdə isə Kioto şəhəri
olmuşdur.Hər iki şəhər indi xarici turistlərin ən çox səfər etdiyi qədim və gözəl
məkandır .Burda möhtəşəm məbədgahlar, yaşıllıqlar boyu maralların göyərçinlərin
insanlarla birgə gəzdiyi bir diyardır. 1946-ci ildə yeni konstitutsiya qəbulundan
sonra 1947-cildən bəri Yaponiyada icbari təhsil gəbul olunub.İbtidai və orta məktəb
6 yaşından 15 yaşına qədər şagirdləri əhatə edir. Bu məktəbləri bitirdikdən
sonra şagirdlər üç illik orta məktəbin axırıncı siniflərini oxuyurlar. 70-80%
şagirdlər universtetlərə, kolleclərə, ticarət məktəbləri və başqa təhsil müəssisələrinə
daxil olurlar.Yaponiyada təhsildə, xüsusilə ali məktəblərə daxil olmaqda rəqabət
güclüdür. Ən çox tanınmış universtetləri Tokio universiteti, Kioto Universteti
və Naqoya universitetləridir. Naqoya universitetinin gözəl gölü olan geniş
yaşıl ərazisi, hündür tədris binaları yataqxana, istirahət və idman mərkəzi
binaları məndə xoş təəsurat yaratdı. Burda Pakistandan tutmuş Azərbaycan və Özbəkistan,
Latın Amerikası ölkələrindən tələbələr oxuyur. Bunlardan biri də oğlum Emil Məmmədov
və həmyerlimiz Fərhad İAgayevdir. Onlar iqtisadiyyat üzrə bu universtetdə təhsil
alırlar və Azərbaycanı layiqincə təbliğ edirlər.Nagoya universitetini bizim
universitetlərdən fərqləndirən çox şeylər var. Binaların yanında saysız-
hesabsız tələbə velosipedləri, giriş qapısında tələbələrin keçidi üçün kart
yoxlayıcısı koridorlarda işığın tənzimləyicisi səliqə səhman rahat bir şəraitdən
xəbər verir. Belə yerdə tələbə və müəllimlərə ancaq yazıb-yaratmaq oxuyub- öyrənmək
qalır. Bir çox Katsuhiko Naito, Hiroko Nonobe, HirokoTakagi, Sato Çitose kimi
elm adamları ilə tanış olduğum Yaponiya ölkəsinə hələlik deyirem. Bu ölkədə
görməli, eşitməli ,oxumalı hələ çox şeylər var. Hələlik Yaponiya...
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.