Түпкір-түпкірді байланыстырған телефон тарихы.

№1 КӘСІПТІК ЛИЦЕЙ

Түпкір-түпкірді байланыстырған телефон тарихы

Дайындаған: 43к топ оқушысы

Н. Рамазанов.

Жетекшісі: М. Сембаева.

Орал. 2012ж

Осы заманда телефонсыз бір күнді елестету мүмкін емес. Телефон алыстағы адамдардың бір-бірімен сөйлесу үшін шығарылды. Осы бір бұрынғылар үшін ғажайып, ал

қазіргілер үшін күнделікті қолданыстағы қарапайым құрылғыны кім ойлап тапты екен? Осы сұрақтың жауабы – біздің бүгінгі әңгімемізде.

 968 жылы бір қытайлы қөнер тапқыштың дыбыстық ұбырлар арқылы тасымалдайтын thumtsein  атты құрылғыны жасап шығарғаны жайлы мағлұмат бар. Көне заманда пайда болған "баулы телефон" деп аталатын құрылғының жұмыс істеу принципі мынандай болды: екі диафрагма арасын жіппен керіп, кішкентай арақашықтықа сөйлесу. Бұл жағдай да дыбыс бір жақтан екінші жаққа жіп вибрациясының көмегімен таралатын. Бірақ  жоғары да айтылған құрылғы қарадүрсін болғандықтан,   кең қолданыс     таппаған.

 Дыбыстар диэлектр тоғы арқылы тасымалдайтын телефондардың тарихы XIX ғасырдың екінші жартысынан бастау алады. Алғашрет телефон сөзін Шарль Бурсель қолданған  болатын, ол 1854 жылы   телефонның жұмыс істеу принципына қыйндайтын диссертация жазғаны мен, іс жүзінде  бұл жұмысты ұйымдастыра алмады. 1861 жылы неміс физигі Иоганн Филипп Рейс музыкалық тондарды (дауыс емес) алысқа тасымалдайтын   құрылғыны  ойлап тапқан. Бұл құрылғыға Telephon  деген ат берген. Дүние жүзінде алғаш  рет толыққанды телефон жасап шығарған өнер  тапқыш - Александр Белл.

Ол телеграфтық тізбектерді сызу проблемасын шешу байқауына  қатысып, телефония эффектісін ашқан болатын. Белл 1876 жылдың 14 ақпанында  патент  беру  бюросына  келіп,  құрылғыны заңдастыруды  сұраған.  Сол  күні  Чикагодағы патент  беру бюросына тура  сондай арызбен Э. Грей келген болатын. Бірақ екі сағатқа кешіккендіктен, телефонды ойлап тапқан Белл болып    танылды.

Александр Беллдың телефоны көптеген   ақаулықтарға толы болды.

       Сигналдардың таратылуы мен қабылдауы телефон тұтқасы арқылы жүзеге асып, тарату-қабылдау     операциялары  кезек –кезек орындалатын, телефонның қоңырауы болған жоқ. Байланыс линиясы қысқа  болғанымен, Беллдың ойлап тапқан  құрылғысы  телефон  мен телефонияның дамуына үлкен үлес қосқан. Кейін келе, қөптеген  өнер тапқыштар бірінші телефонды дамытып, үйге арналған үлгілерді жасауды армандады. Телефон байланысының дамуына Томас Эдисонның 1877-1878 жылы ойлап тапқан көмір микрофоны айтарлықтай  үлес   қосқан. Оның құрылғысы 1980 жылға дейін қолданылып келген, кейбір  жерлерде қазір

де  қолданылуда.

Қала ішіндегі сөйлесулерді  ұйымдастыру үшін  телефон станцияларықа  жетеді. Алғашқы телефон станциясы 1878 жылы  Нью-Хейвен  қаласында (АҚШ) салынған.    Келесі телефон  станциясы Парижде салынған, ал 1881 жылы Мәскеу, Петербург, Одесса, Берлин, Рига, Варшава  қалаларындағы телефон станциялардың құрылыстары бітті. Осы телефондық станциялардың арқасында сымды телефон құрылғылары бір-бірі мен байланысып, өзінің негізгі функцияларына қаралды: адам сөзін үлкен арақашықтыққа  тасымалдау. 

