Тәрбие сағаты "Табиғат туып өскен тал бесігім" (4-сынып)

«Бейнеу мектеп –интернаты» ММ-сі

Тақырыбы:

«Табиғат-туып өскен тал  бесігім»

       Өткізген: Джыкинбаева Айнұр

24.04.2013

Сабақтың тақырыбы: Табиғат- туып,өскен тал бесігім.

Сабақтың мақсаты:Табиғатты қорғау,сақтау қажеттілігі туралы ой,ынта туғызу.Туған жер 

                                  табиғатына деген сүйіспеншіліктерін арттыру.Табиғаттағы сұлулықты көре

                                  білу,эмоциялық әсе ала білуге,өз ортасына білімінің арқасында пайдасын

                                  тигізе алуына баулу,экологилық мәдениетті қалыптастыру.

Сабақтың әдісі:Ой-қозғау,сайыс,түсіндіру,сұрақ- жауап.

Сабақтың көрнекілігі:Слайд,суреттер көрмесі,гүлдер,талдар,жіп,дидактикалық материалдар.

Сабақтаың жүрісі:1.Кіріспе

   Құрметті ұстаздар мен оқушылар адам жаны әрдайым табиғатпен егіз екені белгілі. Қазіргі кезде айналадағы ортаны қорғау мен табиғат байлықтарын тиімді пайдалану мәселесіне ерекше назар ауарылып отыр.

  Табиғат,Жер-Ана,Отан,Туған жер,Атамекен-құлаққа жағымды естіліп,жүрекке шаттық сезім ұялататын ұлы да ,қасиетті ,бір-бірімен мағыналас,мазмұны бай сөздер.Адамның өзі табиғат пен Жер-ананың перзенті Табиғатты,Жер-Ананы аялау және сүйе білу-адамның азаматтық борышы.   Сондықтан бүгінгі тәрбие сағатымыз «Табиғат- туып,өскен тал бесігім » деп аталып,табиғаттың әсемдігі,оның қорғалуына,қазіргі ахаулына арналғалы отыр.

 Бүгінгі тәрбие сағаты мына бөлімдер негізінде өткізіледі:

1.Табиғатым-тағдарым

2.Табиғатқа араша(Білікті бірді жығады,білімді мыңды жығады.)

3.Табиғат        Өмір         Адам

2.Негізгі бөлім.

-Балалар,сабақты  «табиғат» деген ұғымға түсініктеме беруден басталық. «Табиғат»деген не?

-Жауап

-Табиғат нешеге бөлінеді?

-Табиғат пен адам қандай байланыста?

  Қоғамда табиғат мәселесі немесе экология мәселесіне ерекше назар аударылып отыр.Экология деген сөз тіршілік ету мекені,өмір сүрген орта туралы ғылым дегенді білдіреді.Туған жер,өскен ел жүрекке жылы сөздердің бәрі де «табиғат» деген таңғажайып ұғыммен бірігіп жатады.

«Экология» өлеңі оқылады.

Слайд№1(табиғат әсемдіктері,тамашаларын көрсету)

-Сайдтарды көру барысында қандай әсерде болдыңдар?

-Жауап.

-Ал,осындай табиғаттың байлығын,кереттілігін қандай дәрежеде қорғай алып жүрміз,қазіргі таңдағы көкейтесті мәселене болып тұр деп ойлайсыңдар?

Қандай табиғи мәселелер немесе экологиялық проблемалар бар?

Экологиялық проблемалар

 

Ауаның ластауы    судың тартылуы  орманның жойылуы    жануарлардың азаюы  жер бетінің          (қоршаған орта)                                                                                                                                                     

                                                                                                                                                  өзгеруі

Табиғаттың тарылтпасын мөлдір кәусар тынысын,

Пәк табиғат,жүрегімнің тамылжыған жырысың!

Ей,адамдар,қалай ғана қатыгездік жасайсың?!

Ол анаң ғой,ал сен оның ұлысың!

-Енді,осы аталған мәселелерге тоқталайық.

1-оқушы:

Табиғи байлықтарды игеріп,дүлей күшін жеңдік деп жүріп,өзімізге-өзіміз қастандық жасадық.Сонау 1949 жылдан бастап Павлодар,Қарағанды,Семей даласында ядролық қаруды жарып сынақ жүргізді.

Халық жарылыс кезінде әр түрлі ауруға ұшырады.(Слайд)Невада-Семей қозғалысының талабы бойынша 1991 жылы маусымда сынақтарды жүргізуге тыйым салынды.Біз осы мәселеге қатысты ана тілінен қандай шығармамен танысып едік?

-Дегелеңдегі жарылыс.

