Торел состер 2 класс

          2-ги класска тыва дыл кичээли

Тема: Төрел сөстер. Катаптаашкын

Кичээлдиӊ хевири: Кичээл катаптаашкын.

Кичээлдиӊ сорулгалары: төрел сөстер деп темага шиӊгээдип алган билиглерин  түӊнеп, катаптаары; төрел сөстерни шын ажыглап билирин чедип алыр, угаап боданыр арганы бээр; уругларныӊ аас болгаш бижимел чугаазын сайзырадыр; уругларны эптиг, демниг найыралдыг болурунга,  Ада-чурттун улуг дайынынын тиилелгезинин 72 чыл оюнга хамаарыштыр уругларга тыва эки-турачынын маадырлыг, эрес-дидим, туруштуг чораанын, шак ындыг кижи ёзулуг төрээн черинин камагалакчызы болур дээрзин билиндирип,  кижизидер.

Планнаттынган түӊнелдери:

Бүгү талалыг өөредилге ажыл-чорудулгазы:  өөреникчи кижи төрел сөстер деп чүл дээрзин билир, оларны айтырыглар дузазы-биле тодарадып шыдаар болур. Чугаа-домаанга торел состерни шын ажыглап, медереп билген турар ужурлуг.

Таарыштырылганыӊ өөредилге ажыл-чорудулгазы: өөредилгениӊ сорулгаларын салып билиринге, бодунуӊ ажыл-чорудулгазынын, башкыныӊ болгаш өөрүнүӊ үнелелин шын хүлээп ап билиринге өөренип алырыныӊ аргазын тургузары.

Билиглерни шиӊгээдириниӊ өөредилге ажыл-чорудулгазы: салдынган айтырыгныӊ утказын шын медереп билип, аӊаа дүүшкен шын харыыны аас-биле тургузуп билири; өөренип турар чүүлү-биле бодунуӊ ажыл-дуржулгазын деӊнеп, башкыныӊ салган айтырыгларынга харыылап билири.

Харылзажырыныӊ өөредилге ажыл-чорудулгазы: кижилер-биле харылзажып тургаш дүрүмнерин ажыглап, харылзажып турар кижизинге билдингир кылдыр чугааны  тургузуп, башкызыныӊ болгаш эштериниӊ айтырыгларынга шын харыылаарынга чаӊчыктырар.

Кичээлдиӊ дерилгези:  сюжеттиг чурук, лабиринт чураан плакат, карточкалар, сигналдыг карточкалар, презентация.

Кичээлдиӊ чорудуу

I.                   Башкыныӊ ажыл-чорудуу.

1.                 Ажыл-чорудулгаже бодун башкарып углаары

- Экии, уруглар! Оожум олуруп алыӊар.

- Мени Айланмаа Сергеевна  дээр, Найырал эге ниити билиг  школазынын башкызы-дыр мен. Богун тыва дыл кичээлин силерге эрттирип бээр мен.

А). Онаалга хыналдазы

- Эрткен кичээлде онаалгага чүү бердингенил? (Бистерге Ада-чурттуӊ дайнынга киржип чораан Шойдан Белек-кыстыӊ кырган-ачазы Хомушку Нордуп Кудурукпаевичиге холдан кылган белектер кылып эккээр кылдыр берген.

- Эр-хейлер! Ам Шойдан Белек-кыстыӊ кыска дыӊнадыын дыӊнаптаалыӊар.

-Белек-кыстын ажылынга унелелден берээлинерем, уруглар.

Түӊнел:

II.                 Билиглерни тодаргайлаары.

(Теректи көргүзүп тургаш, тайылбырлаар)

- Шойдан Белек-кыс кым болурул? Силерниӊ клазыӊар башкызы Шойдан Лориса Достай-ооловна чаавазы болур.

- Ам Белек-кыс, Лориса Достай-ооловна болгаш Нордуп Кудурукпаевичи катай кымнар болурул? (Төрелдер)

- Эр-хейлер! Кижилер төрелдерлиг, кижилерден аӊгыда, сөстер кандыг деп өөренип алган бис? (Төрел сөстер)

      - Шын-дыр! Эр-хейлер!

- Бо хүн чүү деп теманы катаптаарывысты кым билип каапты?  (төрел сөстер)

III. Катаптаашкын.

- Кандыг состерни торел состер дээр бис, уруглар? (Ниити кезектиг состерни торел состер дээр.)

- Олар утка талазы-биле кандыг болурул? (Олар утка талазы-биле чоок болур.)

- Чуу деп айтырыгларга харыылаттынарыл? (Чуу? Кандыг? Канчаар7 деп айтырыгларга харыылаттынар.)

-Чижектерден бериптээлинерем. (Ажыл, ажылдыг,ажылдаар.)

- Ам бо кичээливисти маргылдаа кылдыр эрттирер бис.

- Ынчангаш 2 бөлүкке үстүп алган бис. Бөлүктеривиске Тиилелгениӊ 72 чыл оюнга тураскааткан аттардан адап аалыӊар,уруглар. (Чижээ: эки турачылар, маадырлар, дидимнер.камгалакчылар.)

-Маргылдааныӊ бирги мөөрейин эгелээлиӊер,уруглар.

1. Тывызык-биле ажыл

Тоолум дошта

Тывызыым дытта.  (балык, дииӊ)

-  Шын-дыр. Силер балык деп сөстүӊ төрел сөстерин тывар силер.

- Ам силер дииӊ деп сөстүн төрел сөстерин тып эккелиӊерем,уруглар.

2. Ном-биле ажыл

Мергежилге 264 а. 107

- Мергежилгениӊ бердингенин  кым номчуптарыл?

- Чүнү кылыр-дыр бис? (Хөй сектер орнунга сөстүӊ утказынга тааржыр кезектер немээр бис.)

- Самбырага бөлүк аайы-биле тура халышкаш,бижиптээлиӊерем.Бир бөлүктен бир кижи самбырага келир, артканнары кыдырааштарынга кылып эгелээр.

IV. Сула шимчээшкин.

- Уруглар, шылай берген боор силер, дыштанып алыылыӊар. Шупту оожум туруп келгеш, сула шимчээшкинден кылыптаалыӊар.

- Оожум олуруп алыӊар.

V. Быжыглаашкын.

Оюн «Кым хөй дуза кадарыл?»

- Дайын киржикчилеринге дузадан кадыптаалыӊарам, уруглар.

    VI.Рефлексия. 

Тест-биле ажыл

VII. Кичээлдиӊ түӊнели.

- Бо кичээлде чүнү билип алдывыс?

- Чүү деп теманы катаптадывыс?

- Бистиӊ клазывыста Белек-кыстыӊ кырган ачазы,Ада-чурттуӊ улуг дайынынныӊ киржикчизи эки-турачы Нордуп Кудурукпаевич Хомушку ышкаш маадырлыг, эрес-дидим, туруштуг талаларыӊарны бо кичээлге көргүскениӊер дээш кончуг өөрүп тур мен, уруглар. Төрээн черивистиӊ ёзулуг камгалакчылары болуп, өзүп келириӊерге бүзүреп тур мен.

2. Демдектер салыры

VIII. Бажыӊга онаалга: 1. Мергежилге    270 арын 109

                              2.Төрел сөстерге  домактардан  чогаадыр.