Қысқаша мәлімет

1 .Дүние жүзінде алғаш рет толық телефон жасап шығарған – Александр Белл.

2 .Телефон байланысын дамуына Т.Эдисон 1877-1878 жылы көмір ұнтағын ойлап тапқан.

3 .Алғашқы телефон станциясы 1878жылы Нью-Хейвен қаласы (АҚШ) салынғаню.

4. М Д Кеннеди,Т Э Кеннеди,және Т И Мак Тай камутатор ойлап тапқан.

5 .Телефон дамуына орыс ғылымдары да үзүлістерін қосқан.

6 .П М Голубицкий орыс инженер-электротехник 1878жылы телефондардың құрылысынана  конденсатор,түрақты магниттерді орналастырды.

7. Телефон грек тілінен қалай аударылады.

8.1878жылы П М Голубицкий телефон құрылысын өзгертіп нағыз орыс телефон жасады.

9. 1877-1878жылы Т Эдисон телефоннын микрофоның өзгертті.

10. Ең алғашқы – ұялы телефонды 1946жылы АҚШта және КСРОда жасалды.

11.Ал нағыз ұялы телефонды 1958жылы жасалды салмағы 500гр болатын,кәзіргі 80-100гр.

     Алғашқы  телефондық  станциялар  механикалық тәртіпте жұмыс істейтін: екі телефонды  байланыстыру  үшін станциядағы  телефонист  маманы  байланыстыруды  ұйымдастырып отыратын.  Бірақ 1879 жылы  үш американдық  өнер тапқыш М.Д. Кеннеди, Т. Э. Кеннеди және Т. И. Мак-Тай нөмір теру арқылы телефондарды байланыстыратын автоматты коммутатор ойлап  тапқан. Сол кезден бастап, нөмірлі телефондардың дамуы үлкен қарқыналып, жер-жерде телефон станциялы бой көтереді. Телефонның  дамуына орыс  ғалымдары да үзүлістерін  қосқан. 1878  жылы орыс инжинер-электротехнигі П.М. Голубицкий телефондардың құрылысынына  конденсатор орналастырып қана қоймай, тұрақты магниттердің негізінде жұмысын істеген алғашқы «орыс» телефонын құрастырған. Кейін келе 1885 жылы Голубицкий микрофондардың орталықтандырылған қоректену жүйесін құрастырып, микрофондағы   ақаулықтардың   пайда  болу  жолдарын  жойған.

   XIX ғасырдың  соңы  мен  XX ғасырдың басында телефон жүйесінің дамуы айтарлықтай  жетістіктерге  жетіп, қала аралық  байланыс линиялары мен қалалық телефон станцияларының құрылысы кеңете калған. Арақашықтығы  жағынан  ең  үлкендердің  қатарына: Москва-Петербург 660 км,  Париж-Лондон 498 км,  Париж-Брюссель 320 км.жатады.

   1910 жылдың басында дүние жүзіндегі 10000-нан астам телефон станциялары 10 миллион телефонға қызмететті. Бүгінгі таңда телефон байланысының  дамуы  шарықтау  шегіне  жеткен секілді. Әлемдегі әр жанұя да бір  сымды, бірнеше сымсыз  ұялы телефон бар. Телефондар түкпір-түкпірді  байланыстырып, адамдардың өз ара хабарласуына мүмкіндік береді. Ал 150 жыл бұрын телефон байланысы энтузиастар мен өнер тапқыштардың арманы еді.

       Байланыс-әр түрлі техникалық құралдар арқылы ақпарат беру қабылдау, почта, телефон, телеграф, радио, т.б хабарын таратуды қамтамасыз  ететін халық шаруашылығының бір саласы.

Ерте кезде хабар  жаяу немесе салт  атты  кісі   арқылы  ауызша, сондай-ақ от, дабыл, қада, белгі  арқылы  жеткізілген.