-Басты кейіпкердің болашағынан зор үміт күттіретін баланың көз жанарынан айрылуына,болашағына балта шабылуына ядролық жарылыстың әсер еткенін білесіңдер.Демек,осында жазықсыз адамдар өміріне үлкен зиян әкелген жарылыстың күшін ұғынған боларсыңдар.

Өмір қымбат қашанда әрбір жанға,

Оны қорғау борышың,елім,онда.

Кешегі бір жылдарда айналыпта

Қазағымның даласы полигонға.

2-оқушы:Тіршілікте не ғай дейсің ең қымбат,

Тіршілікте адам қымбат,сен қымбат.

Ал адамға ауа қымбат бәрінен,

Ауа қымбат ,алатұғын дем қымбат.

Адамның өміріне ең қажет нәрсе-ауа .Ауасыз тіршілік жоқ.Бірақ,ауаның,қоршаған ортаның мәселесі де қуантарлық емес.Қоршаған орта немесе ауа неден лаcтануды,ең алдымен,соған тоқталайық.

Ауаның(қоршаған ортаның) ластануы на себеп:

-қоқыстың көптігі

-көліктер санының артуы

-өндіріс орнынан шыққан қалдықтар

Әрбір мәселе жөнінде слайд көмегімен талқылап өту.

3-оқушы:Ауа –райы бұзылды жеріміздің

Өзен-көлі тартылды еліміздің.

Неше түрлі құбыжық қаптап кетті,

Көрмеуіміз мүмкін бе оны біздің.

Табиғаттың көркін ажарландырып,жер бетін саялы баққа айналдыратын байлық көзі –су. «Судың да сұрауы бар»дейді халық.Осы мол суды есепсіз,мөлшерден тыс көп жұмсау табиғаттыңбұзылуына әкеп соғады.Мысалы,Арал теңізіне Сырдария өзені мол су әкеліп қоерктендіріп отырды,көп пайдаланудан өзеннің теңізге апарар суы таусылып,көлемі кішірейді.Тартылған су астынан тұз шығып,кеуіп ,ауа ластануда.(слайд)

Көрініс:Орман тағдыры

4-оқушы: Ну орман ,жасыл орман,мынау орман,

Далаға қорған болып тұра қалған.

Барлығы баласындай бір-ақ үйдің,

Барлығы жаралғандай бір адамнан.

О,құдірет,неткен шалқар күй ең сен,

Бүгін менің түседі жиі еңсем,

Осылай да ойланып қой,адамдар,

Жығылмайсың орманыңа жүгінсең

Табиғат әсемдіктің төркінісің,

Ән саламыз бір сенің көркің үшін.

Жан-жануар табынып бір өзіңе,

Сенен алып тұрғандай бар тынысын.

Орман –жомарт табиғаттың адамға тартқан сыйы,мол байлықтың қасиетті қоймасы.Ол – «жайқалған жасыл теңіз»,жерімізді қоректендіріп,өзінің қанқ бояуымен ,құстарының сайраған әсем әуенімен ,жапырағының сырлы сыбдырымен адамды шаттыққа бөлейді.Сондықтан орманды қорғау біздің парызымыз.Слайд№

Көрініс:Ағаштар неге ашуланды?

5-оқушы: Отыра алмас ұл шыдап,қызым шыдап,

Жоғалғандар тізімі ұзын-шұбақ,

Қызыл кітап-мезгілсіз кеткендердің

Бастарына қойылған қызыл шырақ.

Табиғаттың тамаша туындыларының бірі –хайуанаттар.Халқамыз ежелден –ақ көптеген жануарларды аялап,қамқорлыққа алған.Оларды жақсылықтың жаршысы ,бақыттың бастамасы деп  дәріптеген.Олар:далаға ажар берген ақбөкен,ән мен сәннің иесі бұлбұл,су аруы аққу,тағы басқалар.(слайд)

Құстар әні.

6-оқушы : О,достарым,құста қандай айып бар,

Келген құсқа құшағыңды жайып қал.

Әлем теңіз,өмір толқын,жыл құсы,

Желкендерін жел көтерген қайықтар.

Мұғалім:Қорық тұту керектігі жария,

Аңға қора,құсқа ортақ-зор ұя.

Табиғатты төнген түрлі қатерден

Сақтандырар қорық-санатория,-дегендей табиғаттың көрікті орындары –қорықтар.қорықтар-табиғат эталоны.Мұндағы орман-тоғай,жайқалған шабындық,аң-құс,айдын-көлдер мүмкіндігінше сол бұрынғы әсем қалпында сақталуы тиіс.Қазақстанда қазіргі кезде тоғыз ірі табиғи мемлекеттік қорық абр. Олар:Ақсу-Жабағылы,Алматы қоығы,Барсакелмес қорығы,Наурызым қорығы,Қорғалжын,Марқакөл,Үстірт,Батыс Алтай мен Алакөл қорықтары.

