Тұрақты ток қозғалтқышының қолданылуы

Тұрақты ток қозғалтқышының қолданылуы

Іске қосу үдерісін реттеу қажет болатын қуаты орта және үлкен қондырғыларда тұрақты ток қозғалтқыштарьшың қуатты бөлігінде релелер және контакторлар қолданылады. Ол үшін, негізінен үш: ЭҚК, ток және уақыт бойынша басқару принциптері қолданылады.

Қозғалтқышты іске қосуды ЭҚК принципі негізінде автоматты басқарудың сызбанүхқасы 1.28-суретте көрсетілген. Якорь тізбегіне бірнеше реле жалғанады, олардың негізгі қызметі - біліктің айналу жиілігі жоғарылаған сайын немесе ЭҚК жоғарылағанда якорь тізбегіндегі кедергілерді азайту үшін өздерінің түйіспелерімен реостаттың жекелеген секцияларын ажыратып отыру.

Қозғалткьішты іске қосуды ток принципі бойынша автоматты басқарудың сызбанұсқасы 1.29-суретте керсетілген.

Ток принципін қолданған кезде токты белгілі бір мәнге төмендету үщін өздерінің түйықталған түйіспелері арқылы тізбектей жалғанған К_1, К₂, К₃ контакторларына әсер ететін тізбектей жалғанған ток релелері РТ

қолданылады.

Уақыт принципі кезінде уақыт релесі қолданылады, олар бағдар-ламаға сэйкес реостаттың секцияларын шунттау үшін контакторларға команда беріп отырады. Барлық жағдайларда да токтың белгілі бір І₁ - І₂ аралықта өзгеру диаграммасы (1.30-сурет) сақталып отырады.

1.28-сурет. ЭҚК принципі бойынша қозғалтқышты іске қосуды автоматты

басқару сызбанұсқасы:

П, С - батырма "пуска"және "стоп";Л—сызықтыконтактор; К— реостаттардың секцияларын шунттауга арнаман контакторлар

1.29-сурет. Қозғалтқышты іске косуды ток принципі бойынша автоматты басқарудьщ сызбанұсқасы

1.30-сурет. Іске қосу кезіндегі қозғалтқыш тогының диаграммасы

Ш фазалы трасформаторлар

Қуаты орта және үлкен болатын өндірістік қондырғыларды қорек-тендіру үш фазалы айнымалы ток козінен қоректенетін түзеткіш сызба-нүсқалар колданылуы мүмкін. Бүл сызбанүхқаларды қоректендіру үшін үш фазалы трансформаторлар қолданылады. Үш фазалы трансформаторлар топтасқан болып жасалуы мүмкін (3.7-сурет), яғни трансформатор үш бір фазалы трансформаторлардан құралады және әрбір трансформатор кэдімгі бір фазалы трансформатор ретінде жұмыс істейді. Екінші түрі үш езекті (3.8-сурет).

Бірінші және екінші ретті орамдарын жұлдызша (Ү) немесе үшбұрыш (А) сызбанұсқаларының бірімен жалғауы мүмкін, қандай сызбанұсқамен жалғанғанын трансформатордың құжаттық берілгендері болып табылады, яғни қандай сызба нұсқамен жалғанғаны көрсетіледі, мысалы, Ү/Ү (3.8-сурет үшін) бөлшектің алымы бірінші реттік, ал бөлімі екінші реттік орамдардың жалғану сызбанұсқасын көрсетеді.

Топтасқан трансформаторда магниттік жүйе симметриялы болады, оларды зерттеу кезінде әрбір тарнсформаторды жеке қарастыруға болады, сондықтан бір фазалы трансформатор үшін жазылған теңдіктердің барлығын, оның векторлық диаграммасын, ауыстыру сызбанұсқасын топтасқан үш фазалы трансформатордың эрбір фазасындағы үдерістер үшін дұрыс деп есептеуге болады.

Үш өзекті трансформатордың жекелеген өзекшелерінің магнит ағындарының геометриялық қосындысы кез келген уақытта нөлге тең, сондықтан магнит тізбегінің тұйық сұлбалы болуын қамтамасыз ету үшін қарастырылатын магнит өткізгіштің арнайы учаскелерінің қажеті жоқ. Үш өзекті трансформатордың артықшылығы да - осы, яғни магнит өткізгіш массасының аздығы болып табылады. Бірақ бүл оның кемшілігі де болып табылады, себебі ортадағы жэне шеткі өзекшелердегі магнит ағынының жолы әртүрлі болғандықтан, олардың магниттік кедергілері де әркелкі. Магниттік кедергілердің әртүрлілігі магниттендіру токтарының бір-бірінен айырмашылығына алып келеді.

Үш өзекті трансформаторда барлық алты орам ортақ өзекшеге орналасқан, сондықтан есептеулер кезінде орамдардың бір-біріне әсерін де ескеру керек. Көбінесе бұл трансформаторлардың да тендеулерін бір фазалы трансформатор теңдеулеріне келтіреді, сондықтан осыған дейін үш фазалы трансформатордың әрбір фазасы үшін алынған теңдеулер бүлар үшін де дұрыс болып табылады.

Арал көпсалалы колледжінің өндірістік оқу шебері Тойбазарова Асылжан