        Қоғамдағы өзгерістермен дамуға, техникалық жетістіктерге орай байланыс құралдары жетіле түсті. 18-ші ғасырдың аяғында оптикалық телеграф пайда болды.19-ші ғасырда сым бойымен тез хабар бере алатын телеграф аппараттары шықты. 1837 жылы сызық пен нүкте (код) арқылы тұтас сөздерді  бере алатын Морзе аппаратын, 1876 жылы телефон, 1895 жылы радиобайланыс  құралы  ойлап   табылды.

     Техникалық құрал-жабдықтарының  сипатына қарай байланыс почта және электрлік   байланыс  болып   бөлінеді.     Почта байланысы  арқылы хат, газет, журнал, бандероль, т.б жеткізіп беру және ақша аудару қызметтері   атқарады.

Бүгінде почта корреспонденцияларын іріктеудің автоматтандырылған жүйелері  қолданылады.Электрлік  байланыс құрылымы бойынша сым арқылы  таралатын  байланыс  болып, ал ақпарат түрі  бойынша телефон, телеграф, фототелеграф, телевизия, т.б  болып бірнеше  түрге бөлінеді. Телеграф аппараттары  бағанадағы сым, жер асты кабелі, радиорелелік желілер  арқылы  жалғасады. Телеграф техникасының  жетілдірілген  түрі – факсимильді  байланыс. Онымен газет беттерінің  көшірмесі, фотография, сурет, қолжазба, сызба, сондай-ақ байланыстың басқа түрімен қабылданбайтын  құжаттар  беріледі. Телефон  байланысы: халық  аралық, қала  аралық  және  жергілікті   болып   бөлінеді.

       Қала аралық телефон – телеграф байланысы көбінесе симметриялық және коаксияльдық   кабельдерден   тұраты  н магистральдық  желілер арқылы жүргізіледі. Жергілікті жердегі (қаладағы) телефон байланысы автоматты телефон станциялары (АТС) арқылы  жұмыс  істейді. Онда  бір абонентті екінші абонентке станциядағы автомат аспаптар жалғайды. Қала аралық байланыс телеграф, фототелеграф, телевизия және радиорелелік желілері   арқылы  да   беріледі. 

Телефонды    кім   ойлап   тапты?(ғылыми жаңалықтар)

          Телефон(Сымтетік)- (гректің. τῆλε(теле) —ұзақиφωνή(фон) —дыбыс, дауыс)- Дыбысты  қабылдау және  ұзаққа  жібер у құрылғысы. Телефонның негізгі түрлері көп: электрсіз  телефон, электрлі телефон, радиотелефон, желісіз  DECT телефон, ұялы  телефон

Электрсіз телефон – бұл ертеректе болған телефон  түрі.

Пекиндағы PekingGazette» газетінің   айтуына қарағанда 968 жылы, қытай өнер  тапқышы  Кунг-фу-винг труба арқылы дыбыс жеткізетін thumtsein-ті ойлап тапты. 
Электрлі   телефон – шамамен 1000 жылданкейін 1849—1854 жж. инжинер-механик Шарл Бурсел «телефания»    идеясын    қалыптастырды.

 

      Ең бірінші  «телефон»   терминін   қолданғанда Шарл Бурселеді.
1860 жылы  АҚШ-итальяндық Антонио   Меуччи  желі   арқылы   дыбыс жеткізуге болатын құрал ойлап  тапты және   оның   аты   Telectrophon.
1891 жылы неміс физигі   Иоганн Филипп, Рейс Антонио, Меуччидің құрылғысына     ұқсаған,    бірақ    ол     құрылғыда    микрофон   болған   еді және ол қуат  көзін  гальваникалық  батарейка  даналды. Рейсоны Telephon   деп  атады.

Алғашқы   телефонның  бір  түрі 1876 жылы   Александр  Белл  ойлап  тапты. Оның   аты «сөйлейтін телеграф» еді. Сөйлесу ұзақтығы 500метр.
1878 жылы   орыс    электротехнигі   П. M. Голубицкий   телефон   құрылысын өзгертіп нағыз орыс телефонын жасады.