Фото-видео

Ұлмекен: Гүлдер өлеңі

Би:Көбелектер

Бекзат:Жақсы болсаң жердей бол,

Бәрін шыдап көтерген. (Жер бетінің өзгерісі туралы)

Мұғалім:Қазіргі таңда экология-күн тәртібінен түспей тұрған өзекті мәселе.Адамзатты табиғат апаттарынан құтқарып,араша түсу-болашақ жас ұрпақ үшін де өзекті боып қалары анық.Елбасымыздың да жолдауында «Өзіміздің табиғи ресурстарымызды ұқыптылықпен пайдалану және қоршаған ортаның ластануы,ескірген әрі «лас» ресурстарды тиімсіз пайдалану секілді проблемалардыы шешу үшін ықпалды заңнамалық негіз қалыптастыру керек» деп осы мәселені өз бақылауында ұстайды. Еліміздегі экологиялық ахуалды тұрақтандыру мен жақсарту мақсатын көздейтін «Жасыл ел» бағдарламасы өз деңгейінде жүзеге асырылуда. 

«Білікті бірді жығады,білімді мыңды жығады»,-дейді қазақ.Жастайларыңнан бойларыңа білім ұялатсаңдар,сауттылықтарыңды пайдаланып,өз үлестеріңді қоғамға тигізе білсеңдер, өз байларыңа экологиялық мәдениет қалыптастыра білсеңдер,адамзат алдында тұрған экологиялық апаттан құтқаруда пайдаңды тигізерің сөзсіз.Осындай мақсатпен сіздермен «Табиғатқа араша» атты экологиялық  пікір мен сайыс өткізейік.

1-тур:Пікірлер .Ойлар.Ізденістер:Мына сауалдарға өз пікірлері мен ойларын бөлісу арқылы жауап іздеу.

1.      Ауаның ластамау ,қоршаған ортаны бүлдірмеудің қандай жолдарын ұсынар едің?

2.         Судың тартылудан,ластаудан қорғаудың тәсілдерін білесің бе?

3.        Орманның жойылуына қарсы қандай шара жүргізуге болады?

4.      Жер бетінің өзгеруіне қалпына келтірудің қандай шараларын   жүргізу керек деп ойлайсың?

2-тур.Табиғи ортаға оралу:Ойын шарты:қу ағашқа-жайқалған жапырағын,өзен-көлге –шошыған балығын,орман-тоғайға-аң-құсын қайтару керек.Ол үшін жапырақ,балық пен аң-құстардағы сұрақтарға жауап беру қажет.

Жапырақсыз қу ағаш	Балықсыз көл	Аң-құссыз орман
Жапырақ түсі неге жасыл? Жапырақ неге күзде сарғаяды?	Өзен –көлдер аттары Каспий теңізіндегі жануарларды ата	Ормандағы аң-құстарды ата Қызыл кітапқа енген аң-құстар

3-тур.Табиғат және әдебиет.

Табиғат тақырыбына жазылған қаламгерлер шығармаларын еске түсіру.

Қазақстан-білімді,жаңашылдыққа талпынған ел.Елде үш тұғырлы тіл саясатының енгізілгені белгілі.Сол себепті бүгінгі сабақта да өз біліктеріңмен бөлісу мүмкіндігі бар.Қазір үш тілде табиғат тақырыбына қатысты өлеңдер оқылады.

Сурет көрмесі:Оқушылардың «Табиғатым-тағдырым» тақырыбына салған суреттерін көрсету.

«Табиғатпен тілдесем» өлеңі

Ей,табиғат,балаңмын,

Ертеңіңе алаңмын,

Денсаулығы ғаламның-

Денсаулығы адамның,-деп жырлайтын нағыз Отанын,Жер Анасын Өз анасын сүйетін азамат боласыздар деп сенемін.Жер шарының жұмаққа айналуы сіздердің,ұрпақтардың қолында.

Қазір бәріміз шеңбер жасап тұралық.әр қайсысымыз иабиғатқа деген тілек немесе лебіз білдіре тырып,жіпті келесі сөйлеушіге жалғап,беріп отыру керек.Нәтижесі:жіппен қандай тор,яғни байланыстылық пайда болса,адам мен табиғат сондай біртұтас әлем екендігін ұғындыру.Сондықтан өзімізді қатерден қорғау деген табиғатты сақтаумен пара-пар.

Жүректен-жүрекке(Табиғатқа тілек-лебіз)

Сабағымызды қорытындылау