Тіл дамыту "мақал сыры"

Тақырыбы: «Мақал-мәтел»халық даналығы.

Сабақтың мақсаты: а) Білімділік: оқушыларды халық ауыз әдебиеті шығармасының түрі мақал - мәтелдермен таныстыру.
ә) Дамытушылық: халық шығармасының бұл түрлерін бір - бірінен ажырата білуін, мәнін терең ұғынып, мағынасын аша білуін, тілін дамыту.
б) Тәрбиелік: оқушылардың халық ауыз әдебиеті шығармасы арқылы ұлттық сезімін оятып, кішіпейілділікке, ізеттілікке, адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
А) сәлемдесу; ә) топтарға бөлу.
II. Жаңа сабақ

Сонау ықылым  заманнан , сан ғасырлар бойы халықтың өзімен бірге  жасап ,екшелеп, ұрпақтан ұрпаққа мұра  болып қалып жатқан  бай  саласының бірі- қазақтың мақал- мәтелдері дастан , хиссаларға  қарағанда  мақал мәтелдің  ерекше  қасиеті көлемінің шағындығы,тереңдігі, мазмұнының  кеңдігі,тілінің өткірлігі, мағынасының  тереңдігі.

    Әрі ол барлық халыққа бірдей  әсерлі,  жапы адамзатқа  ортақ ,  көңілге  бөлекше  қонымды , ұтымды  келеді...

 Тегінде мақал- мәтелдер қай  халықтың да  жан- дүниесінің,  мінез- бітімінің, тыныс- тірлігінің айнасы: ол сол халықтың  сөздік  қорының  танытып қана қоймай,  оның уақыт озған сайын  құны  артпаса  арзымас  қазына  екенін де сездірер  белгісі. Мақал – мәтелдің айтары - өсиет, ұлағат, тәлім, парасат, ізгілік.

Сайыс 4 кезеңнен тұрады.

І кезең:  «Мен саған сен маған»мақал-мәтел жарысы. Дұрыс жауапқа 1ұпайдан беріліп отырды.

     ІІ кезең:  Мақалды жалғастыру. Дұрыс жауапқа 2 ұпайдан беріліп отырды.

Мектеп білім ........(бесігі)

Күш білімде,білім .........(кітапта)

Отансыз адам,ормансыз .....(бұлбұл)

Ас атасы -..........(нан)

Еңбектің наны тәтті,

Жалқаудың жаңы - .........(тәтті)

1. Тіл тас жарады, тас жармаса ... (бас жарады).

2 Тіл-алтын ......

3. Ине көзінен сынады, ... (шешен сөзінен сынады).

4. Піл көтермегенді, ... (тіл көтереді).

5. Сөз тапқанға ... (қолқа жоқ).

6. Жеті жұрттың тілін біл, (Жеті түрлі ілім біл).

7.Туған жер-алтын ......(бесігім)

8. Шебердің қолы ортақ, ... (шешеннің қолы ортақ).

9. Бас кеспек болса да, ... (тілкеспек жоқ).

10. Айтылған сөз, атылған ... (оқпен тең).

2-топқа

1. Бал тамған тілден ... (у тамған).

2. Тауды, тасты жел бұзар, ... (адамзатты сөз бұзар).

     3. Жақсы сөз ... (жарым ырыс).

4. Жақсы байқап сөйлер, ... (жаман шайқап сөйлер).

5. Тіл қылыштан ... (өткір).

     6. Ана сүті бой өсіреді, ана тілі ... (ой өсіреді).

7. Жыланның уы тісінде, адамның уы ... (тілінді).

8. Көре-көре көсем боларсың, сөйлей-сөйлей ... (шешен боларсың).

9. Тілден артық ... (қазына жоқ).

10. Сүңгі жарасы бітер, ... (тіл жарасы бітпес).

  ІІІ кезең:  Мақалды дұрыс құрастыр. Дұрыс жауапқа 3 ұпайдан беріліп отырды.

Тіл- қазына алтын

Мектеп - бесігі білім.

Мектеп-кеме

теңіз-Білім

Тіл - өткір  қылыштан

Айтылған сөз, оқпен тең атылған

   ІV кезең:  Сөздің әріптерін пайдаланып, 10 сөз құрастыру. Әр дұрыс құрастырылған сөзге   5 ұпайдан беріледі.

 Қазақ тілі- мемлекеттік тіл.

Қазақ. Ақ.   Тіл. т.б.сөздер.

 Әр кезеңнен  кейін балаларға жұмбақ жасырып отырамыз.Дұрыс жауап берген командаға бір ұпайдан қосымша  қосылып тұрады.Ең сонында топтардың  ұпай сандарын анықтатып, қорытынды жасаймыз. Жеңіске жеткен  сынып мақтау қағазымен марапатталды.

? !   Мақал жайлы  не білесің?

  Өз ойыңды  ортаға  салып, автор сөзіне ойыңды  қос.

  Әдептікке байланысты мақал-мәтел жинастыр.