            1877-1878 жылдары Томас Эдисон телефондағы микрофонды өзгертті    бұндай   телефондар 1980 жылға   дейін   қолданылды. Қазір кейбір жерлерде  қолданылады. 
Ең    алғаш   космостық сөйлесу Нью-Йоркпен, Лондон арасында болды 1927 жылы.
          

        Ұялы     телефон- ең     алғашқы            ұялы  телефондар   1946 жылы АҚШ-та және КСРО-да  жасалды. Сөйлесу  ұзақтығы 20 км.
Ал    нағыз     ұялы     телефон 1958   жылы. —Л. И. Куприянович      жағынан да салды салмағы 500г. 
Қазіргі    телефондар     салмағы 80-100г.

Ұялы телефон – радио желі арқылы байланыс жасауға арналған құрал.

1875 жылдың 2 маусымында Бостон университетінің Шешендік өнер мектебінің профессоры Грехем Белл ең алғаш реет байланыстырушы сымдардың көмегімен өз көмекшісінің даусын естиді. Өнертапқыш шотландтықтың бұл жаңалығы тарих бетінде телефон деген атпен қалды. Бір қызығы, өнер тапқыштың есімі ағылшын тілінен аударғанда, «қоңырау» деген мағына береді.
Арада бір ғасыр  уақыт өткенде ең алғашқы ұялы телефондар пайда болды. Иллинойс технологиялық институтының түлегі Мартин Купердің
өнер тапқыштық бұл жаңалығын қазір әлем халқының жартысына күнделікті қолданып отыр.
Ұялы телефонмен жасалған алғашқы нағыз байланыстың тарихы 1973 жылдың 3 сәуірінен басталады. Ұялы байланыс компаниясының қызметкері Мартин Купердің зерттеулер бөлімінің басшысы Белл Лабзға Нью-Йорк көшелерінде серуендеп жүріп соққан қоңырауы ұялы телефонмен алғашқы байланыс орнату саналады.

Купердің өз таратқыштан сигнал жіберу хаттамасының негізгі құрастырушысы еді . Ал ол қолданған телефонның салмағы, яғни ең алғашқы ұялы телефон 1,15 килограмм тартатын.
Сол уақыттары Нью-Йорк әлемдегі ұялы байланыстың базалық станциялары орнатылған әлемдегі жалғыз нүкте болды, төрт жылдан соң Чикагода 2000 абоненттік тәжірибелік ұялы желі құрылды. Ал 1979 жылы бұл өнер тапқыштық жаңалыққа Күн шығыс елі зор қызығушылық білдіріп, 88 базалық станциядан тұратын алғашқы ұялы байланыстың қызметін бастады.
Қазір әлемде ұялы телефондардың қолданысы өзінің байланыс орнату шегінен асып кетті. Телефондар өмірдің барлық саласында қолданылуда.
Ұялы телефон қазіргі заманда адамның ажырамас көмекшісіне айналды.

Ұялы телефондарды мынадай түрлерге бөлуге болады:

Жай ұялы телефон/смартфон

Ұялы бейне телефон

Пішініне қарай: моноблокты, жайылмалы, сырмалы, т.б.
Жай ұялытелефонда қоңырау шалу/қабылдау, SMS, соңғы кездері фото/бейне камера, саз, флеш-жад, Интернет, MMS, Bluetooth, IrDAдеген сияқты функциялары бар. Бұл қатар уақыт өткенсайын көбейіп барады. Cмартфон (ағылшынша - білімді, ақылыды) құрылымы жағынан компьютерге ұқсас болып келеді. Оның ішіндегі функциялар бағдарлама ретінде жасалынған, ал олар смартфонның амалдық жүйесінде істейді.
Мұнымен қатар өз бағдарламаларыңызды қосуға болады. Мысалы ойындар, ойнатқыш, шолғышт.с.с. Сол себепті смартфон жай ұялы телефонға қарағанда күрделі, функциялары кеңейтілетін құрылғы.
Бейне телефонда ұялы телефонның бейне камерасы
мен бейне бет арқылы бірін бірі көріп сөйлесуге болады.